تهدید زیستگاه یوز ایرانی

به گزارش خبرنگار مهر، بحثها بر سر جاده ای فرعی و خاکی موسوم به گزوییه بود که پیش از مشخص شدن کوه بافق به عنوان منطقه حفاظت شده برخی از اهالی منطقه سبز دشت در شهرستان بافق استان یزد از آن برای تردد استفاده می کردند اما کوهستانی بودن جاده و سیلابی بودن عرصه آن، باعث ناامنی این جاده بود، به نحوی که در فصل زمستان غیر قابل استفاده بود. با معرفی کوه بافق به عنوان منطقه حفاظت شده نیز به کلی تردد از این جاده انجام نمی شد و فقط بخشی از آن مورد استفاده محیط بانان قرار می گرفت. اما از نظر کارشناسان محیط زیست طبیعی ، این جاده از میان ناحیه امن منطقه کوه بافق عبور می کرد. شهرت کوه بافق به خاطر دفعات متعدد مشاهده یوز پلنگ در این منطقه است به نحوی که تاکنون دهها عکس از یوز پلنگ های این منطقه تهیه شده و نشان  می دهد که این منطقه زیستگاه مناسبی برای مهمترین گونه حیات وحش ایران یعنی گونه در معرض انقراض یوزپلنگ آسیایی است. با این حال و با وجود مخالفت کارشناسان حفاظت محیط زیست استان یزد ، از سوی مقامات سازمان مرکزی حفاظت محیط زیست مقاومت خاصی در مقابل احداث این جاده انجام نشد و این مسئولان تنها به این نکته بسنده کردند که" مجوز سازمان تنها برای آسفالت و بهسازی جاده گزوییه است نه برای تعریض " حال آنکه بسیاری از کارشناسان محیط زیست معتقدند جاده گزوییه کمر منطقه حفاظت شده بافق را می شکند زیرا با این مجوز  بحث از جاده خاکی گذشته و موضوع جاده آسفالته استاندارد مطرح شده است.

به اعتقاد کارشناسان از بین رفتن منابع فیزیکی زیستگاهی منطقه با انجام خاکبرداری و خاکریزی(با توجه به عبور بیش از ۱۴کیلومتر از این مسیر از بخش کوهستانی،نیاز به حجم بالایی از خاکبرداری و خاکریزی وجود دارد)، قطعه قطعه شدن زیستگاه نسبتا یکپارچه فعلی و به عبارتی جزیره ای شدن زیستگاههای محدوده امن منطقه،  تسهیل دسترسی متخلفان به قلب منطقه و دشواری کنترل رفت و آمد به منطقه از مهمترین پیامدهای منفی احداث این جاده است.

همچنین ایجاد آلودگیهای صدا، هوا و منظر در یک زیستگاه طبیعی حیات وحش، تبدیل به دو قسمت مجزا شدن مهمترین بخش حفاظتی منطقه حفاظت شده کوه بافق(محدوده امن منطقه) و از بین رفتن  کارکرد منطقه امن، جلوگیری از آشامیدن آب توسط حیات وحش و خروج آنها از منطقه حفاظت شده با توجه به اینکه بیشترین منابع آبی در دسترس حیات وحش در حاشیه این مسیر قرار می گیرد از دیگر اثرات منفی احداث این جاده است.

از سوی دیگر مسیر گدار حیات وحش منطقه از بخشهای جنوبی به شمالی و بالعکس با عبور از عرض این جاده صورت می گیرد و این به معنای تلفات سنگین جاده ای گونه های جانوری منطقه و برباد رفتن زحمات و هزینه های حفاظت از منطقه است کما اینکه  طی سال های اخیر 10 یوز پلنگ از جمعیت 50 تا 70 عددی این گونه در تصادف با خود رو های عبوری از جاده های آسفالته تلف شده اند.

منطقه حفاظت شده کوه بافق با در برگرفتن زیستگاههای دشتی، تپه ماهوری، کوهستانی و استپی ،جانوران گوناگون و باارزشی را در خود جای داده است به گونه ای که در این منطقه ۲۰گونه پستانداران،۴۴گونه از پرندگان و ۱۶گونه خزندگان شناسایی شده است.

این منطقه قدیمی ترین سایت پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و زیستگاه های آن در استان یزد است همچنین  اولین منطقه ای است  در ایران که از یوزپلنگ در طبیعت فیلم برداری شده و سایت انتخابی UNDP برای قلاده گذاری و ردیابی یوزپلنگ آسیایی به منظور مطالعات رفتار شناسی و زیستگاهی گونه است.

این منطقه تنها منطقه استان یزد است که گربه پالاس در آن مشاهده شده، حضور شش گربه سان از مجموع هفت گربه سان موجود در کشور در منطقه حفاظت شده کوه بافق اثبات شده (پلنگ ایرانی، یوزپلنگ آسیایی، گربه پالاس، گربه جنگلی، گربه وحشی و کاراکال) و  زیستگاه پرندگان نادر و کمیابی همچون هوبره و زاغ بور در این منطقه وجود دارد.

تراکم بالای طعمه، چشم اندازهای کم نظیر، وجود زیستگاههای مناسب برای انواع جانوران وحشی به لحاظ امنیت خاص حاکم بر منطقه و محدود بودن تعارضات انسانی را از دیگر مزایای این منطقه عنوان می کند: با احداث جاده گزو،ارزشهای زیستگاهی این منطقه شدیدا تحت تاثیر قرار می گیرد.

از سوی دیگر بررسیهای سالهای اخیر نشان از حضور پیرترین پلنگ ایران که 14 سال از عمرش می‌گذرد در کوه بافق دارد.

البته چندی پیش اصغر محمدی فاضل معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست که در آخرین روزهای سال 91 از سمت خود در این سازمان برکنار رفت با  اشاره به اینکه شخصا بازدیدی از  این منطقه داشته است، گفت: این جاده از منطقه حفاظت شده کوه بافق که از مهمترین زیستگاه‌های گونه نادر یوزپلنگ آسیایی می‌گذرد و تردیدی نیست که تعریض این جاده تاثیرات منفی بر زیستگاه یوزپلنگ دارد، اما علاوه بر صدمات زیست محیطی، خطر تخلیه دهها روستا در مسیر قدیمی جاده بافق به سبزدشت، نداشتن صرفه اقتصادی، مشکلات فنی و خطر ریزش کوه به دلیل گردنه‌های متعدد و صعب العبور بودن از دیگر علل مخالفت دولت با تعریض این جاده است لذا با برگزاری نشست‌های متعدد با نهادهای فعال در منطقه خوشبختانه موفق شدیم که موافقت های لازم برای شروع جاده سیروس آباد را بگیریم که با این توفیق نگرانی علاقمندان به محیط زیست در مورد جاده گزوئیه برطرف می‌شود.

به هرحال به نظر می رسد اگر فقط چند ثانیه مسئولان خود را جای آیندگان بگذارند خواهند دید که با دادن مجوز برای احداث چنین جاده هایی در مناطق حفاظت شده در حالیکه مسیر های جایگزین بسیاری برای احداث جاده های ایمن تر وجودارد؛ ممکن است حسرت دیدن یک یوز ایرانی و یا یک آهو را برای همیشه بر دل آنها بگذارند همانند کاری که گذشتگان در حق ما انجام دادند و برای همیشه ایرانیان و جهانیان  را از دیدن شکوه  شیر ایرانی و ببر مازندران محروم کردند بنابراین امیدواریم پیگیریهای معاون پیشین محیط طبیعی دراین خصوص در سال 92 برای تغییر مسیر این جاده ادامه داشته باشد.