مراتب علم خداوند متعال/ فواید توجه به علیم بودن خالق

به گزارش خبرگزاری مهر، از اوصاف ثبوتي، كمالي و ذاتي خداوند تبارک و تعالی "علم" است. خدا به ذات خود و به همه موجودات آگاه است، چنانكه قرآن مجید در 282 سوره مبارکه بقره مي فرمايد؛ "و خدا به هر چيز دانا است".

علم از اموري است كه مفهوم آن روشن و بديهي است و نيازي به تعريف ندارد و همه با مصاديق آن كمابيش آشنا هستند، اما اگر بخواهيم يك صفت كمالي را به خدا نسبت دهيم، بايد آن را از نقص بزداييم و در بالاترين درجه كه مناسب مقام خداوند متعال است بر او اطلاق كنيم.

علم خدا را مي توان به سه صورت تصور كرد:
- علم به ذات
- علم به موجودات و مخلوقات پيش از آفرينش آنها
-علم به موجودات و مخلوقات پس از آفرينش آنها

علم خدا به ذات خود
ما به اجمال مي دانيم كه خداوند متعال به ذات خود آگاه است. حتي ما آدميان نيز به ذات خودآگاهيم، پس خدا كه خالق ما است، به طريق اولي به ذات خود علم و آگاهي دارد.

علم خدا به موجودات پيش از آفرينش آنها
اين حقيقت، روشن و بديهي است كه آدمي پيش از ساختن چيزي، به آن علم و آگاهي دارد. حال و قتي انسان چنين است به طريق اولي خداوند نيز به مخلوقات، پيش از آفرينش آنها علم دارد. البته براي اين حقيقت، دلايلي ذكر كرده اند؛

- علم به علت،از آن نظر كه علت است،مستلزم علم به معلول است.منجمي را در نظر بگيريد كه به علت كسوف و خسوف علم دارد.علم به علت خسوف و كسوف مستلزم علم به معلول،يعني كسوف و خسوف است.بنابر اين،موجودي كه به علت علم دارد،به معلول هم علم خواهد داشت و چون ذات خدا علت همه موجودات است،علم او به ذات خود،در واقع علم به همه مخلوقات است و از آنجا كه خدا به ذات خود علم دارد،به تمامي موجودات علم دارد.

- نظم و تدبير موجودات عالم گواهي مي دهد كه خدا از پيش به تمام اسرار، قوانين و پيچيدگي هاي آن علم داشته است. موجودي كه به اين قوانين و پيچيدگي ها جاهل است نمي تواند چنين نظم شگفت انگيزي پديد آورد. قرآن كريم نيز در آیه 14 سوره "ملک" به اين دليل اشاره مي كند و مي فرمايد؛ "آيا كسي كه آفريده است نمي داند؟ با اينكه او خود باريك بين آگاه است". اين آيه دلالت بر آن دارد كه خدايي كه مخلوقات را آفريده است، قبل از خلقت به آنها علم داشته است. امام باقر(ع)نيز در اين باره مي فرمايد: خدا بود و چيزي غير از او وجود نداشت و او همواره به تمام موجودات عالم است. پس علم خداوند قبل از خلقت موجودات مانند علم او به موجودات بعد از خلقت آنها است.

علم خدا به موجودات بعد از آفرينش آنها

همه موجودات، معلول خدايند و وجود عيني هر معلولي نزد علتش حضور دارد و از غايب نيست، زيرا معلول چيزي جز وابستگي و تعلق به علت نيست.اگر معلول نزد علت حاضر نباشد، لازم مي آيد كه در وجود خود مستقل باشد و حال آنكه معلول در حقيقت چيزي جز وابستگي و تعلق به علت نيست. بنابراين، همه موجودات نزد خداوند حاضرند و حقيقت علم چيزي جز حضور معلوم نزد عالم نيست. از اين رو، خدا به همه موجودات علم دارد.

قرآن مجید در آیه 59 سوره انعام بیان می کند كه خداوند متعال به همه موجودات آگاهي و علم دارد: كليدهاي غيب، تنها نزد اوست.جز او كسي آن را نمي داند و آنچه در خشكي و دريا است مي داند، و هيچ برگي فرو نمي افتد مگر اينكه آن را مي داند، و هيچ دانه اي در تاريكي هاي زمين و هيچ تر و خشكي نيست مگر اينكه دركتابي روشن ثبت است.

فایده توجه به علم الهی

توجه به علم بي پايان الهي تاثيرات شگرفي بر زندگي انسان دارد، چرا که گر انسان ايمان داشته باشد كه در هرحالي خداوند به او علم حضوري دارد و هميشه در محضر الهي است ،به راحتي از گناهان اجتناب مي ورزد، با ميل و انگيزه بيشتري به كارهاي نيك اقدام مي كند، هيچ گاه احساس تنهايي و حيرت و سرگشتگي نمي كند و در مقابل مشكلات دنيا استقامت بيشتري مي ورزد.