به گزارش خبرنگار مهر، مسکن مهر در ابتدای راه - به دلیل تبلیغات وسيع براي خانه‌دارشدن مردم با پرداخت تنها پنج ميليون تومان - متقاضیان زیادی داشت و افرادی که خانه‌دار شدن برای آنها رویا بود با وعده‌های مسئولان، از هر کوششی برای تهیه مبلغ درخواستی و ثبت نام در این طرح دریغ نکردند تا روزی از رنج اسباب کشی‌های هر ساله و اجاره‌های بالا رها شده و در خانه شخصی خود، آسایش و راحتی را تجربه کنند.
اما طرح مسکن مهر در قم بدون توجه به برنامه‌های توسعه‌ای و تفصیلی شهری در نقطه‌ای از شهر به اجرا درآمد که در نحوه اجرای آن به وضع جمعیت بندی مناطق شهری و امکانات زیرساختی توجه نشده و تعاونی‌ها در جایی اقدام به تولید مسکن مهر کرده‌اند که متقاضی مسکن در آنجا نبوده است.
این مسئله و دلایل دیگری که به آنها اشاره می‌شود سبب شده تعداد زیادی از متقاضیانی که سهم آورده خود را واریز کرده بودند، عطای مسکن مهر را به لقایش بخشیده و از عضويت در تعاوني‌ها انصراف داده و سهم آورده خود را پس گرفته‌اند.
جانمايي نادرست
مسكن مهر در جايي سر برآورد كه پيش از آن، زيرساخت‌ها و امكانات شهري براي سكونت 40 تا 50 هزار نفر پيش بيني شده بود، اما مسئولان در اقدامي كارشناسي نشده، تصميم گرفتند 300 هزار شهروند را در اين شهرك سكونت دهند. از اين رو ضعف در خدمات رساني به شهروندان در مكان‌هايي كه مسكن مهر در آن بنا شده‌اند،
نگراني جدي شهروندان را در پي داشته و عقب ماندگي دستگاه‌هاي خدمات رسان براي ايجاد تاسيسات مورد نياز از قبيل آب، برق، گاز و... موجب شده، در واگذاري‌هاي نخست، تعدادي از واحدهاي مسكوني بدون دارابودن اين امكانات به متقاضيان تحويل داده شد.
بنابراين اجراي اين طرح نمونه بارزي از بدسليقگي مسئولان در انتخاب مكان را به تصوير كشيده است به گونه‌اي كه آشفتگي در ساخت و سازها، كمترين عوارض اين طرح نوپديد است.
اين مشكلات، مسئولان شهري را به اين فهم رسانده كه اي كاش هدف‌گذاری مسکن مهر به سمت بافت فرسوده هدایت مي‌شد، چرا که در بافت‌های فرسوده علاوه بر اجرای طرح جامع و تفصیلی به راحتی می‌توان زیرساخت‌های مورد نیاز از قبیل خدمات عمومی، آب، برق، گاز و ... را تأمین کرده تا دیگر نیاز به سرمایه‌گذاری مجدد نباشد.
اكراه در استقرار شهرداري
هر روز كه بر حجم ساخت و سازهاي ناموزون و جمعيت ساكن در اين منطقه اضافه مي‌شد، نهادهاي دولتي براي برون رفت از انبوه مشكلات خودساخته بر حجم فشارهاي خود براي تاسيس شهرداري در اين منطقه مي‌افزودند. اعضاي شوراي اسلامي شهر و مسئولان شهري در ابتداي امر معتقد بودند كه پرديسان به واسطه دوربودن از شهر قم و توسعه بيش از حد ساخت و سازها بدون در نظرگرفتن زيرساخت‌هاي مورد نياز شهري جزو مناطق شهرداري محسوب نمي‌شود، اما با وعده‌هايي كه وزير مسكن براي كمك به شهرداري داده است، شهرداري منطقه پرديسان دو سال پيش در اين منطقه تاسيس شد.
محمدرضا باقرپناهي رئيس كميسيون توسعه و عمران شوراي اسلامي شهر در اين زمينه به خبرنگار مهر مي‌گويد: قرار است 300 هزار نفر در مكاني استقرار داده شوند كه بايد از نظر شبكه ارتباطي و خدمات مورد نياز تامين شود اما اين تامين‌ها وجود ندارد و ما ارتباط پرديسان با قم را ارتباط مطلوبي از نظر راه نمي‌بينيم و حتي شبكه داخلي پرديسان دچار اشكال است.
به گفته وي، دليل اينكه شهرداري قم شهرك پرديسان را به عنوان يك منطقه شهري تحويل نمي گرفت، عدم تامين راه‌هاي مناسب و بافت داخلي شهرك است كه موجودي ناقص الخلقه ايجاد شده و خدمات رساني شهرداري به شهروندان اين منطقه بسيار دشوار است.
وي درباره چگونگي ايجاد شهرداري در اين منطقه مي‌گويد: در جلسه‌اي كه اعضاي شوراي اسلامي شهر با وزير مسكن داشتند، وزير كمك به شهرداري براي ارائه خدمات به شهروندان و بهبود وضع شهري قول‌هايي داد كه هنوز بخشي از اين قول‌ها به صورت كامل عملياتي نشده است.
باقرپناهي كمبود راه‌هاي دسترسي به پرديسان را يكي از مهم‌ترين مشكل ساكنان اين منطقه شهري مي‌داند و مي‌افزايد: براي رفع اين مشكل، راه‌هاي ارتباطي جديدي پيش بيني شده، اما براي تملك املاك در مسير مشكلاتي وجود دارد كه اداره كل راه و شهرسازي بايد براي حل اين مشكلات كمك كند.
اشکال زيرساخت‌ها
البته با ايجاد شهرداري در اين منطقه بخش قابل توجهي از نيازهاي شهروندان - هر چند دير - در حال برطرف شدن است اما مهيا نشدن زيرساخت‌هاي لازم در اين شهرك، مشكلات فاضلاب و جمع آوري آب‌هاي سطحي، نبود روشنايي كافي در برخي محله‌ها، تكميل نبودن شبكه معابر، كمبود سرانه‌هاي درماني، فضاي سبز و آموزشي، كمبود خدمات شهري در محل سكونت از قبيل بازار، نانوايي، بانك و... شهروندان را نگران و طرح مسكن مهر را نزد مردم بدنام كرده است؛ به گونه‌اي كه تعداد زيادي از مالكان اين واحدها، هر چند ذوق و شوق وافري براي خانه دار شدن داشتند، اما پس از تحويل مسكن خود به دنبال جذب مشتري براي فروش يا اجاره آن مي‌روند و هيچ رغبتي به سكونت در اين منطقه ندارند.
در حال حاضر 19 مدرسه در اين منطقه ساخته شده كه با توجه به اینکه منطقه پردیسان به سمت استقرار 300 هزار نفر پیش می‌رود اگر هر چهار نفر را یک خانواده به حساب بیاوریم یعنی 75 هزار خانوار در این منطقه ساکن خواهند شد.
به گفته محمد حسين امين جعفري مديركل آموزش و پرورش استان، با در نظر گرفتن یک محصل از هر خانوار حداقل به 75 مدرسه در این منطقه نیاز است اما كمبود مدرسه در اين منطقه مشكلات زيادي براي خانواده‌ها و دانش آموزان ايجاد كرده است.
تاخير در ساخت و سازها و مشخص نبودن ميزان آورده
تاخير در ساخت و سازها يكي ديگر از مهم‌ترين دغدغه‌هاي متقاضيان واحدهاي مسكن مهر است كه برخی از مجتمع‌های مسکن مهر از سال 86 تاكنون در حال ساخت هستند ولي هنوز تكميل نشده‌اند. سرعت ساخت اين واحدها به حدی پائین است که نمای بیرونی این واحدها شکلی قدیمی و کهنه به خود گرفته است.
پيمانكاران، علت اصلي كندي ساخت مسكن مهر را كمبود اعتبار و عدم واريزشدن سهم آورده متقاضيان مي‌دانند. اما اينكه چرا متقاضيان نسبت به واريز آورده خود تعلل مي‌كنند بايد در شفاف نبودن هزينه‌هاي دريافتي و افزايش قيمت تمام شده جستجو كرد كه شهروندان را سردرگم كرده است.
شهرونداني كه براي خانه‌دار شدن با پرداخت تنها پنج ميليون تومان دلخوش بودند، به مرور با بدقولي پي در پي پيمانكاران در تحويل به موقع واحدها و افزايش چند ميليوني قيمت تمام شده مواجه شدند كه اين مسئله يكي از مهم‌ترين عامل ريزش و خروج اعضا از تعاوني‌ها بوده و باعث شده متقاضياني كه از تمكن مالي كافي برخوردار نبودند ترجیح دهند میزان سهم واریزی خود به تعاونی‌ها را پس بگیرند.
علاوه بر اين، افزايش قيمت‌ها تاثير منفي بر كيفيت مصالح و تجهيزات مورد نياز شده و برای اینکه واحدهای مسکونی ارزان ساخته شوند در بسیاری از اين واحدها، اجناس استاندارد درجه 2 یا 3 استفاده شده است چرا که مبنا و اصل در طرح مسكن مهر پایین بودن قیمت است.
اين مشكلات در شهرهاي زير 25 هزار نفر هم وجود دارد. در اين شهرها قيمت زمين و مسكن به مراتب كمتر از املاك شهرستان قم است و هنوز بافت روستايي در بخش‌هاي زيادي از شهرهاي تابعه نمايان است، اما قيمت تمام شده مسكن مهر در اين شهرها بيشتر از واحدهاي موجود است.
در اين زمينه اعضاي شوراي اسلامي شهرهای تابعه با انتقاد از بالابودن قيمت تمام شده ساخت مسكن مهر در شهرهاي تابعه معتقدند: طبق قراردادي كه براي ساخت مسكن مهر در شهرهاي تابعه به امضا رسيد قرار بود به ازاء هر متر مربع حدود 300 هزار تومان از مردم دريافت شود ولي پول‌هايي از مردم طلب مي‌كنند كه قبلا پيش بيني نشده بود.
فقر معماری اسلامی
در بخش معماري واحدهاي مسكن مهر، ساخت اين واحدها بويي از معماري اسلامي - ايراني نبرده و به اعتقاد مهندس باقرپناهي اگر فرمايشات مقام معظم رهبري پيرامون رعايت معماري اسلامي را در اين واحدها ملاك قرار دهيم خواهيم ديد كه دچار اشكالات اساسي است.
به گفته رئيس كميسيون توسعه و عمران شوراي اسلامي شهر طراحي مسكن مهر در حوزه شهرسازي هم با مشكلات و اشكالات زيادي مواجه است.
حاشيه‌نشيني و ضعف فرهنگ آپارتمان نشيني
یکی دیگر از مشكلات پیش رو برای ساکنان واحدهای مسکن مهر را باید دغدغه‌های آپارتمان نشینی دانست چراكه بيشتر متقاضیان مسکن مهر از سطوح پایین جامعه هستند و سابقه‌ای در آپارتمان نشینی ندارند و همین امر می‌تواند مشکلاتی برای ساکنان و نحوه مدیریت این واحدها به وجود آورد.
از سوی دیگر با توجه به اینکه مجتمع‌های مسکن مهر در حاشیه شهر قم و شهرهای تابعه استان جانمایی و ساخته شده‌اند، این مسئله باعث به وجود آمده پدیده حاشیه نشینی می‌شود. حاشیه نشینی هم با آسیب‌های اجتماعی توأم است؛ به ويژه زماني كه ازدحام جمعيت هم در ميان باشد.
البته اگر سكونت در مجتمع‌ها به گونه‌اي مي‌شد كه ساكنان آنها همديگر را مي‌شناختند، سيستم رابطه قوميتي در كاهش بزه تاثير زيادي داشت اما آپارتمان‌هاي مسكن مهر چنين ويژگي را ندارند.
طرح مسكن مهر اجرا شد تا علاوه بر خانه‌دار شدن قشر ضعيف جامعه، رشد قيمت مسكن و زمين فروكش كند اما در هدف نخست، خانه‌دار شدن اين افراد با دغدغه‌ها و مشكلات زيادي همراه است و در هدف ديگر، رشد كاذب قيمت زمين و مسكن در ماه‌هاي ابتدايي اجراي اين طرح متوقف شد اما كافي اجراي نادرست اين طرح و تامين نشدن نياز متقاضيان را دليل شكست اين هدف بدانيم. چراكه طرح مسكن مهر باعث قوت گرفتن دلالي مسكن شده كه به گفته حجت‌الاسلام فراهاني يكي از كارشناسان اقتصادي، وقتي زمين يك كالاي سفته بازي مي‌شود كه افراد به عنوان دلالي در اين بخش سرمايه‌گذاري مي‌كنند.
....................................
روح‌الله کریمی
نظر شما