به گزارش خبرنگار مهر، بعد از سرکوب نهضت سربداران و خاتمه استقلال سادات مرعشی به دست تیمور گورکانی، حروفیه از تشکل‌های سازمان‌یافته‌ای بود که توسط فضل‌الله استرآبادی به وجود آمد و پس از قتل او توسط میرانشاه پسر تیمور، فعالیت‌هایش در ظاهر متوقف شد. فضل‌الله حروفی که درباره معانی حروف و ارتباط آنها با ذات حق و همچنین در باب حلول و اتحاد مطالبی شبیه به اقوال باطنیه داشت، پاره‌ای از ادعای منسوب به حلاج را نیز تجدید کرد. او برای حروف ویژگی‌های اسرار‌آمیزی قائل بود و به همین جهت به «فضل‌الله حروفی» مشهور شد و پیروانش به حروفیه شهرت یافتند.
فضل‌الله استرآبادی چنان که از ماخذ حروفیه برمی‌آید در سال 740 هجری در استرآباد متولد شد و در سن پنجاه و شش سالگی در سال 796 کشته شد. او نسبت خود را به جعفر بن موسی بن جعفر(ع) می‌رسانیده است. پس از قتل فضل‌الله، بنا به وصیت او هوادارانش در اطراف و اکناف پراکنده شدند و پنهانی به نشر افکار حروفی‌گری پرداختند. یکی از پیروان او به نام نسیمی در سال 821 در حلب به ترویج افکار فضل‌الله پرداخت و طرفداران بسیار یافت اما به فتوای علمای حلب وی را با شکنجه بسیار کشتند. علی‌الاعلی یکی دیگر از خلفای فضل بود که به آناتولی سفر کرد و به تبلیغ عقاید حروفیه پرداخت. او در آسیای صغیر کتاب «جاویدان نامه» فضل را تدریس و تعلیم می‌کرد.
در نظر حروفیان، کلمات وسیله خلق عالم هستند. بنابراین، واژه‌هایی که برای نامیدن اشیا به کار می‌بریم، کلماتی اعتباری برای نامیدن اشیا نیستند بلکه کلام حق و ماهیت خود اشیاء هستند؛ پس اسماء عین مسمی خواهند بود. از نظر آنان، بعضی از 32 حرف الفبای فارسی در کتاب‌های آسمانی مذکورند. طبق این نظر در تورات 22 حرف، در انجیل 24 حرف و در قرآن 28 حرف موجود است.
از عقاید دیگر حروفیه این است که هیچ حقیقتی بی‌صورت نیست و نخواهد بود. دلیل قطعی آنان بر اثبات این امر، آن است که حق در قیامت به صورتی که بخواهد مرئی خواهد شد و اهل بینش به لقای او مشرف خواهند شد. حق در این عالم هم به صورت‌های گوناگون متجلی می‌شود، اما به رغم تجلی حق در کثرات اسماء، وحدت ذات حق باقی است. پس مانند طرفداران وحدت وجود، به نظر حروفیه خداوند در همه اشیاء ظهور دارد، اما کامل‌ترین ظهور حق، در انسان است. خدا روح خود را به صورت کلمه در مریم دمید و عیسی(ع) پدید آمد و آن امانت هم که خدا به انسان داده، نطق یا قدرت برای ادای کلمه بوده است. به واسطه همین نطق، انسان آیینه وجود الهی و مسجود فرشتگان است.
فاتح اسلو اِر نویسنده کتاب در سال 1976 در ازمیر ترکیه متولد شد. در سال 1999 پس از اخذ مدرک کارشناسی در رشته زبان و ادبیات ترکی از دانشگاه بوغازایچی به فرانسه رفت و شروع به فراگیری زبان فرانسه کرد. وی در آکادمی علوم اجتماعی پاریس، رساله کارشناسی ارشد خود را درباره «شیخ غالب و نظام جدید» تدوین کرد و پس از مدتی به شهر قم در ایران آمد و با زبان‌های فارسی، عربی و همچنین اعتقادات مذهب شیعه آشنا شد. سپس برای پیشرفت در زبان عربی عازم سوریه شد و در دانشگاه شام به تحصیل پرداخت. او در سال 2007 از رساله دکتری خود تحت عنوان «حرفیه» دفاع کرد و تحصیلات عالی خود را در مقطع دکتری به پایان رساند.
کتاب «حروفیه» حاصل 7 سال تحقیق و پژوهش فاتح اسلو اِر است. او در مدت مذکور تمام منابع حروفی به زبان‌های فارسی و عثمانی را مطالعه کرد. نویسنده در اثر حاضر به بررسی فلسفه حروفیه و تاثیرات این جریان بر ادبیات فارسی و ترکی می‌پردازد.
بخش اول کتاب شامل «تاریخ حروفیان» می‌شود که عناوینی چون حرفیه در زمان تیمور و میرانشاه، حروفیه در آناتولی و بالکان، تحلیل تاریخی حروفیان، فضل‌الله استرآبادی، علی‌الاعلی، شیخ ابوالحسن و ... را در برمی‌گیرد. در بخش دوم کتاب عقاید حروفیه مطرح می‌شود. حروفیه و تصوف، راسخون فی‌العلم، اهل سواد الاعظم، شیعه یا سنی بودن حروفیان، برداشت‌های آزاد از حروف و ... از مطالبی هستند که در این بخش به آنها پرداخته می‌شود.
نقطه، وحدت حروف، حروف مقطعه و اجزای آن، الف، حرف «ی» حرف آخر و ... از موضوعاتی هستند که در بخش سوم کتاب با عنوان «حروف» مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بخش چهارم «الله» نام دارد و در بخش پنجم با عنوان «انسان» مسائلی چون انسان و قرآن، عرش و کرسی، وجه، خط استوا، خط‌های اُمی اَبی و سپید، وجه در قرآن و ... تحلیل شده‌اند. بخش ششم به موضوع پیامبران اختصاص داشته و بخش‌های هفتم و هشتم هم به ترتیب به موضوعات عبادات و قیامت اختصاص یافته‌اند.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
حروفیان به واسطه تشابهاتی که بین انسان و قرآن قائل‌اند، انسان را نیز مانند قرآن می‌دانند. آنها قرآن و انسان را از جهات مختلف مساوی هم می‌دانند. برای مثال می‌گویند مجموع حروف غیر تکراری بسمله به اضافه نقطه‌هایشان «ب س م ا ل ه ر ح م ن ی» می‌شود 14. همان‌طور که بسمله در راس قرآن، دارای 14 علامت است، انسان نیز در سر خود دارای 14 علامت (خط) می‌باشد. این یکی از دلایل تشابه و ترادف قرآن و انسان است. کمی بعد توضیح خواهیم داد که حروفیان معتقدند در صورت انسان 14 خط وجود دارد و تعداد مفصل‌های هر یک از دست‌های راست و چپ او نیز 50 است. جمع این ارقام 114 می‌شود که به تعداد سوره‌های قرآن مساوی است.
توضیحات حروفیان در این زمینه را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار می‌دهیم. آنها معتقدند دو قرآن وجود دارد؛ حقیقی و مجازی. قرآن مکتوب و دربرگیرنده آیات و سوره‌ها از نظر حروفیه قرآن مجازی است. قرآن حقیقی عبارت از صورت و وجود انسان است. چرا که خطوط صورت انسان برخلاف خطوط قرآن مکتوب، قابل پاک شدن و محو گردیدن نیست. به همین دلیل انسان کامل، کتاب مبین، حقیقی و امام مبین است....
این کتاب با 550 صفحه، شمارگان هزار و 100 نسخه و قیمت 32 هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما