حاتمی‌کیا در "از کرخه تا راین" با شهید آوینی زاویه پیدا کرد

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بیستمین سال درگذشت شهید سید مرتضی آوینی عصر روز گذشته 20 فروردین‌ماه با نام "راوی آسمانی" به همت بنیاد روایت فتح در سالن اصلی مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار شد. در این برنامه جلسه نقد و بررسی با حضور مسعود فراستی، ابراهیم فیاض، نادر طالب‌زاده، بهروز افخمی و وحید جلیلی برگزار شد.

در این نشست ابراهیم فیاض گفت: جنگ همیشه انقطاع تاریخی به وجود می‌آورد. در هر دوره تاریخی که جنگ رخ می دهد تغییراتی نیز به همراه دارد، به عنوان مشروطه نتیجه جنگ ایران و روسیه بود. ظاهرا جنگ ایران و عراق نیز باعث انقطاع شد تا تاریخ ما از بین برود. اما در این میان مرتضی آوینی با نوع مستندسازی خود توانست این جنگ را تبدیل به یک هویت ملی کند تا همه ما به آن افتخار کنیم.

روایت فتح بازسازی درستی از تاریخ جنگ بود

وی با اشاره به اینکه کار آوینی در روایت فتح بسیار سخت بود، ادامه داد: زمانی که آوینی به شهادت رسید من او را نمی‌شناختم، اما بی شک روایت فتح بازسازی درستی از تاریخ ایران بود. روایت فتح بازتولید اتفاقی بود که داشت انقطاع تاریخی ایجاد می‌کرد. نباید فراموش کرد که زمانی که یک واقعه تاریخی رخ می دهد نمی توان آن را پنهان کرد و شهید آوینی روایتگر این بیداری ملی بود.

نادر طالب‌زاده منتقد سینما گفت: کسی که می‌خواهد فیلم بسازد باید به این فن مسلط باشد یعنی باید به تمام فنون در پشت دوربین آگاه باشد. من و آوینی از سال 63 یکدیگر را می شناختیم اما هیچ گاه در طول جنگ باهم فیلم نساختیم تا اینکه آرزوی همکاری من با آوینی در مجموعه بالکان به واقعیت پیوست و ما به بوسنی رفتیم. برای این مجموعه متنی نوشته شده بود که بعد از اتمام فیلمبرداری و تدوین، بخشی از متون توسط آوینی به نگارش در آمد، وی تا صبح بیدار می ماند، متن می نوشت و می گفت عالی است. آن چه که مشخص است، این است که مرتضی چیزی داشت که باید از زمین کنده می شد و می رفت. نمی دانم دلیل ماندگاری آوینی چیست؟ اما هر چه هست هر سال به علاقه مندان وی اضافه می شود. شاید در طول زندگی شهید آوینی افراد زیادی وی را نمی شناختند اما با شهادت وی، یک انفجار بیداری در ایران پیش آمد.

فیلمسازان امروز عالم بیرون از خود را زنده نمی دانند

بهروز افخمی کارگردان سینما و تلویزیون نیز در سخنانی گفت: حواسمان باشد که از دام خودبنیادی خلاص شویم، اگر در این چارچوب قرار بگیریم و هدف این باشد که از خودبنیادی خلاص شویم، باید بدانیم که برای رسیدن به این هدف نیازمند آن هستیم که برخی از پیش فرض ها را باطل کنیم و وارد عالم واقعی تری شویم. در این زمان دیگر نیازی نیست که به دنبال اصلاحاتی چون فرم و محتوا باشیم. فکر می‌کنم فرض آوینی این بود که عالم بیرون از ما نیز زنده است و می تواند به راحتی با ما ارتباط برقرار کند، البته به شرط آن که هوشیار بوده و چشم و گوش خود را باز کنیم.

وی توضیح داد: متاسفانه فیلمساز امروز نه تنها عالم را زنده فرض نمی کند، بلکه آدم هایی که با آن کار می کند نیز زنده فرض نکرده و بیشتر به صورت آچار به آن نگاه می کند. دو نوع فیلم‌سازی، دو نوع زندگی و دو نوع مسلمانی داریم که یکی از آنها آدم‌ها را زنده فرض می‌کنند ولی یکی خودبنیاد است به این معنی که اصلا معلوم نیست عالمی در بیرون وجود داشته باشد.  فیلمساز خوب کسی است که  خود را تحمیل نکرده و دل بخواهی کار نکند، بچه های روایت فتح به خوبی این مسئله را یاد گرفته بودند.

مسعود فراستی نیز گفت: کافی است بپذیریم که جهان زنده است و اثری که می سازیم نیز زنده است. زمانی که این مسئله را باور کردیم نیازمند یک جد و جهد زیاد هستیم تا اثری که با این نگاه تولید می‌شود را تبدیل به یک اثر مردمی کنیم.

در ادامه نشست ابراهیم فیاض گفت: جنگ همیشه ادبیات خاص خود را به وجود می آورد و در ادامه آن فلسفه و تمدن خود را به همراه می آورد. در این زمان است که باید واقعیت را به خوبی به تصویر کشید. مستند روایت فتح به خوبی توانسته بود با جبهه ارتباط برقرار کند و تقلیلی در معنای جنگ ایجاد نکرده بود. اما امروز شاهد هستیم که روایتگر جنگ در راهیان نور به درستی کار خود را انجام نمی‌دهند و جنگ را تحریف می کنند.

وی ادامه داد: بعد از ساخت مستند جنگ، سینمای جنگ آغاز شد که از ابتدایی ترین کارها در آن زمان می توان به "دیده بان" ابراهیم حاتمی کیا اشاره کرد. اما این روایت هم روایت کاملی از جنگ نبود. حاتمی کیا به عنوان یک فیلمساز جنگی، در عرصه سینمای اجتماعی جنگ و به ویژه در فیلم "به نام پدر" تندروی کرد، فیلمسازی که در فیلم از "ار کرخه تا راین" دچار رمانتیسم شده و با شهید آوینی زاویه پیدا کرد.

وی در پایان بیان کرد: شهید آوینی مشکل خودبنیادی نداشت و همین مسئله سبب شد تا با سینما، روشنفکران و حتی حاتمی کیا درگیر شود.