وضعیت دریاچه ارومیه در نیمه آبان/ خطر دو قسمت شدن دریاچه

به گزارش خبرنگار مهر، نیمه اول پاییز یکی از خشک ترین دوره های فصلی دریاچه ارومیه  است زیرا  بعد از یک دوره  بدون بارش، ارتفاع و گستره  سطح آب به کمترین مقدار خود می رسد. تصویر زیر نشان دهنده شرایط فعلی دریاچه ارومیه است.

در این تصویر مقایسه  مساحت دریاچه  در نیمه  آبان 1389 و نیمه  آبان 1391 نمایش داده شده است.

و در تصویر بعد  دو نکته قابل توجه درباره شرایط جدید دریاچه وجود دارد.

اول اینکه در بخش شمالی دریاچه دو خشکی جدید پدیدار شده است که  دو جزیره  جدید با  یک دایره  مشخص است.

دومین نکته، کاهش قابل توجه ارتفاع سطح آب در بخش مرکزی دریاچه است همانطور که مشاهده می شود پیشرفت خشکی و عقب نشینی مرزهای دریاچه در این بخش به شکل قابل توجهی از سایر بخش ها متمایز است به طوری که به نظرمی رسد اگر در آینده  نزدیک بارندگی کافی نداشته باشیم ممکن است دریاچه به دو قسمت تقسیم شود.

تنها 10 درصد ازاقدامات لازم برای احیا دریاچه ارومیه انجام شده است

در حالی که پیشرفت خشکی و عقب نشینی مرزهای دریاچه ارومیه با شتاب فزاینده ای رخ می دهد، رئیس سازمان محیط زیست اخیراً از عدم اجرای 90 درصد اقدامات لازم برای احیاء دریاچه ارومیه خبر داده است.

 محمدجواد محمدی زاده گفته است در حال حاضر بازدهی آب در حوزه آبریز دریاچه ارومیه حدود 40 درصد است که باید حداقل به 80 درصد برسد که این مهم با اصلاح روشهای آبیاری و کم کردن مصرف آب در این حوزه و افزایش آورد آب به دریاچه ارومیه امکان پذیر است.

به گفته وی، سال گذشته اعتباری معادل 264 میلیارد تومان برای اصلاح روشهای آبیاری در 3 استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان تخصص داده شد اما با این اعتبار تنها 10 درصد مأموریتی که برای احیا دریاچه ارومیه باید انجام شود، اجرا شده بنابراین در سال جاری و سال آینده باید این اعتبار به شدت تقویت شود زیرا تنها برای اصلاح روشهای آبیاری سالانه باید حداقل 500 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شود وزارت جهاد کشاورزی به عنوان مجری اقدامات لازم را انجام دهد.

انتقاد نمایندگان مجلس از روند کند احیا دریاچه ارومیه

اعضای فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی نیز با تأکید بر اینکه سرعت انجام اقدامات در زمینه احیای دریاچه ارومیه کند است، اعلام کرده اند: به دلیل بحران دریاچه ارومیه، ارائه گزارش عملکرد وزارت نیرو و جهاد کشاورزی در دستور کارمجلس قرار گرفته است.

به اعتقاد مهرداد بائوج لاهوتی، وزارت نیرو به عنوان متولی اصلی احیای دریاچه ارومیه باید یک بررسی ویژه درباره علل خشک ‌شدن این دریاچه داشته باشد.

کمال الدین پیرموذن از دیگر اعضای فراکسیون محیط زیست مجلس معتقد است: خروج دریاچه ارومیه از شرایط بحرانی باید از مهمترین اولویت‌های اجرایی دولت قرار گیرد.

او به بررسی مشکلات دریاچه ارومیه در نشست فراکسیون محیط ‌زیست مجلس،اشاره کرده است:‌ دولت باید با تأمین اعتبارت، اختصاص آب از طریق رودخانه ارس و تعطیل کردن چاه‌ های غیرمجاز، تبدیل کاربری و تغییر تکنولوژی کشاورزی در منطقه برای نجات این دریاچه قدم بردارد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بارندگی‌های اخیر تأثیری بر دریاچه ارومیه نداشته است، بر افزایش مشارکت های مردمی در اجرای پروژه نجات دریاچه ارومیه تاکید کرده است: اجرای طرح های بزرگی همچون انتقال آب میان حوزه ای با توجه به شرایط خاص فنی پروژه ها و توپوگرافی اطراف دریاچه زمانبر است که به همین منظور باید در خصوص طرح های کوتاه مدت نظیر مدیریت و صرفه جویی در مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی اقدامات سریعی صورت گیرد.

تجویز اتا نازی برای دریاچه محتضر

در این میان دکتر پرویز کردوانی در یک تجویزاتانازی گونه برای این دریاچه محتضرمشکل دریاچه ارومیه را برای همیشه حل کرده و گفته است به جای تلاش برای احیا دریاچه ارومیه و هدر دادن سرمایه و انرژی باید روند خشک شدن دریاچه را افزایش داد ، از ورود هر آبی حتی آب ناشی از بارندگی به درون حریم دریاچه ممانعت به عمل آورد، همزمان طرح نمک‌روبی از بستر دریاچه را آغاز و در آخرین مرحله، سطح دریاچه را به ضخامت ۱۰ سانتیمتر از شن و ماسه پوشانده و در آن تخم گیاه بپاشیم تا سبز شود.

این پیشنهاد به اعتقاد بسیاری از متخصصان و فعالان حوزه محیط زیست بسیار غیر کارشناسی است ، اگرچه می‌تواند مورد توجه و استقبال همه آن مسوولان بومی، نمایندگان مجلس و مدیرانی در وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، استانداری‌های سه استان درگیر و سازمان حفاظت محیط زیست قرار گیرد که سیمای امروز دریاچه ارومیه، نتیجه عملکرد و مدیرت نا صحیح آنها در طول چند دهه اخیر بوده است .

احیا دریاچه ارومیه بسته به همت مسئولان است

دکتر اسماعیل کهرم پدر علم محیط زیست ایران در این باره گفته است: این ‏دریاچه باید به همین شکل نمکزار بماند و سنگ‌های نمک آن به ریزگردهای نمکی تبدیل شوند و هفت تا ۱۲ میلیون نفر از مردم را تحت تاثیر قرار دهد ‏شاید با این اتفاق، فکری به حال دریاچه از دست رفته شود.

 به گفته او، تنها فکری که می‌توان به حال دریاچه ارومیه کرد این است که دولت به وزارت نیرو دستور دهد تا سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون ‏متر مکعب آب را از پشت سدهای ۳۶ گانه روانه دریاچه کند. ‏

به اعتقاد کهرم، ‏شاید میزان نزولات کاهش یافته باشد، اما به خشکسالی نرسیدیم. حتی اگر خشکسالی هم باشد اگر سدهای وزارت نیرو اجازه دهد ‏و آب را به دریاچه بریزد، با سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب دریاچه احیا خواهد شد.

پیشنهاد خشک کردن دریاچه ارومیه چراغ سبز به وزارت نیرو

دکتر محمد درویش عضو موسسه تحقیقات جنگل و مرتع هم ضمن تقدیر از روش دکتر کردوانی در ساده کردن مسائل طبیعی،گفته است: آیا به راستی روند قهقرایی اجزای درهم‌تنیده و سامانه چندبعدی و پیچیده یک بوم‌سازگان (اکوسیستم) آبی/خشکی پهناور مانند دریاچه نیم‌میلیون هکتاری ارومیه را می‌توان به مرگ یک انسان تشبیه کرد؟ چگونه قرار است از ورود هر نوع آبی به دریاچه جلوگیری کرد؟ مگر دریاچه زهکش طبیعی حوضه آبخیز ۲/۵ میلیون هکتاری ارومیه نیست و مگر می‌توان شیب منطقه را تغییر داد؟

درویش معتقد است: حتی اگر منظور آقای دکتر چراغ سبز نشان دادن به وزارت نیرو برای ساختن سدهای بیشتر روی ۱۱ رودخانه اصلی منتهی به دریاچه است، باید بدانند که هیچ سدی تاکنون در جهان ساخته نشده که بتواند از گذر تمام آب رودخانه جلوگیری کند. درباره نمک‌روبی و جابه‌جایی حجم عظیم نمک موجود در بستر دریاچه که به گفته معاون وقت سازمان حفاظت محیط زیست (دکتر صدوق) میزان آن بین ۸ تا میلیارد تن است، چه ابزاری مد نظرشان است و در چه زمانی می‌توان این حجم عظیم را انتقال داد و بر فرض که همه این نمک را هم جارو کردیم و سوار بر کامیون‌های موجود در همه کره زمین کردیم، آنگاه کجا ببریم؟! نکند قرار است یک جا دپو شود تا به تدریج نیاز هزار سال آینده بشریت به خمیر دندان را رفع کند!

به هر حال آنچه مسلم است تا کنون بر اساس آخرین اظهارات رییس سازمان محیط زیست تنها 10 درصد از تجویز های گوناگون برای احیا دریاچه ارومیه عملی شده در حالیکه روز به روز شاهد پیشروی شتابنده خشکی در مرزهای این دریاچه منحصر به فرد هستیم بنابراین اگرچه اظهارات دکتر کردوانی در خصوص خشک کردن کامل دریاچه ارومیه و تبدیل آن به شوره زار بسیار مأیوس کننده است اما اگر روند احیا این دریاچه به همین شکل پیش رود شاید در آینده ای نه چندان دور این اتفاق رخ دهد.

..................................

گزارش از بهار سلاحورزی