به گزارش خبرنگار مهر، با توجه به اقلیم خشک و کمبود آب در کشور، تولید زیتون به دلیل نیاز آبی محدود صرفنظر از جایگاه تغدیه‌ای و سلامت از توجیه اقتصادی خوبی برخوردار است، اما فرهنگ استفاده از این محصول در کشور با تکیه بر میزان سرانه مصرف آن که از 150 تا 170 گرم برای هر شهروند تجاوز نمی‌کند، بسیار پائین است.
میزان مصرف زیتون در سبد خانوار کشور باید ارتقاء یابد چرا که مصرف سرانه در کشورهای اروپایی و سایر کشورها بیش از اینهاست که نشان دهنده جایگاه زیتون و روغن زیتون در سرانه مصرف روغن‌های خوراکی به لحاظ نقش آن در حفظ سلامت است.
زیتون و روغن آن از جایگاه تغذیه‌ای خوبی نیز برخوردار است که جلوگیری از بیماری‌هایی مانند عارضه قلبی عروقی، کاهش فشار خون،خاصیت ضد سرطانی تأئیدی بر این مدعاست که به همین دلیل باید اطلاع رسانی مناسبی برای استفاده بیشتر از این محصول و فرآورده‌های آن صورت گیرد تا بتدریج محصول زیتون بتواندجایگاه خود را در میان چهار محصول مصرفی روزانه مردم پیدا کند.
آمارها نشان می‌دهد در جوامع و کشورهای اروپایی که در حاشیه مدیترانه قرار دارند شیوع بیماری‌های قلبی، عروقی کمتر از سایر کشورهاست، چرا که مصرف مداوم زیتون و روغن زیتون نوسانات فشار خون را کنترل می‌کند.
با توجه بر ایجاد ظرفیت سنجی‌های فرآوری و استحصال روغن زیتون در کشور این امر نویدی برای وجود زمینه‌های تولید، فرآوری و عرضه مطلوب در بازارهای داخلی است.
محور عمده اجرای طرح ملی زیتون در کشور اصلاح باغ های کم بازده و مکانیزه شدن باغهاست که در این زمینه از تجهیزات نوین فرآوری هم استفاده خواهد شد که در این میان یکي از اهداف تاکيد شده در سند چشم انداز توسعه کشور، تبديل ايران به بزرگترين قدرت منطقه است.
اين هدف در تفکيک هر بخش به عنوان يک برنامه راهبردي عمل مي کند و در بخش کشاورزي نيز با توجه به امکانات و مزيت هاي کشور اين هدف قابل حصول است که بستر آن را در اختيار داريم ولي بايد در تبديل اين امکانات بالقوه به جريان فعال و اقتصادي تلاش کنيم.
در این میان استان قزوین از قطب های کشت زیتون در ایران است و پس از استان زنجان با تولید 19 هزار تن زیتون در سال و داشتن سهم 32 درصدی از تولید این محصول، در جایگاه دوم کشور قرار دارد.
محمد رضا صفری رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین با تشریح عملکرد استان در زمینه پرورش زیتون گفت: سطح زیرکشت زیتون در سال 90، پنج هزار و دویست هکتار بارور، دو هزار و 300 هکتار نهال و در مجموع هفت هزار و 500 هکتار است.
صفری افزود: طبق اعلام دفتر طرح زیتون معاونت تولیدات گیاهی کشور، استان قزوین از نظر تولید و عملکرد در واحد سطح در رتبه دوم و از نظر سطح زیرکشت در رتبه ششم کشوری قرار دارد.
محمد کشاورز، از زیتون کاران و صاحبان کارگاههای استحصال روغن در بیان مشکلات عمده زیتون کاران می گوید: مشکل کم آبی، گرانی کارگر، آفات کشاورزی و سرمازدگی عمده ترین مشکلات زیتون کاران است.
وی که از واردات بی رویه زیتون گله مند است گفت: واردات زیتون در طول سال کم بود، دولت مجوز واردات زیتون را صادر کرده که این اقدام، کمر زیتون کاران کشور را می شکند.
سیف الله رضایی از دیگر زیتون کاران استان با اشاره به واردات بی رویه زیتون و روغن از کشورهای ترکیه، لبنان و سوریه معتقد است این نوع زیتون ها تنها در ظاهر زیبا هستند و افراد آشنا با مقایسه زیتون های وارداتی با نمونه داخلی، تفاوت طعم و کیفیت را به خوبی احساس می کنند.
وی افزود: در مورد روغن هم همینطور است و کیفیت روغن زیتون های خارجی در مقایسه با نمونه داخلی بسیار متفاوت است که متاسفانه این روزها بازار داخلی کشور از محصولات بی کیفیت خارجی پر شده در حالی که روغن تولید داخل، بسیار مرغوب تر است.
علیرضا ظریفی که در رودبار از فروشندگان زیتون و محصولات تبدیلی آن است، علت استقبال از زیتون و روغن خارجی را زیبایی بسته بندی آنها بیان می کند و می گوید: از آنجایی که بسیاری از مردم به ظاهر جنس توجه می کنند استقبال از این محصولات خارجی زیاد است.
وی ادامه داد: زیتون های وارداتی ظاهری بسیار درشت دارند و از نوع گوشتی هستند اما از نظر طعم بی کیفیت هستند، همچنین در مورد روغن نیز باید گفت، روغن بی کیفیت خارجی در شیشه های زیبا و شکیل پنهان می شود و مصرف کننده بیشتر به این بسته بندی زیبا نگاه می کند.
محمد رضا صدری، دیگر فروشنده زیتون با تائید صحبت های همکار خود افزود: روغن های خارجی، مخلوطی از روغن مایع و روغن زیتون است در حالی که روغن داخلی خالص تر و مفیدتر است.
این فروشنده گفت: زمانی که روغن زیتون خارجی در فریزر قرار می گیرد یخ می زند ولی روغن زیتون اصل غلیظ می شود ولی یخ نمی زند.
وی تصریح کرد: شاید نبود بسته بندی شکیل و توجه نکردن به سلیقه مشتری باعث استقبال کمتر مردم از محصولات داخلی می شود ولی مشکل عمده آن است که صنایع غذایی مطرح کشور نیز که زیتون در زمره تولیداتشان است از زیتون های وارداتی استفاده می کنند.
احمدی، صاحب یکی از کارگاه های سنتی فرآوری و استحصال زیتون و روغن آن با تاکید بر این نکته می گوید: شاید در فروشگاه ها، شیشه های زیتون را تحت عنوان زیتون مغزدار دیده باشید، این زیتون ها همگی خارجی هستند و کارخانه های موادغذایی ترجیح می دهند که از این زیتون های درشت خارجی استفاده کنند که این کار به محصول داخلی ضربه می زند.
در استان قزوین، خاستگاه زیتون بخش طارم سفلی است که این بخش دارای روستاهای متعددی است که کار و پیشه اصلی مردمانش، کاشت، برداشت و فعالیت در صنایع تبدیلی مربوط به زیتون است.
از جمله این روستاها می توان به روستاهای کلج، سیاهپوش، آلتین کش، نهران، نمکین، بهرام آباد، ارکن کرد، گورخانه و قوشچی اشاره کرد.
مهمترین ارقام زیتون که در استان قزوین کشت می شود به طور عمده زرد زیتون و همچنین ارقام روغنی، شنگه، ماری، چرچنگی (کرچی)، گردگلوله و ارقام زودرس، سیاه زیتون که جزء ارقام بومی منطقه است.
همچنین در باغات سازگاری و مادری زیتون که در مجموع 9 هکتار است ارقامی مانند: مانزانیلا، میشن، کرونایکی، سویلانا، وانولیا، کنسروالیا، بلیدی، آمفی سیس، ابوسطل، کاوی، کروسان کشت شده است.
زیتون از جمله محصولاتی است که استفاده از محصولات تبدیلی آن بیش از محصول اولیه است و زیتون تازه چیده شده به علت بو و مزه به شدت تلخی که دارد احتیاج به فرآوری چند مرحله ای دارد که انجام این کار به عهده کارخانه ها و کارگاه های سنتی مستقر در استان است.
پیله فروش، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در این زمینه اظهارداشت: در بخش طارم سفلی هم اکنون هفت کارخانه در زمینه استحصال روغن، تهیه کنسرو و بسته بندی و هفت کارگاه تولیدی نیز در دیگر نقاط استان فعالیت دارند که در مجموع این 14 کارخانه با ظرفیت اسمی چهار هزار و 959 تن مشغول به فعالیت هستند.
رئیس مرکز خدمات کشاورزی بخش طارم سفلی نیز با تاکید بر تاثیر این محصول بومی بر اشتغال جوانان روستاهای این بخش اظهارداشت: علاوه بر 14 کارخانه و کارگاه استحصال روغن و بسته بندی، 650 کارگاه سنتی نیز در زمینه زیتون مشغول به فعالیت هستند که به صورت دائم زمینه اشتغال بخش قابل توجهی از نیروی کار این بخش را فراهم می کند.
مهدویان به ایجاد اشتغال فصلی در زمان برداشت محصول نیز اشاره کرد و گفت: سه هزار و 184 بهره ور زیتون در استان قزوین مشغول به فعالیتند که این تعداد کشاورز در زمان برداشت هرکدام به طور متوسط از سه کارگر استفاده می کنند که در 20 روز برداشت این محصول در نهایت 63 هزار و 680 نفر مشغول به کار می شوند و یک میلیون و 273 هزار و 600 نفر، روز اشتغال ایجاد می شود.
علیرغم تمامی مشکلاتی که زیتون کاران با آنها دسته وپنجه نرم می کنند، کشاورزان بخش طارم را جوانانی خوش فکر و دور اندیش تشکیل داده اند که این قابلیت خود موجب می شود، کشت سنتی زیتون که از گذشتگان و اجدادشان به آنها رسیده است را با علم روز در عرصه کشاورزی تلفیق کرده، تا هم بتوانند با واردات ارقام خارجی رقابت کرده و هم رونق کسب و کارشان باعث شود سکونت در روستاهای خود را بر مهاجرت به شه رها و دچار شدن به ناهنجاریهایی اجتماعی در زندگی که شایسته هیچ جوان روستایی نیست، ترجیج دهند.
در شرايطي كه سرانه مصرف سالانه زيتون در يونان 24، سوريه 27 و اسپانيا 14 كيلوگرم است، اين رقم در ايران به 160 گرم مي‌رسد و اين امر سالانه يك ميليارد دلار به كشور خسارت وارد مي‌كند.
مصرف سرانه برخي كشورها بيش از 20 كيلوگرم در سال و در ايران فقط 160 گرم است که بايد تلاش كنيم تا اين رقم به 900 گرم در سال افزايش يابد.
در حال حاضر ۱۰۴ هزار هكتار سطح زيركشت زيتون در كشورمان است كه سالانه ۱۰۲ هزار و ۵۲۶ تن ميوه در مهر و آذر ماه برداشت مي‌شود که از اين ميزان ۶۰ هزار تن براي توليد کنسرو و بقيه براي توليد روغن استفاده می شود.
بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي وزارت جهاد كشاورزي تا پايان برنامه پنجم توسعه بايد ۸۵ هزار هکتار تا افق ۱۴۰۴ بايد۵۳۰ هزار هکتار به سطح باغات زيتون کشور افزوده شود.
هم‌اکنون در ۲۶ استان کشور زيتون توليد مي‌شود كه پنج استان گيلان، زنجان، قزوين، گلستان و فارس ۸۶ درصد از توليد و سطح زيركشت زيتون كشور را در اختيار دارند كه البته استان زنجان قطب توليد زيتون ايران محسوب مي‌شود.
به گفته مجري طرح زيتون متوسط عملكرد توليد اين محصول در واحد سطح هزار و۸۰۰ کيلوگرم است كه اخيرا وزارت جهاد كشاورزي اعلام كرده ميزان برداشت در واحد سطحبه به سه تن در هکتار رسيده است.
سالانه سه ميليون تن روغن زيتون در دنيا توليد مي‌شود كه طبق اعلام وزارت جهاد كشاورزي اين ميزان توليد در كشور ما سالانه هفت هزار تن است كه بايد توسعه باغات زيتون با اولويت ارقام روغني صورت گيرد و ۸۵ درصد باغات زيتون براي توليد روغن کشت شود.
هم‌اكنون ۳۳ واحد روغن‌کشی با ظرفيت ۶۶ هزار تن در كشور موجود است و مصرف سرانه اين محصول در كشورمان ۱۶۰ گرم است كه تا پايان برنامه پنجم توسعه بايد به۳۵۰ گرم برسد که در حال حاضر مصرف سرانه روغن زيتون در جهان نيم كيلو و در كشور‌هاي يونان و سوريه ۲۵ كيلوگرم است.
به گفته مسئولان وزارت جهاد كشاورزي حدود ۶۰ هزار تن كنسرو زيتون در كشور توليد مي‌شود كه مصرف سرانه اين محصول در كشور ۷۰۰ گرم(سه برابر مصرف سرانه دنيابا ۲۵۷ گرم ) بوده و ايران بيش از مصرف سرانه اتحاديه اروپا كنسرو زيتون مصرف مي‌كند و
اسپانيا، ايتاليا، يونان و سوريه به ترتيب رتبه‌هاي اول تا چهارم توليد روغن زيتون در جهان را دارند.
در این میان به نظر می رسد برای حمایت از تولید زیتون در منطقه کشاورزی استان قزوین مسئولان و دولتمردان باید با جدیت وارد کار شده و زمینه تقویت اشتغال پایدار و رونق کشاورزی در مناطق حاصلخیر و زیبایی چون طارم را بیش از پیش فراهم کنند.
نظر شما