به گزارش خبرنگار مهر، کتاب "عرفان ثقلین" از سه فصل تشکیل شده است. بعد از بیانات مقام معظم رهبری در تجلیل شیخ صفی الدین اردبیلی، مقدمه پروفسور سیدحسین نصر و مقدمه مؤلف اثر آمده است. پس از این مجال، چیستی عرفان ثقلین توسط نویسنده ارائه شده است. فصل اول به مباحثی مانند کلیات عرفان نظری و عملی، عرفان و معرفت عرفانی، عرفان نظری و عملی، ولایت الهی، ولایت رسول خدا(ص) و امام علی(ع)، شریعت، طریقت و حقیقت، سلوک چیست؟ حقیقت سلوک و نیت سلوک می پردازد.
در فصل دوم نویسنده مباحثی مانند مبانی عرفان نظری طریقت صفویه، الله در قرآن کریم، صفات مفرد خداوند،صفات ترکیبی خداوند، رابطه خداوند با جهان، رابطه خداوند با انسان، توحید مولی الموحدین امام علی(ع)، وصف حضرت حق در کلام امام علی(ع) در خطبه اول نهج البلاغه، توحید، وجوب معرفت به لا اله الا الله، اسم قرآن کریم، اسامی و اوصاف قرآن کریم، ساختار قرآن کریم، محتوای قرآن کریم، آیه و سوره در قرآن کریم، وحی و کیفیت نزول قرآن کریم، جمع و تدوین قرآن کریم، قرائت و قراء بزرگ قرآن کریم، قاریان هفت گانه و دهگانه قرآن کریم، ناسخ و منسوخ در قرآن کریم، تفسیر و تأویل قرآن کریم، تجوید و ترتیل قرآن کریم، قصص قرآن کریم، فقه الجوارح و فقه النفس قرآنی، مهمترین تفاسیر قرآن کریم، هدف غایی تنزیل قرآن کریم، جایگاه هستی شناسیک رسول مکرم اسلام(ص)، مقامات عرفانی وجود حضرت محمد مصطفی(ص)، عصمت رسول مکرم اسلام(ص) و ... را مورد بررسی قرار داده است.
مبانی عرفانی عملی طریقت صفویه، سیر و سلوک معنوی، سیر الی الله، سیر فی الله و سیر مع الله، تخلیه، تصفیه و تصرف دل، فقر سلوکی، ارکان اربعه، شرایط قوام سلوک، خلوت، صمت(خاموشی)، آثار و نشانه های ذکر مقبول، اذکار، اعتکاف، چله نشینی، شرح خطبه 20 نهج البلاغه، جملات چهارگانه امام علی(ع) در خطبه 21 نهج البلاغه، نیایش مولی الموحدین امام علی(ع)، آداب دعا، دعای امام علی(ع) در قنوت، استماع احسن قرآن حکیم، تلاش در جلب رضایت امام زمان(ع)، فنای فی الله، حال سالک، رفق و مدارا، تواضع، انفاق، تودد و توافق، عشق، نشانه شناسی، رفع گرفتاری، تسبیحات حضرت زهرا(س)، آیات اسم اعظم، آیه شهادت، آیة الکرسی، سلوک رمضانی، اعمال و شرایط روزه حقیقی، مراتب روزه داران، ادعیه ماه مبارک رمضان، ذکر قنوت نماز وتر، مقامات سلوک و ... از مباحثی است که در فصل سوم این اثر مورد تبیین قرار گرفته است. دعای پایانی، فهرست منابع، تصاویر بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، نمایه آیات، نمایه و آثار مؤلف از دیگر بخشهای این اثر است.
در بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در تجلیل شیخ صفی الدین اردبیلی آمده است: خود شیخ صفی الدین اردبیلی برخلاف آنچه بعضی گمان می کنند، یک صوفی مسلک از قبیل آنچه ادعا می شود، نبود. او یک عالم، یک عارف، یک مفسر و یک محدث بود. آن گونه که مرحوم علامه مجلسی ـ بنا بر آنچه از او نقل کردند ـ ذکر می کند، شیخ صفی الدین اردبیلی در ردیف سید بن طاووس و ابن فهد حلی ـ علمای فقیه و در عین حال عارف ـ قرار داشت و کسی بود که در کنار علامه حلی در دستگاه شاه خدابنده توانستند جوانه های شیعه را در قرن هفتم و هشتم در این کشور به وجود آوردند و پایه فقهی و متین و استدلالی آنرا در حوزه های علمیه رایج کنند. بعد هم فرزندان او عرفای مجاهدی بودند، لذا گفته اند اردبیل «دارالارشاد» است یعنی اینجا کسانی هستند که ارشاد به دین می کنند.(بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در جمع مردم استان اردبیل سوم مردادماه 1379)
پروفسور نصر نیز در مقدمه این اثر نوشته است: طریقت صفویه از لحاظ تاریخ قرون اخیر ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. از آنجا که این طریقت نه تنها تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران را به کلی متحول کرد و برای نخستین بار پس از انقراض ساسانیان، به ایران وحدتی سیاسی بخشید، بلکه از آغاز یک طریقت شیعی بود و سهم اساسی در مبدل ساختن ایران به یک مملکت شیعه دوازده امامی داشت. در تمام تاریخ اسلام هیچ مورد دیگری دیده نمی شود که در آن یک طریقت عرفانی چنین نفوذ سیاسی و مستمری در سرزمینی چنان پهناور مانند ایران داشته باشد. طریقت صفویه مستقیما توسط خاندان صفوی، سلسله صفویه را به وجود آورد، ایران را متحد ساخت و مذهب جعفری را مذهب رسمی یکی از بزرگترین بلاد اسلامی گردانید.
در بخشی از مقدمه مؤلف تصریح شده است: عرفان ثقلین، عرفان اصیل اسلامی مبتنی بر قرآن حکیم، سنت مصطفوی و ولایت علوی است که برگرفته از حدیث متواتر نبوی معتبر، شریف و گرانقدر ثقلین است. طریقت عرفانی شخ صفی الدین اردبیلی(طریقت صفویه) جمع شریعت، طریقت و حقیقت جهت وصول به حضرت حق جل جلاله است. طریقت عرفانی صفویه که از وجوه بارز عرفان ثقلین است توسط شیخ صفی الدین اردبیلی عارف بزرگ قرن هشتم در ایران بنیان نهاده شد و سلسله صفوی نام خویش را از ایشان گرفت. طریقت صفویه مهمترین جنبش عرفانی ایران در تاریخ ایران اسلامی تأثیر سازنده، شکرف و ماندگاری بر جای گذاشت.
طریقت صفویه اسباب تأسیس حکومت و جامعه شیعه در ایران شد که آثار ارزشمند آن تاکنون زنده است. دوره صفویه مهمترین دوران تاریخ ایران اسلامی به شمار می آید، چرا که نهصد سال پس از انقراض ساسانیان، یک فرمانروایی ایران مانند صفاریان، سامانیان، آل بویه و سربداران تشکیل یافتند، اما هیچ کدام نتوانستند تمام ایران را تحت پوشش خود درآورده، بین مردم ایران یکپارچگی پدید آورند.
کتاب «عرفان ثقلین؛ مبانی نظری و عملی عرفان و طریقت صفویه» نوشته سید سلمان صفوی با مقدمه سیدحسین نصر به همت مرکز تحقیقات و مطالعات شیخ صفی الدین اردبیلی منتشر شده است.
نظر شما