سوخت و خودروهای غیر استاندارد عوامل اصلی آلودگی هوا

به گزارش خبرنگار مهر، بارها گفته شده است منشاء حدود 85 درصد آلودگی هوای تهران منابع متحرک و حدود 15 درصد هم منابع ثابت است اما سال گذشته بسیاری از کارشناسان و مسئولان ارگان های مختلف علت اصلی آلودگی هوا را کیفیت نامناسب بنزین معرفی کردند اگر چه  معاون وزیر نفت با رد هرگونه آلودگی بنزین تولید شده در مجتمع‌های پتروشیمی مطرح کردن بنزین آلوده به عنوان عامل آلودگی هوای تهران را نادرست عنوان کرد.

برخی کارشناسان معتقدند در سالیان اخیر با گازکشی سراسری نقش گرمایش خانگی در آلودگی هوای تهران خیلی کم شده است. همچنین شمار قابل توجهی از صنایع آلاینده موجود در حریم شهر هم یا به نقاط دورتر منتقل شده اند یا از سوخت های پاک تری استفاده می کنند.اما شهروندان همچنان از وسایل نقلیه آلاینده و پرمصرف استفاده می کنند و این عامل تغییر چندانی نکرده است.

از سوی دیگر تهران همیشه در نیمه دوم سال همزمان با سرد شدن هوا با پدیده وارونگی هوا و در نتیجه افزایش آلاینده ها مواجه است اما به نظر می رسد در ماههای پایانی سال گذشته یکی از مولفه های آلایندگی آنقدر تغییر کرد که شهر را با شرایط کاملاجدیدی روبه رو کرد.

به همین خاطر در زمستان سال گذشته مسئولان وکارشناسان این حوزه  مولفه کیفیت سوخت را  که قبلاثابت انگاشته می شد به عنوان مقصر اصلی آلودگی هوا مطرح کردند.

عدد اکتان بنزین های داخلی 12 واحد کمتر از استاندارد جهانی

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در آخرین اظهار نظر خود در رابطه با کیفیت بنزین گفت : بنزین‌های تولید داخل، از سوی شرکت کنترل کیفیت هوا، برای بررسی به یک مرکز پژوهش‌ها مستقر در آلمان فرستاده شد. نکته نخستی که در این بررسی‌ها مورد توجه قرار گرفت عدد اکتان بنزین‌های تولیدی بود. این آنالیز نشان داد که عدد اکتان بنزین‌های معمولی و سوپر ساخت داخل به ترتیب ۸۳ و ۹۵ است. این عدد در استاندارد جهانی حداقل ۹۵ است. هرچه عدد اکتان یک سوخت بیشتر باشد آن سوخت در مقابل پدیده احتراق مخرب فشار و گرما مقاوم‌تر است.

یوسف رشیدی افزود: نکته دوم در این بررسی میزان ترکیبات آروماتیک موجود در بنزین است. این ترکیبات که شامل بنزن، تولوئن و زایلین است، همان مواد سرطان‌زای موجود در بنزین محسوب می‌شود که بسیار خطرناکند. براساس استاندارد یورو ۴ میزان آن‌ها در بنزین باید زیر یک‌درصد باشد که بر مبنای آزمایش‌های ما در بنزین‌های تولید داخل بین دو تا سه‌درصد است.

میزان گوگرد موجود در بنزین داخلی  6/3 برابر حد مجاز

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف نیز میزان گوگرد موجود در سوخت بنزین را حدود 180 پی پی ام و گوگرد موجود در سوخت گازوئیل 8 هزار پی پی ام عنوان کرد: این در حالیست که استاندارد سوخت پاک 50 پی پی ام و استاندارد سوخت بسیار پاک 15 پی پی ام است.

به گفته سید وحید حسینی، همچنین مشخص شده که میزان بنزن در سوخت کشور 2 درصد است ، در حالیکه براساس استاندارد باید 1 درصد باشد.

قائم مقام سازمان حفاظت محیط زیست نیز یکی از مهمترین عوامل تولید ریزگردها را در کلانشهر ها استفاده از سوخت مازوت در پایشگاهها معرفی کرد: در حال حاضر نیروگاههای اطراف شهر تهران را موظف کرده ایم تا از سوخت گاز به جای مازوت استفاده کنند که متاسفانه فقط نیروگاه شهید منتظر قائم به تدریج سوخت گاز را جایگزین سوخت مازوت کرده است  و نیروگاه های دیگر به دلیل اینکه مخزن سوخت مناسبی ندارند تاکنون در این زمینه اقدامی نکرده اند .

علی محمد شاعری به تعهدات وزارت نفت مبنی بر جایگزینی گاز طبیعی(CNG) به جای سوخت مازوت اشاره کرد: در حال حاضر کارخانجاتی که از مازوت استفاده می کنند در ذخیره گاههای خود گاز طبیعی دارند اما از آن استفاده نمی کنند که این برخلاف تعهدات وزارت نفت است و چنانچه این رویه ادامه داشته باشد سازمان محیط زیست از طریق مراکز قضایی پیگیر پلمپ این واحدها خواهد شد.

5 برابر حد مجاز میزان بنزن موجود در بنزین داخلی

او میزان بنزن موجود در بنزین را بالاتر از مقادیری که شرکت کنترل کیفیت هوا اعلام کرده بود عنوان کرد: این میزان پنج برابر حد مجاز یعنی حدود پنج درصد است در حالی که باید به یک درصد کاهش یابد که فقط با تولید بنزین یورو 4 و 5 امکان پذیر است .

بنزین عامل آلودگی هوا نیست

اما از سوی دیگر معاون وزیر نفت با رد تولید بنزین آلوده و آلاینده در پتروشیمی‌ ها از آغاز عرضه و توزیع بنزین با استاندارد یورو 4 و 5 در برخی از کلانشهرهای کشور خبر داد : هم اکنون به‌طور روزانه و مستمر کیفیت بنزین عرضه شده در جایگاه‌های سوخت مورد پایش و بررسی قرار می گیرد، و نتایج تمامی آزمایش‌های انجام گرفته نشان می دهد که تفاوتی بین استاندارد بنزین تولید شده در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های نفت وجود ندارد.

خودرو های غیر استاندارد عامل اصلی الودگی هوا

در این میان برخی کارشناسان  خودرو های غیر استاندارد را عامل اصلی آلودگی هوا می دانند. به اعتقاد این کارشناسان خودروسازان از حمایتی که از تولید ملی می شود سوءاستفاده می کنند.

مشاور محیط زیست و حمل و نقل شهردار تهران در این باره گفته است: در حالی که همه به سمت بنزین مصرفی به عنوان دلیل اصلی آلودگی هوای تهران در چند سال اخیر نشانه رفته اند، ولی واقعیت این است که خودروسازان پشت جایگاههای بنزین سنگر گرفته اند. متاسفانه خودروسازان داخلی نه تنها نسبت به مردم کشورمان تعهد اجتماعی ندارند بلکه نسبت به خریداران محصولات خودشان نیز تعهد حرفه ای ندارند به عنوان مثال بی توجهی به تعویض مبدل های کاتالیستی خودروها از سوی خودروسازان تنها یکی از تخلفات خودروسازان است.

به گفته وحید نوروزی ، اگرچه  خودروهای آلاینده به عنوان یکی از اصلی ترین دلایل تشدید آلودگی هوا مطرح شده، خودروسازان با آرامش کامل پا به هیچ مناظره ای نمی گذارند و در هیچ رسانه ای حضور نمی یابند و سیاست سکوت در پیش گرفته اند.

بر اساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت، سالانه 4 هزار و 500 نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند که عامل 70 تا 80 درصد مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا خودروهای غیر استاندارد و سوخت غیر استاندارد است. واقعیت این است که اصرار خودروسازان به ادامه تولید برخی خودروها که حتی استاندارد یورو 2 را نیز نمی توانند کسب کنند به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست. 

در حقیقت سوخت و خودرو دو کفه ترازوی آلودگی هواهستند. داستان سوخت و خودروهای ما مانند حکایت مرغ و تخم مرغ شده، چون مسئولان سوخت می گویند "خودروی استاندارد تولید کنند تا ما سوخت متناسب با آن ارائه کنیم" و در مقابل خودروسازان می گویند "سوخت استاندارد تولید کنند تا ما خودروی متناسب با آن عرضه کنیم".

درست است که منابع آلاینده در تهران و شهرهای بزرگ عمدتا از خودروهاست، اما نباید نقش واحدهای صنعتی بزرگ را نادیده گرفت.

گسترش حمل و نقل عمومی شاه کلید بهبود کیفیت هوای تهران است. توسعه حمل و نقل عمومی به ویژه مترو در صورتی که بودجه های مورد نیاز آن تامین و اعتبارات قانونی مصوب آن پرداخت شود، می تواند بعد از ارتقای استاندارد خودرو و استاندارد سوخت کلید دستیابی به هوای پاک باشد. راهکارهای گوناگون به منظور حل مشکل آلودگی هوای تهران مانند معادله ای است که باید کنار هم قرار گیرد تا جواب دهد.

به نظر می رسد تمام مسئولان و کارشناسان در مورداینکه خودرو ها و سوخت غیر استاندارد عوامل اصلی آلودگی هوا هستند اتفاق نظر دارند و تنها بر سر میزان سهم هریک از این دو عامل اختلاف نظر وجود دارد بنابراین با توجه به قوانینی که برای جلوگیری از آلودگی هوا در زمینه محدوده طرح ترافیک، معاینه فنی، کمیته هماهنگی مواقع اضطراری آلودگی هوا، استاندارد خودرو، کنترل آلایندگی صنایع و کارخانجات و حتی منابع خانگی و تجاری وجود دارد  شاید تنها با عزم جدی و قوی فقط برای اجرای صحیح این قوانین از سوی دولتمردان و سازمانهایی که مسئول مستقیم رفع آلودگی هوا هستندبتوان غول آلودگی هوا را از بین برد.