گلستان؛ نگین گردشگری ایران

به گزارش خبرنگار مهر، استان گلستان یکی از مناطق سرسبز و دیدنی در شمال ایران با مساحتی بالغ بر22 هزارکیلومتر مربع که در جنوب شرقی دریای خزر واقع شده است و از شمال به جمهوری ترکمنستان، از جنوب به استان سمنان، از شرق به استان خراسان شمالی و از غرب به استان مازندران محدود می‌شود. جمعیت استان بالغ بر یک میلیون و 637 هزار نفر که ساکن در 14 شهرستان، 28 شهر، 25 بخش و 56 دهستان است.

جغرافیای طبیعی استان به نحوی است که به سه بخش کوهستانی، دامنه‌ای و جلگه‌ای تقسیم شده و از نظر آب و هوایی دارای اقلیم مدیترانه‌ای و نیمه‌بیابانی است. قره‌سو، اترک و گرگانرود از رودهای پرآب استان محسوب می‌شوند و پیگردکوه بلندترین کوه استان بوده و کوههای شاهکوه، گلدین، زریوان و خواجه‌قنبر از دیگر کوه‌های استان به شمار می‌روند. در کنار کشاورزی که محور اصلی فعالیتهای اقتصادی مردم این استان است، دامداری، شیلات و صنایع تبدیلی و صنایع دستی نیز از رونق خاصی برخوردار است.

از محصولات عمده کشاورزی منطقه می‌توان گندم،‌ پنبه، دانه‌های روغنی، غلات، توتون، برنج و... را نام برد، استان گلستان به علت دارابودن مناظر بدیع و چشم‌اندازهای طبیعی و خیره‌کننده از جایگاه ویژه‌ای در صنعت گردشگری برخوردار است و سرشار از عنایات و نعمت خداوندی است به نحوی که در هر فصل از سال چهار فصل را می‌توان مشاهده کرد.

بدلیل شرایط مساعد اقلیمی و زیست محیطی آن از دوران پیش از تاریخ، و دوران اسلامی به عنوان یکی از استقرارگاه‌های بشری مورد توجه بوده و سابقه تمدن و فرهنگ استان گلستان با توجه به کاوشهای باستان‌شناسی به 7000 سال قبل بر‌می‌گردد، در دوران هخامنشی و اشکانیان به نام هیرکانیا از معروف‌ترین و آبادترین ایالات در شمال ایران بوده و در دوران اسلامی نقش مهمی در شکوفایی و تمدن ایران اسلامی داشته، به طوری که دانشمندان و شاعران بزرگی را پروریده است.

استان گلستان به دلیل تنوع جغرافیایی و قدمت تاریخی دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی مانند برج‌های تاریخی، مدارس و تکایای باستانی، مقبره مشاهیر، تپه‌های باستانی عمارت‌ها و کاخ‌های قدیمی و غارها و کاروانسراها و حمام‌های کهن و پارک‌های زیبای جنگلی از جمله پارک بین‌المللی گلستان، آبشارها، چشمه‌سارها، ذخیره‌گاههای جنگلی و تالاب‌های بین‌المللی، گل‌فشان‌ها، دهکده‌های ییلاقی و شبه‌جزیره آشوراده است.

همچنین وجود آئین‌ها و مراسم گوناگون و آداب و موسیقی فرهنگ قومیت‌های ساکن و صنایع دستی و سوغات محلی و بازارهای هفتگی و مرزی از عوامل جذب مسافران در این استان است.

کردکوی

این شهرستان در فاصله 29 کیلومتری گرگان در غرب استان واقع است، دارای 70759 نفر جمعیت و مساحتی در حدود 818 کیلومتر مربع است، وجود چشم اندازهای طبیعی زیبا و اماکن تاریخی و صنایع دستی موقعیت گردشگری مناسبی را برای این شهرستان بوجود آورده است.

از صنایع دستی آن می توان حصیر بافی، نمد مالی، بافتن چادر شب و جوراب و دستکش پشمی اشاره کرد، از مناطق گردشگری و باستانی این شهرستان می توان منطقه حفاظت شده جهان نما روستای ییلاقی درازنو، پارک جنگلی امام رضا (ع)، برج رادکان، شهر قدیمی تمیشه و دیوار تمیشه، قلعه شاه نشینی، قلعه تاق و غارهای (یخچال، گنج خانه، اژدر غار، جهان نما) امامزاده روشن آباد، امامزاده النگ، امامزاده چهار کوه، جاده شاه عباسی و آبشار دوآب را نام برد. بازار هفتگی کردکوی یکشنبه بازار است.

گنبدکاووس

این شهرستان که مهمترین و بزرگترین شهرستان استان از لحاظ وسعت محسوب می‌شود دارای  مساحتی حدود پنج هزار و 71کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 302185 نفر است، فاصله این شهرستان تا مرکز استان 98 کیلومتر بوده که قومیتهای گوناگون در آن ساکن هستند و اینچه‌برون شهر دیگر این شهرستان است.

مهمترین مراکز گردشگری و باستانی این شهرستان عبارتند از تالابهای بین‌المللی آلماگل، آلاگل و آجی گل بازارچه مرزی اینچه‌برون ، یاریم تپه ، گبری قلعه ، گنبد قابوس ، شهر باستانی جرجان ، امامزاده یحیی بن زید و بقعه دانشمند شهرستان گنبد کاووس را می‌توان کرسی مطالعات باستان‌شناسی استان دانست و پژوهش های شهر قدیم جرجان و دیوار گرگان همه ساله در این شهرستان صورت می‌پذیرد.

بازار هفتگی آن جمعه بازار است. از صنایع‌دستی این شهرستان قالی‌بافی، گلیم‌بافی، پلاس ، دوتارسازی ، زیورآلات ، سوزن‌دوزی ، رنگرزی و نمدمالی و از شیرینی‌های محلی تاتارچرک ، بیشمه را می‌توان نام برد.

بندرگز

این شهرستان که در منتهی الیه غربی و در فاصله 44 کیلومتری گرگان مرکز استان گلستان واقع شده است، جمعیتی بالغ بر 48 هزار و 227 نفر و وسعتی در حدود 239 کیلومتر مربع را داراست و شهر دیگر آن نوکنده است.

با وجود جاذبه های گردشگری مانند دریا ، جنگل و اماکن تاریخی این شهرستان را می توان از مراکز مهم گردشگری استان محسوب نمود.

مراکز دیدنی شهرستان بندر گز عبارتند از: اسکله توریستی، ساحل دریا، چشمه قلقلی، توسکا چشمه، چشمه بلبل، جنگل باغو، جنگل وطنا، خلیج گرگان، سیکاپل، جرکلباد، امامزاده حبیب الله و امامزاده سفید چال و امامزاده علیرضا بازار هفتگی سه شنبه بازار بندر گز می باشد و صنایع‌دستی بندرگز شامل گلیم‌بافی، نمدمالی، سوزن‌دوزی است.

بندرترکمن

این شهرستان که یکی از شهرهای غربی و در فاصله 40 کیلومتری از مرکز استان گلستان است دارای 61 هزار و 982 نفر جمعیت و مساحتی در حدود 291  کیلومتر مربع است. در سال 1306 خورشیدی در محلی که قرارگاه نظامیان بود شهر بندر ترکمن تاسیس شد.

این شهرستان با وجود جاذبه های طبیعی مانند دریا ، جزیره آشوراده و صنایع دستی غنی ترکمن، یکی از مهمترین مراکز گردشگری استان محسوب می گردد.

 صنایع دستی این شهرستان قالی و قالیچه و پشتی ترکمنی، سوزن‌دوی، زیورآلات و نمدمالی است، از مهمترین مناطق گردشگری و تاریخی شهرستان ترکمن می‌توان ، جزیره آشوراده، اسکله توریستی ساحل دریا، میدان سوارکاری ،پادگان روسها، زیارتگاه بهاءالدین نفشبندی و آرامگاه آق امام را نام برد و دارای بازارچه مرزی در کنار ساحل و بازار هفتگی دوشنبه بازار است.

علی آبادکتول

این شهرستان با جمعیتی بالغ بر 130 هزار و 493 نفر، وسعتی در حدود هزار و 160 کیلومتر مربع و در فاصله 40 کیلومتری از مرکز استان واقع گردیده و با وجود جاذبه های طبیعی و تاریخی و صنایع دستی متنوع از جمله مراکز عمده گردشگری در استان گلستان است و فاضل آباد شهر دیگر پر جاذبه این شهرستان است.

شغال تپه از کهن ترین یادگار استقرار بشر در شهر علی آباد بوده که به دوران تاریخی تعلق دارد، از صنایع دستی این شهرستان می توان به قالی بافی، نمد مالی، بافت پارچه های ابریشمی و پشمی، خورجین دوزی و چادر شب بافی و سوزن دوزی و نواربافی و لباسهای محلی کتول اشاره کرد. از مراکز مهم باستانی و گردشگری این شهرستان می توان به آبشار زیبای کبودوال و پارک جنگلی کبودوال، دهکده های ییلاقی (افراخته، زرین گل الستان و سیاه مرز کوه و...) ارتفاعات شاهوار، چلچلی ذخیره گاه جنگلی (افرا تخته، پونه آرام، زرین گل و سورکش) و زیستگاههای (مارال، ذربین و سرخه دار و زیستگاه انحصاری سرونوش) رودخانه و دهانه زرین گل، دهنه زیبای محمد آباد، امامزاده الازمن، معصوم آباد، شیخان و 8 امامزاده دیگر نرگس تپه شیرین آباد، قزقلعه و توران گلین و بازار هفتگی علی‌آباد کتول اشاره نمود و نوع لباس و موسیقی محلی برخی از اقوام از توانمندیهای گردشگری این شهرستان است.

آق قلا

شهرستان آق قلا که در 15 کیلومتری شمال شرقی گرگان و در کنار رودخانه گرگانرود قرار گرفته است، دارای جمعیتی بالغ بر114 هزار و 660 نفر و وسعتی در حدود هزار و 763کیلومتر مربع است.

این شهر توسط شاه عباس در سال 1020 هجری قمری بنا شده که به نام اسپیدژ یا دژ سفید و در زمان حکومت پهلوی به پهلوی دژ تغییر نام داد و از زمان پیروزی انقلاب اسلامی آق قلا نام گرفته است.

از صنایع دستی مردم این منطقه می توان قالی، قالیچه و پشتی ترکمن، زیورآلات، ساخت دو تار سنتی و سوزن‌دوزی را نام برد. اماکن دیدنی و گردشگری این شهرستان شامل میدان اسب دوانی، گل افشان قارینیارق، پل تاریخی آق قلا و دیوار دفاعی گرگان و پنجشنبه بازار، بازار هفتگی آن است.

گمیشان

این شهرستان در فاصله 45 کیلومتری از مرکز استان گلستان است دارای 61 هزار و 982 نفر جمعیت و مساحت هزار و 285 کیلومتر مربع است.

وجود آثار تاریخی و تپه های باستانی ، نشان از فرهنگ و تاریخ درینه این شهرستان است این منطقه نقطه آغاز دیوار تاریخی گرگان بوده است که در حال حاضر خرابه های آن با نام محلی قزل آلان شناخته می شود .

صنایع دستی شهرستان گمیشان عمدتا بر تولید قالیچه ، قالی ، گلیم ، نمد ، پشتی ، روسری ترکمنی ، جاجیم و فرش های دستباف بوده که علاوه بر ایجاد اشتغال برای زنان و دختران ترکمن نقش مهمی در صادرات کشور دارد، بسیاری از اراضی این منطقه به دلیل شوری آب و خاک و خشکسالی به صورت بدون استفاده و لم یزرع است و اراضی قابل کشت عمدتا به گندم ، جو و پنبه اختصاص دارد.

از مناطق گردشگری و باستانی این شهرستان می توان تالاب گمیشان ، گل افشان نفت لیجه ، بافت قدیم شهر گمیشان ، موزه مردم شناسی ،  زیارتگاه بها الدین نقشبندی ، دیوار تاریخی گرگان و قیزلر قلعه را نام برد. بازار هفتگی گمیشان سه شنبه بازار است.

رامیان

این شهرستان از نظر طبیعی به دو قسمت جلگه ای و کوهستانی تقسیم می شود، رامیان ، دلند و خان ببین از شهرهای این شهرستان است و درآخرین سرشماری جمعیتی بالغ بر 82 هزار و 352 نفر و وسعتی در حدود 780  کیلومتر مربع دارد.

این شهرستان در فاصله 75 کیلومتری از مرکز استان واقع گردیده و دارای جنگلهای غنی و چشم اندازهای زیبا است، مهمترین اماکن گردشگری و تاریخی این شهرستان چشمه گل رامیان و سرخه کمر، غار شیرآباد، قلعه ماران، پارک جنگلی آهنگران، پارک جنگلی دلند ، دهکده توریستی پاقلعه.آبشارهای شش گانه شیر آباد-جوزک و ارتفاعات ییلاقی پشمکی ،  بادو ، النگ و پاقلعه، امامزاده پیرخان ببین.امام زاده قاسم دلند و بقعه متبرکه بی بی حلیمه خاتون، امامزاده پیر بی بی، امامزاده قاسم، مسجد سادات، تپه های سنجران، باقر آباد، توران فارس، انجیلو، نقارخانه، مدرسه و کاخ رضا شاهی و حمام قدیمی اروج و مسجد سادات، قلعه محمود، قلعه نور، قلعه کافر و قلعه امیر خان است.

صنایع دستی رامیان عبارتند از ابریشم بافی، تهیه منسوجات ابریشمی از جمله لباسهای محلی، حوله، دستمال و چادر شب. بازار هفتگی رامیان سه شنبه بازار می باشد. از جمله محصولات کشاورزی شهرستان توت فرنگی، گندم، شالی، محصولات باغی، صیفی و... است.

آزادشهر

شهرستان آزادشهر در فاصله 77 کیلومتری شرق گرگان در محل تلاقی مسیرهای گرگان، گنبد کاووس و شاهرود و مشهد واقع گردیده و دارای چشم اندازهای طبیعی و تاریخی بسیاری است.

از جاذبه های گردشگری ، فرهنگی و مذهبی این شهرستان می توان بقعه متبرکه امامزادگان آق امام که بر بلندای تپه‌ای زیبا و مشرف بر منطقه دیدنی آزادشهر واقع گردیده، پارک جنگلی شهرداری ، پارک شبنم نوده خاندوز ، بافت قدیم روستای فارسیان، کاخ پهلوی (خوش ییلاق)، پل غزنوی و زائرسرای امام هشتم را نام برد.

بازار هفتگی آزادشهر شنبه بازار است. و صنایع‌دستی این شهر شامل ابریشم‌بافی، تهیه منسوجات ابریشمی، لباسهای محلی است.

گرگان

شهرستان گرگان مرکز استان گلستان شهری زیبا و نگینی در طبیعت چشم‌نواز شمال ایران باوسعت 1615 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 418 هزار و 775 نفر با جاذبه‌های فراوان طبیعی و تاریخی یکی از شهرهای سیاحتی و میعادگاه عاشقان طبیعت و دوستداران تاریخ است.

شهرستان گرگان دارای مردمی خونگرم و مهمان‌نواز و متشکل از اقوام گوناگون میباشد. آثاری که متعلق به دوران قبل از تاریخ از نقاط مختلف این شهرستان از جمله تورنگ تپه و شاه‌تپه و... بدست‌آمده نمایانگر حضور دیرینه انسانها در این منطقه و نشان‌دهنده تمدن آن در هزاره ششم پیش از میلاد است.

نام قدیم آن هیرکانیا که مرکز ایالت هیرکانی در زمان اشکانیان بوده است، آقامحمدخان قاجار در این شهر بدنیا آمد و گرگان به عنوان پایتخت خانوادگی حکومت قاجار محسوب می‌شد و بنام دارالمومنین معروف بوده که در روی سکه‌های بعد از صفوی ضرب این شهر مشاهده می‌شود و اثار ساختمانی زیادی از دوران صفوی نادرشاه و قاجار در این شهر ساخته شد که بعضا نیز باقی هستند.

این شهرستان دارای جاذبه‌های زیبای گردشگری مشتمل بر کوهسارها، دره‌ها، رودخانه‌ها، آبشارها، چشمه‌سارها و جنگل‌های سرسبز از جمله پارکهای جنگلی (ناهارخوران ، النگ‌دره ،  قرن‌اباد ، شصت‌کلاته ، قرق ، گرمابدشت) پارک شهر، سدنومل، آب گرم و ابشار دوقلوی زیارت، هزارپیچ، بازارنعلبندان، چهارشنبه بازار و دهکده‌های توریستی زیارت  شاهکوه است.
بلندترین ارتفاعات شهرستان با 3500متر و از نقاط دیدنی و باستانی و مذهبی آن، کاخ آقامحمدخان، کاخ موزه سلطنتی، موزه گرگان، مسجد جامع، مدرسه عمادیه، بافت قدیم شهر و خانه تقوی، کبیر و باقری و تکایای محلات قدیمی، کاروانسراهای سنگی، قزلق، دیملو، رباط سفید) و حمام قدیمی( سفره‌خانه سنتی )، تورنگ تپه، شاه تپه، خرگوش‌تپه، قلعه‌خندان، نرگس تپه، امامزاده‌های: اسحق ‌( نور) ، عبدا...، نه تن، مرادبخش، محسن، بی‌بی‌هوربی‌بی‌نور، طیب قرن‌اباد).

سوغات و ره‌آورد سفر شهرستان گرگان عبارتند از: قالی، قالیچه، جاجیم و منسوجات صنایع روستایی و از شیرینی‌های محلی حلوا اماج، نان خرمایی، زنجیبیلی، نانک( پادرازی) را می‌توان نام برد.

مینودشت

این شهرستان در ناحیه شرقی استان گلستان، در دنباله دامنه کوههای البرز شرقی در فاصله 116 کیلومتری از مرکز استان واقع شده است، مساحت این شهرستان حدود هزار و 576 کیلومتر مربع و جمعیت آن بالغ بر 134 هزارو 311 نفر است.
نام قدیم مینودشت حاجیلر بوده. این شهرستان با توجه به مناظر طبیعی، تفریحگاههای زیبا، وجود آثار باستانی صنایع دستی و تولید ابریشم و تولید عسل یکی از جاذبه های گردشکری استان گلستان محسوب می شود.

از جمله اماکن گردشگری و باستانی شهرستان مینودشت شامل جنگل باقرآباد و فارسیان، تنگه چهل چای، آق چشمه، ماهی پران، دشت حلقه، غارهای (مبارک آباد، سیدرشید، فرنگ، وکیارام) ماران کوه، کهنه حمام و امامزاده جعفر(ع) است.
قدیمی ترین بقایای حضور انسان که در استان گلستان شناخته شده غار کیارام است که به 100 هزار سال پیش و دوره پارینه سنگی میانه (موسترین) تعلق دارد.

بازار هفتگی مینودشت سه شنبه بازار بوده و از صنایع دستی آن گلیم بافی، قالی بافی و چادر شب بافی سوزن‌دوزی و ابریشم‌بافی و سراجی نمدمالی را می توان نام برد. همچنین دشت حلقه بعنوان وسیع ترین سایت باستانی استان نیز که 338 هکتار وسعت دارد در این شهرستان قرار گرفته است.

کلاله

این شهرستان در منتهی الیه شرقی استان گلستان در فاصله 136 کیلومتری از مرکز استان واقع شده است با وسعت هزار و 752 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 106 هزار و 948 نفر ، شامل دو بخش مرکزی و پیشکمر است.

 از جمله مراکز گردشگری طبیعی و آثار تاریخی این شهرستان چشمه زاو، آق سو، زیارتگاه خالد بن سنان (خالد نبی) و مزار باستانی آن و زیارتگاه امام زاده عبدا... و سه کارگاه کاوش باستان شناسی در دیوار تاریخی گرگان به نام های قره دیب، کارگاه یساقلیق، و کارگاه قره سیر( کرگز) است بازار هفتگی کلاله یکشنبه بازار می باشد. از صنایع دستی آن شهرستان می توان به گلیم بافی، قالی بافی، ابریشم بافی، چادر شب بافی و پلاس اشاره کرد.

از دیگر جاذبه های این شهرستان می توان به چشمه زاو ، کارگاههای کاوش دیوار بزرگ گرگان در بخش پیشکمر از توابع شهرستان کلاله ( قره دیب ، یساقلیق و قره یسر یا گرگر) و... اشاره کرد.

گالیکش