دکتر اسماعیل قادری عضو مرکز علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد ظرفیتهای گردشگری دینی ایران گفت: ایران یکی از مهمترین منابع گردشگری دینی از گذشته های دور تا کنون بوده است به این علت که ایران کانون چهار دین بزرگ دنیا یعنی زرتشت، یهود، مسیحیت و اسلام است که این ادیان الهی در ایران پیروان خود را در اعصار مختلف داشته و دارد.
وی افزود: گردشگری دینی به عنوان یکی از قدیمی ترین اشکال جهانگردی در ایران سابقه دارد. وجود ادیان الهی و پیروانشان از دو جهت منجر به ایجاد منابع گردشگری دینی در ایران شده است؛ یکی وجود مکانهای دینی برای اجرای مراسم دینی و دیگری اجرای آیین ها و مراسم خاص مذهبی مربوط به ادیان الهی است که در ایران انجام می گیرد.
معماری مذهبی و اسلامی ایران یکی دیگر از جاذبه های گردشگری دینی است
دکتر قادری معماری مذهبی و اسلامی ایران را یکی دیگر از جاذبه های گردشگری دینی برشمرد و گفت: معماری مساجد ویژگی های منحصر به فردی دارد که آن را از معماری سایر مکانها تفکیک می کند و معماری اسلامی به عنوان جاذبه گردشگری می تواند مورد توجه قرار گیرد. مکانهای مذهبی اسلام به ویژه بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) و آرامگاه حضرت فاطمه معصومه(س) و سایر امام زادگان از دیرباز تا کنون مورد توجه پیروان ادیان مختلف بوده است.
مدرس رشته اقتصاد گردشگری، گفت: از زمانی که مذهب تشیع در ایران با عنوان مذهب رسمی از سوی صفویه اعلام می شود ایجاد جریانهای جهانگردی برای بازدید از آرامگاه ائمه معصومین(ع) به ویژه امام رضا(ع) و امامزادگان شدت بیشتری می گیرد.
وی افزود: خود "شاه عباس صفوی" به عنوان کسی که در این زمینه پیشقدم بوده با پای پیاده برای زیارت امام رضا(ع) از اصفهان به مشهد سفر می کند تا بتواند ضمن احیای نام و شخصیت حضرت ثامن الحج(ع) در جامعه، به هدف سیاسی خود جهت حفظ حرمت شیعه دست پیدا کند چراکه در آن زمان شیعیان ایرانی برای زیارت عتبات عالیات که تحت حاکمیت امپراطوری عثمانی بود مورد آزار و اذیت قرار می گرفتند و شاه عباس با این حرکت هم از خروج پول از کشور جلوگیری می کند و هم با ترویج زیارت بارگاه امام رضا(ع) حرمت شیعیان را حفظ می کند تا مورد بی احترامی جامعه میزبان که آن زمان سنی مذهب بودند قرار نگیرند. در کنار آن توسعه سایر امامزاده ها و اماکن دینی و مذهبی را داریم که از آن زمان تا کنون مورد توجه است.
عدم شناخت تقاضاهای جهانی یکی از نقاط ضعف گردشگری دینی ایران است
این متخصص گردشگری با بیان اینکه اماکن مذهبی برای پیروان مذاهب مختلف در ایران شناخته شده است به آمار چند میلیونی گردشگران داخلی از اماکن مذهبی چون مشهد، قم و... اشاره کرد و گفت: در دنیا گردشگرها به صورت مختلف در سفر هستند امروزه تعدادی از گردشگرها کوله پشتی به دوش هستند و با دوچرخه سفر می کنند و در بیابان چادر می زنند پس گردشگر را تنها افرادی ندانیم که حتما در هتل اقامت کنند و یا اینکه خارجی باشند بلکه گردشگر فردی است که با هدف تفریح، انجام اعمال دینی و... به غیر از محل اقامت خود سفر می کند.
قادری عدم شناخت تقاضاهای جهانی را یکی از نقاط ضعف گردشگری دینی خواند و افزود: گاهی برای بازار جهانگردی از عنوان جهان اسلام استفاده می شود که این تفکر ناقصی است چون جهانگردی اسلامی باید هدفش تمام مسلمانهای دنیا باشد بسیاری از مسلمانان در کشورهای اروپایی و آمریکایی زندگی می کنند ضمن اینکه در کنار عوامل مختلفی که موجب گردشگری می شود عامل اقتصادی بسیار اهمیت دارد خب اغلب کشورهای اسلامی کشورهای در حال توسعه هستند و اگر بازار هدفمان را تنها به کشورهای اسلامی محدود کنیم نتیجه ای نخواهد داد بلکه باید بازار هدفمان مسلمانان جهان باشد.
ظرفیتهای گردشگری ایران برای یهودی و مسیحی
وی افزود: حتی ایران در بحث گردشگری دین یهود بازار قوی دارد و بیش از 20 آرامگاه پیامبران یهودی در ایران است. در مورد جذب گردشگری دین مسیحیت هم می توان به مراسم ویژه "قره کلیسا" اشاره کرد که یک مراسم جهانی است به ویژه می توانیم در حوزه کشورهای منطقه خاورمیانه به ویژه ارمنستان بر روی آن کار کنیم.
وی بهره برداری از ظرفیتهای گردشگری دینی در ایران را بسیار ضعیف اعلام کرد و گفت: علت این ضعف در این است که بر روی تقاضا و بازاریابی کار و مدیریت نشده و اگر این مسئله هدایت و مدیریت شود آن وقت سرمایه گذار برای تأسیس مکانهای خدمات- رفاهی وارد می شود و تا زمانی که بسترسازی برای حضور گردشگران با تبلیغ و با حمایتهای دولتی صورت نگیرد ما نمی توانیم در این حوزه موفق باشیم.
دکتر قادری یادآور شد: اگر در مشهد سالانه 20 میلیون گردشگر داخلی و خارجی داریم هیچ ارتباطی به مدیریت گردشگری کشور ندارد و این تنها اعتقادات دینی و معنوی و درونی مردم است که آنها را به سوی این اماکن می کشاند یعنی نیازهای روحی و معنوی مردم آنها را به سمت اماکن دینی می کشاند و نه مدیریت گردشگری ایران.
نداشتن صرفه اقتصادی یکی از علل عدم فعالیت تورهای داخلی در گردشگری دینی
وی عملکرد سازمان جهانگردی ایران را در حوزه گردشگری دینی بسیار ضعیف توصیف کرد و گفت: اگر مردم در ایام نوروز به نقاط مختلف کشور سفر می کنند هیچ ارتباطی به سازمان گردشگری و دولت ندارد؛ مدارس برای آموزش و پرورش است که در این ایام آن را برای معلمان آماده می کنند یا زائرسراها و هتلها برای بخش خصوصی است و سازمان جهانگردی باید سیاست گذاری، برنامه ریزی و نظارت کند .
این متخصص گردشگری افزود: ضمن اینکه در سازمان گردشگری با وجود کارمندان بسیار شریف، نیرو و کارشناس متخصص به ویژه در حوزه گردشگری دینی وجود ندارد. با کار کردن در سازمان جهانگردی کسی کارشناس جهانگردی نمی شود.
وی در پاسخ به این سؤال که با این شرایط پیشنهاد شما چیست؟ گفت: به نظر من با این وضع، ممکن است ورود دستگاه های دولتی، همین جریان آهسته گردشگری را هم نابود کند. بگذاریم به همین نحو خود انگیخته جریان داشته باشد چون بلد نیستیم سازماندهی و مدیریت کنیم. با دولتی کردن گردشگری مذهبی روح معنویت آن از بین می رود پس به دلیل عدم مدیریت درست و نبود کارشناس مناسب اصلا دخالت نکنیم.
وی نداشتن صرفه اقتصادی را یکی از علل عدم فعالیت تورهای داخلی اعلام کرد و افزود: منافعی را که تورها می توانند در گردشگری خارجی به دست آورند در داخل نمی توانند چون مثلا تورهای گردشگری ترکیه، عراق، سوریه به مراتب ارزان تر از ایران است. منافع مالی آرژانسها است که آنها را به حوزه گردشگری خارجی سوق می دهد اما آژانسهای مسافرتی برای اینکه در حوزه گردشگری داخلی بیشتر فعال باشند نیازمند بازاریابی هستند که زمینه سازی و ارتباط این مسئله باید توسط دولت انجام گیرد.
عضو مرکز علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه ایران در حوزه جهانگردی بیش از 50 توافقنامه همکاری با کشورهای مختلف دارد که یکی از آنها مالزی است، بر اساس یکی از این توافقنامه ها حجاج مالزیایی در موقع رفت یا برگشت، در ایران اقامت داشته و به مدت سه روز از اماکن مختلف ایران بازدید کنند که یک مورد ما ندیدیم این مسئله اتفاق افتاده باشد اما تعداد گردشگران ایرانی که به مالزی رفتند از سالهای 1994 تا 2010 از 4 هزار نفر به 150 هزار نفر رسیده است اما یک تور مالزیایی وارد ایران نشده است که این به مدیریت دولتی ما در حوزه گردشگری برمی گردد .
دکتر قادری در پایان گفت: در ایران سالانه حدود 5/6 تا 7 میلیون نفر از ایران خارج می شوند و کمتر از یک میلیون نفر به عنوان توریست وارد ایران می شوند.
نظر شما