خليج فارس؛ سومین خلیج بزرگ جهان

به گزارش خبرنگار مهر، خليج‌ها آب‌هايي هستند كه با دهانه‌‌اي به درياي آزاد وصل مي‌شوند، و بر خلاف درياهاي‌ آزاد، تحت حاکميت سرزمين‌هاي اطراف خود بوده و به اتفاق و اجماع حقوق بين‌المللي خليج‌هايي که سابقه تاريخي (Historic gulfs) داشته باشند، درياي آزاد شمرده نمي‌شود، تابع و تحت حاکميت دولت يا دول مجاور آن است و ورود شناورهاي ديگر به آن تجاوز و نقض حاکميت دولت محلي محسوب مي‌شود.

اما نظام بين‌المللي سلطه خليج‌هايي را که عرض دهانه آنها 24 مايل باشد، در حکم درياي آزاد دانسته‌اند که در واقع درست و منطقي نيست.

تعلق اين گونه خليج‌هاي تاريخي به سرزمين مجاور نزد تمام متخصصان حقوق بين‌الملل و حتي مراجع داوري بين‌المللي مسلم و پذيرفته شده است؛ نمونه و يکي از موارد احکام بين‌المللي در اين‌باره و دعواي معروف به دعواي نورث آتلانتيک فيشريز (North Atlantic phisheries) بر ضد آمريکا بود.

در اين پرونده ايالات متحده با اينکه خليج‌هاي سرزمين خود را تماما ملک خود مي‌داند، اين دعوا آن را درياي آزاد وانمود کرد  ولي ديوان داوري لاهه، ادعاي امريکا را مردود دانست و حکم به نفع طرف مقابل داد چون "سابقه تاريخي تصرف" در آن مسلم بود؛ همانند اين حکم را همين ديوان داوري درباره ادعاي کشور نروژ عليه دولت انگليس داد و به "حق تاريخي" کشور نروژ راي صادر کرد.

خليج فارس نمونه کامل يک خليج تاريخي است، که دست کم دو هزار و 500 سال در اختيار کشور ايران و دولت‌هاي حاکم بر آن بوده است و سابقه و قدمت تاريخي (Abinitio) و (ipsofacto) دارد و حتي نام خليج فارس را هم تاريخ بر روي آن گذاشته نه مردم يا دولت ايران، و بديهي بودن اين مطلب براي مورخان و حقوقدانان بين‌الملل کاملا روشن است چون خليج فارس فرد اکمل خليج‌هاي تاريخي است.

دولت ايران در مجمع عمومي کنفرانس حقوق دريائي سازمان ملل در سال 1958 (ژنو) حق تاريخي ايران را بر خليج فارس مطرح کرد و هيچ کشور ديگري به آن اعتراض نکرد و برابر رويه پذيرفته شده در حقوق بين‌الملل، اينگونه ادعاها که در مجامع بين‌المللي با مخالفت روبرو نشده باشد، با صدور يک اعلاميه و ادعاي يک دولت، براي آن دولت حق قانوني ايجاد مي‌شود و دست کم از کنفرانس ژنو 1958 تاکنون اين سند قانوني در دست دولت ايران بوده است‌ و خليج فارس متعلق به کشوري است که در آن ساحل داشته باشد.

زمين‌شناسان معتقدند که در حدود پانصدهزار سال پيش، صورت نخستين خليج فارس در کنار دشت‌هاي جنوبي ايران تشکيل شد و به مرور زمان، بر اثر تغيير و تحول در ساختار دروني و بيروني زمين، شکل ثابت کنوني خود را يافت.

خليج فارس نامي به جاي مانده از کهن‌ترين منابع است زيرا از سده‌هاي پيش از ميلاد سر بر آورده‌است و با پارس ‌و فارس - نام سرزمين ملت ايران - گره خورده‌ است.

نام تاريخي اين خليج، در زبان‌هاي گوناگون، ترجمه "خليج فارس" يا "درياي پارس" بوده‌است ‌و پس از خليج مکزيک و خليج هودسن سومين خليج بزرگ جهان به شمار مي‌آيد.

کشورهاي ايران، عمان، عراق، عربستان سعودي، کويت، امارات متحده عربي، قطر و بحرين در کناره خليج فارس بوده و  در اين ميان سواحل شمالي خليج‌فارس تماما در جغرافياي سياسي ايران قرار دارند. کهن‌ترين نامي که از خليج فارس وجود دارد نارمَرتو (narmarratu) است که در کتيبه‌هاي آشوري بر جاي مانده‌است و به معناي رود تلخ است.

فلاويوس آريانوس در سده دوم ميلادي در آثار خود خليج فارس را "پرسيکون کااي‌تاس" که خليج فارس معنا مي‌دهد استفاده کرده‌است.

جغرافي‌دانان و تاريخ نگاران عرب اسلامي دوره آغازين اسلام، همچون طبري، مسعودي و يعقوبي به اتفاق در کتب خطي به جاي مانده از خود اذعان دارند که تمامي نواحي خليج پارس در دوره‌هاي پيش از اسلام به ايران تعلق داشته‌است.

"ابن حوقل بغدادي" در کتاب خود"صورة العرض" عنوان مي‌کند که: "همان طور که بارها گفته شد، درياي پارس دريايي است از اقيانوس احاطه کننده جهان که در اطراف چين و شهر"واق واق" از آن منشعب مي‌شود.

اين دريا از سرزمين‌هاي سند (هند) و کرمان تا فارس ادامه یافته و در ميان همه سرزمين‌ها به نام پارس خوانده مي‌شود، زيرا پارس از همه کشورها پيشرفته‌تر است و شاهان آن محکم‌ترين کنترل (حاکميت) را در دوران کهن داشته‌اند و حتي اکنون نيز تمامي کرانه‌هاي دور و نزديک اين دريا و همه سرزمين‌هاي پارس و ديگر را تحت کنترل دارند".

تا پيش از قرن بيستم ميلادي، کشورهاي عربي از عبارت خليج فارس در مکاتبات رسمي خود استفاده مي‌کردند، اما اكنون نام جعلي خليج عربي در برخي منابع تحت حمايت بيشينه دولت‌هاي عربي و گاه غير عربي به گونه‌اي فزاينده در حال رقابت با نام خليج فارس است، اين امر خشم ايرانيان سراسر جهان را برانگيخته و باعث پديداري نام "خليج هميشه فارس" يا "خليج هميشگي فارس" از سوي ايرانيان شده است.

تاکنون کارهايي براي مقابله با اين جعلي سازي صورت گرفته که از جمله کارها می توان به صادر شدن دو رهنمود در دبيرخانه سازمان ملل متحد در زمان حکومت پهلوي براي پاسداري از نام خليج فارس يا Persian Gulf و يا برگزاري جام خليج فارس و چندين نام گذاري و تهيه نقشه و اسناد و کتب جغرافيايي با نام خليج فارس است.

از دیگر اقدامات نمادین نامگذاری روز ملي خليج فارس بوده که  يکي از اقدامات ملي براي پاسداري از ميراث معنوي و فرهنگي خليج فارس بوده و این روز مقارن با سالروز خروج پرتغالي‌ها از خليج است.

روز ملی خلیج فارس، روز اقتدار ایرانیان در عرصه های بین المللی و اثبات تاریخ و تمدن چند هزار ساله ایران بوده، ایرانی که در بلندای تاریخ بر قله های افتخار ایستاده و جزو نخستین کشورهای متمدن جهان است.