تبدیل محوطه‌های باستانی به چراگاه / وعده احداث پارک موزه عملی نشد

کامیار عبدی به خبرنگار مهر گفت: بخش پژوهشی سازمان میراث فرهنگی را "پژوهشگاه میراث فرهنگی" تشکیل می دهد. این پژوهشگاه از پنج پژوهشکده تشکیل شده است: پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشکده مردم شناسی، پژوهشکده زبان شناسی و متون، پژوهشکده حفاظت و مرمت و پژوهشکده ابنیه و بافت. پژوهشکده میراث فرهنگی در سال 1380 و زمان ریاست سید محمد بهشتی تشکیل شد تا طراحی و اجرای پژوهش در حوزه های زیرمجموعه خود را به طور مستقل و فارغ از دست اندازیهای اداری انجام دهد. پژوهشگاه زمانی نشریه ای داشت به نام نامه پژوهشگاه که سالهاست منتشر نشده است. از میان پنج پژوهشکده نیز تنها پژوهشکده ای که نشریه ای دارد و گهگاه گردهمایی پژوهشی برگذار می کند پژوهشکده باستان شناسی است.

وی افزود: پژوهشکده های دیگر نه نشریه تخصصی دارند و نه کار پژوهشی چندانی انجام می دهند و اگر هم انجام می دهند خبری از آن در جایی منتشر نمی شود و اگر هم منتشر شود بازتاب چندانی نمی یابد. پژوهشگاه هنوز نشریه قدیمی خود به نام اثر را که یادگار سالهای پیش از تأسیس سازمان میراث فرهنگی و حاصل ابتکار شادروان باقر آیت الله زاده شیرازی بود منتشر می کند، اما این نشریه، که بیش از سی سال از آغاز انتشار آن می گذرد، به شدت نیاز دارد به روز شود و شکل امروزی تر به خود بگیرد.

وی ادامه داد: پژوهشگاه میراث فرهنگی در وهله اول نیازمند مدیری قابل و توانا است که به امکانات بالقوه در میراث فرهنگی ایران مسلط باشد و با انتساب افراد صالح، سالم و کارآمد و گوشزد به آنان پژوهشکده های زیر نظر خود را از رخوتی که سالهاست در آن فرورفته اند درآورد. پژوهشگاه نیاز به شورایی پژوهشی – متشکل از رئیس پژوهشگاه و مدیران پژوهشکده ها – دارد تا اولاً پرسشهای پژوهشی مناسب را شناسایی و ثانیاً برای پاسخ به آنها برنامه ریزی لازم به عمل آورد.

این باستان شناس گفت: یکی از اقدامات مهم برای بازگرداندن نظم به سازمان میراث فرهنگی بازسازی و حتی بهسازی نظم و ترتیب سیستمهای اداری-اجرایی-پژوهشی آن است. گردانندگان سازمان در سالهای دولت های نهم و دهم مدام از گسترش گردشگری دم می زدند و حتی هزینه هنگفتی از بودجه سازمان را نیز به تبلیغ گردشگری اختصاص دادند. قول و قرار برای احداث سرویسهای بهداشتی در تمام راههای کشور و هتلهای هفت ستاره در نقاط گوناگون را هنوز فراموش نکرده ایم.

عبدی گفت: وعده دیگری که هیچگاه عملی نشد احداث پارک موزه و تبدیل شماری از محوطه های باستانی به مجموعه های گردشگری بود. اکنون، پس از چندین سال، می بینیم که نه تنها این امر عملی نشده، حتی محوطه های باستانی مهم ما که سالهای سال پذیرای گردشگران فراوان و محل درآمد چشمگیری برای دولت بودند به چراگاه گله های گوسفند و بز یا زباله دانی بدل شده اند.

فارغ التحصیل دکترا از دانشگاه میشیگان و مدتی در کالج دارتموت بیان کرد: با توجه به شمار بسیار زیادی از محوطه های باستانی در سرتاسر کشور که پیشتر کاوش شده اند، می توان از بخش فعالیتهای باستان شناختی عجالتاً صرفنظر کرد و بخشهای مرمتی و گردشگری را اولویت داد.

این استاد باستان شناسی گفت: اگر بتوان در مرحله اول در سطح کشور فقط صد محوطه را به این نحو آماده و عرضه کرد و فرض را بر این نهاد که در روز فقط 100 بازدیدکننده به سراغ آنها بیایند و قیمت بلیت نیز برای هر نفر هزار تومان باشد، روزانه 10 میلیون تومان درآمدزایی برای دولت خواهد داشت، اما همه می دانیم که هم اکنون ما بیش از صد محوطه داریم که فقط نیاز به ساماندهی دارند و محوطه هایی هستند که در روز صدها بازدیدکننده دارند، و هزار تومان نازلترین بهایی است که می توان برای بازدید از یک محوطه باستانی در نظر گرفت. بنابراین، می توان حدس زد که با برنامه ریزی صحیح و اجرای اصولی این برنامه ها، میراث فرهنگی می تواند روزی چند صد میلیون تومان برای اقتصاد کشور درآمد داشته باشد.

این باستان شناس بیان کرد: اگر دولت به طرفی پیش برود که روابط بهتری را با دیگر کشورهای جهان توسعه دهد، پای گردشگران فرهنگی خارجی به ایران باز می شود، مبحث اشتغال و درآمدزایی به نحو چشمگیری تقویت می شوند و در کنار گردشگری، انواع و اقسام حرف، از هتلداری و راهنمای تور گرفته تا رستوران و سوغات فروشی و مسافربری گسترش می یابد.