روش امام علی(ع) در برخورد با مخالفان/ هوشیارى کامل در قبال توطئه ها

در بخش های قبلی این نوشتار آمده بود که طلحه و زبیر با امیرالمؤمنین(ع) بیعت کرده بودند، سپس با دغل‏ بازى‏هاى معاویه، از ایشان رویگردان شده و جنگ جمل را برپا کردند.
 
داستان پیمان شکنی این دو نفر به طور اختصار چنین است: «پس از آنکه مهاجرین و انصار با امیرالمؤمنین(ع) بیعت کردند. آن حضرت‏ به معاویه نوشت: «مردم عثمان را بدون مشورت با من کشتند و سپس با مشورت و اجتماع‏ میان خود با من بیعت نمودند، موقعى که نامه من به تو رسید، با من بیعت کن و بزرگان ‏اهل شام را به نزد من بفرست.‏» وقتى که فرستاده امیرالمؤمنین(ع) به نزد معاویه رسید و معاویه نامه آن حضرت را خواند، مردى را از قبیله بنى عمیس انتخاب نموده نامه‏اى به وسیله او به زبیر بن عوام ‏نوشت.
 
وقتى که این نامه به ‏زبیر رسید، خوشحال شد و طلحه را از مضمون نامه‏ مطلع ساخت و آن دو تردیدى در خیرخواهى معاویه به خود راه ندادند و از آن موقع ‏به مخالفت ‏با على(ع) تصمیم گرفتند. چند روز از بیعت طلحه و زبیر با على(ع) گذشته بود که آن دو نفر نزد او آمده گفتند: یا امیرالمؤمنین(ع)، تو از جفا و خشونتى که در تمام دوران خلافت عثمان بر ما گذشت، اطلاع دارى و می دانى که همواره بنى امیه منظور عثمان بود. خداوند پس از او خلافت را به تو عنایت کرده است، ما را به بعضى از ریاست‏ها نصب ‏فرما.
 
امیرالمؤمنین(ع) به آن دو نفر چنین پاسخ مى‏دهد که به قسمت‏ خداوندى درباره خود راضى باشید، تا درباره شما بیاندیشم و بدانید من در امانتى که به من ‏سپرده شده است، کسى را شریک نمى‏گردانم مگر اینکه به دین و امانتش اطمینان ‏داشته باشم، چه از یاران من باشد و چه کس دیگرى که شایستگى او را دریافته باشم.

 طلحه و زبیر پس از شنیدن این پاسخ مأیوس شده از على(ع) منصرف ‏گشتند و از او خواستند که اجازه بدهد تا براى انجام عمل عمره رهسپار مکه‏ شوند» ابن ابى الحدید مى‏نویسد: طلحه و زبیر نزد على(ع) آمده اجازه‏ رفتن براى عمره خواستند. على(ع) فرمود: شما براى عمره نمى‏روید. آن دو سوگند به خدا خوردند که قصدى جز عمره ندارند. على(ع) فرمود: شما اراده عمره نکرده‏اید، بلکه حیله‏گرى به راه انداخته، مى‏خواهید بیعتى را که با من نموده‏اید، بشکنید. سوگند به خدا خوردند که نه نظر مخالفت‏ با او دارند و نه مى‏خواهند بیعتى را که با او کرده‏اند بشکنند و هیچ مقصودى جز انجام عمل عمره ندارند.