یوسف قوجق در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به انتشار جديدترين رُمان خود با عنوان «لحظه‌ها جا می‌مانند» در 600 صفحه از سوی انتشارات «شهرستان ادب» گفت: موضوع اين رمان که در سال گذشته با عنوان «سياه، سفيد، خاکستری» در پنجمین جشنواره داستان انقلاب به عنوان رمان تقدیری انتخاب شده بود، درباره انقلاب است و کشتار مردم گرگان از سوی نيروهای شهربانی در پنجم آذر سال 1357 حادثه مهم و محوری اين رمان را تشکيل می‌دهد.
قوجق با بيان اينکه بسياری از شخصيت‌های اين رُمان، شخصيت‌های واقعی هستند، درباره روند نگارش آن گفت: در ابتدای آغاز به کار دولت دهم، قرار بود موضوع این رمان در قالب سريالی در 13 قسمت از سوی موسسه فرهنگی هنری چاپارفيلم سيما ساخته شود. اين پروژه در يکی از سفرهای استانی دولت وقت به استان گلستان به تصويب رسيد و متعاقب آن برای پی‌ريزی طرح داستانی اين پروژه، تحقيقات کتابخانه‌ای و ميدانی خوبی در خصوص اين واقعه در گرگان صورت گرفت و بنده به عنوان نويسنده فيلمنامه، طرح داستانی اين سريال را نوشتم و سيناپس مجموعه نيز در سيمای استان به تصويب رسيد، اما به لحاظ مالی، اين پروژه همچون بسياری ديگر از پروژه‌های فرهنگی از سوی مسئولين استان و دولت دهم مورد بی‌مهری قرار گرفت و عملاً پرونده ساخت اين سريال در همان مراحل اوليه مختومه شد. به همين خاطر، برای اينکه اين موضوع بر زمين نماند و تلاش‌ها به نتيجه برسد، همان طرح را که برای فيلمنامه در نظر گرفته بودم، با اندکی تغيير در قالب رُمان پياده کردم.
اين نويسنده واقعه کشتار مردم در پنجم آذر سال 57 را نقطه عطفی در شکل‌گيری انقلاب در گرگان دانست و گفت: زمانی به اهميت اين واقعه پی می‌بريم که بدانيم هر شهروند گرگانی از کشتاری که در پنجم آذر 57 در گرگان رخ داد، خاطره‌ای دارد که برخی از اين خاطرات را دوست محققم آقای خارکوهی گردآوری و چاپ کرده‌اند.
وی ادامه داد: وقتی هر کس خاطره‌ای از آن روزها دارد، از منظر خودش روايت مخصوصی از آن واقعه خواهد داشت و طبيعی است که پرداختن به اين موضوع از سوی رمان‌نويس، به همان اندازه می‌تواند دشوار هم باشد. من در اين رُمان با مطالعه خاطرات مردم، روايت خودم را از وقايع نوشته‌ام و سعی کرده‌ام در يک خط داستانی دراماتيک، وقايع به هم پيوسته در پيرنگ داستان را به گونه‌ای بچينم که واقعيت‌نمايی آنچه که اتفاق افتاده، به خوبی صورت بگيرد. بر اين باورم که با گذشت بيش از سه دهه از انقلاب، اکنون دوره برخورد احساسی با انقلاب در ادبيات داستانی به پايان رسيده و لازم است نويسندگان با واقع‌بينی بيش‌تر و ابتکار در نحوه روايت، با جديت بيشتری به اين موضوع بپردازند.
قوجق با تاکید بر اهميت پرداختن به وقايع انقلاب در شهرستان‌ها گفت: فراموش نکنيم که در سال 57 انقلاب فقط در پايتخت رخ نداد و در همان سال‌ها حوادث بسيار مهمی در شهرستان‌ها رخ داد که به خاطر اعتصاب اصحاب رسانه در آن سال‌ها، اين وقايع در پرده‌ای از غفلت باقی ماند و هيچ‌گاه آن‌چنان‌که شايسته و بايسته است، در اين سال‌ها به آنها پرداخته نشد. نويسنده پايتخت‌نشين که هيچ‌وقت پايش به شهرهای ديگر باز نشده، قطعاً نمی‌تواند از آن سوژه‌های بکر و تازه بهره ببرد و اگر اين‌کار را بکند، قطعاً واقعيت‌نمايی داستانش بسيار کمرنگ خواهد بود. به همين خاطر به نظر می‌رسد که اين مهم بايد از سوی نويسندگان بومی آن مناطق انجام بگيرد که به خلق و خوی مردم شهر و ديار خود بهتر از هر کس ديگری آشنا هستند.
وی تاکید کرد: البته نبايد اين موضوع هم ناديده گرفته شود که آثار غالب نويسندگان شهرستانی از نظر فنی و تکنيک قصه‌نويسی مشکل دارند و از کم‌تجربگی رنج می‌برند و پرداختن به اين موضوعات بومی مخصوصاً در موضوع انقلاب در شهرستان‌ها، زمانی ارزشمند خواهد شد که اين سوژه‌ها با بهره‌گيری از فنون و خلاقيت‌های قصه‌نويسی به زبان هنر بيان شود. لازمه اين کار نيز حمايت‌های جدی و تقويت بنيه علمی و فنی قصه‌نويسان شهرستانی است که نهادهای مربوطه متاسفانه از آن غفلت کرده‌اند.
وی درباره رمان «لحظه‌ها جا می‌مانند» گفت: در اين کتاب به دو گروه فعال و مبارز مذهبی در همان سال‌ها در گرگان به نام مکتب علی (ع) و مکتب حسين (ع) اشاره و سعی کرده‌ام تمام افرادی را که به نوعی در شکل‌گيری انقلاب در گرگان و شهرهای اطراف نقش داشته‌اند، در اين رُمان مطرح کنم که از اين نظر، رُمانی در قالب رئال نوشته‌ام، اما از اين نظر که در پرداختن به برخی شخصيت‌ها روشی درونگرايانه داشته‌ام و مبنا را بر اين گرفته‌ام که همه افراد بشر به ذات، خوب هستند و نوع رفتار آنها ناشی از شرايط بيرونی است، رُمانم قالب رمانتيک و به اصطلاح روانشناختی پيدا کرده است.
قوجق نوع روايت و زاويه ديد انتخاب شده در رُمانش را سوم شخص و دانای کل نامحدود دانست و گفت: معمولاً وقتی راوی در رُمان، سوم شخص باشد، رعايت بی‌طرفی به شکل راحت‌تری انجام می‌گيرد.
قوجق همچنين گفت: از اين نظر که تاريخ را دستمايه اثرم کرده‌ام و بيش‌تر اشخاص آن حقيقی و صحنه‌ها و حوادث غالباً واقعی هستند، اين رُمان در رديف رُمان تاريخی نيز می‌گنجد. چون مشخصه اين نوع رُمان‌ها همين است و اغلب نيز در اين نوع رُمان‌ها دو عامل فرهنگی يا اجتماعی در تعارض و کشمکش هستند.
وی درباره اينکه در اين رُمان تا چه اندازه به واقعيت پايبند بوده، گفت: در رُمان، چيزی به نام روايت صرف يک واقعيت وجود ندارد و رُمان‌نويس، مورخ نيست که دقيقاً از آنچه اتفاق افتاده، سخن بگويد. در ادبيات داستانی، اصلِ «حقيقت‌نمايی» وجود دارد که براساس آن، نويسنده مواد و مصالح کار خود را از واقعيت می‌گيرد و آنها را با قدرت تخيل خود به گونه‌ای در هم می‌آميزد که خواننده را به وقوع حوادث متقاعد می‌کند. در اين رُمان نيز وقايع مهم و کليدی، همان وقايعی هستند که اتفاق افتاده، شخصيت‌ها نيز همان شخصيت‌های واقعی هستند، اما در روند شکل‌گيری داستان، چند شخصيت و برخی حوادث فرعی نيز وجود دارند که زایيده تخيلم بودند. در اين رُمان سعی کرده‌ام بدون جانبداری از فرد يا گروه بخصوصی، ضمن تأکيد بر نقش مهم روحانيت و خاستگاه مذهبی انقلاب، تمام وقايع گرگان و شهرهای اطراف را به بهانه روايت محور اصلی داستان، تشريح کنم.
اين نويسنده گلستانی همچنين گفت: حوادث اين رُمان از فروردين 57 آغاز و با واقعه پنجم آذر همان سال پايان می‌يابد ولی پايان‌بندی رُمان به گونه‌ای است که می‌تواند آغازی برای روايت حوادث بعد از واقعه 5 آذر تا پيروزی انقلاب اسلامی و حتی بعد از آن يعنی دوران دفاع مقدس باشد و به همين خاطر، در نظر دارم اگر عمری باقی بود و فرصت نگارش فراهم شد، جلد دوم و سوم اين رُمان را با همان شخصيت‌ها ـ البته با عناوين ديگر ـ بنويسم.
وی درباره ويژگی اين رُمان گفت: به نظرم اين رُمان 600 صفحه‌ای يکی از معدود رُمان‌هايی است که تاکنون در اين حجم در باره وقايع انقلاب نوشته شده و از اين نظر که بر استنادات تاريخ انقلاب در شهرستان‌ها تکيه کرده، شايد منحصر بفرد باشد و البته تنها رُمانی است که درباره واقعه پنجم آذر گرگان منتشر شده. من از اين نظر که توانسته‌ام جزو معدود نويسندگانی باشم که بخشی از تاريخ مستند انقلاب را در قالب رُمان ارايه دهم و به عنوان شهروندی گلستانی واقعه مهمی از وقايع انقلاب در گرگان را در ژانر رُمان به ديگر هموطنان بشناسانم، افتخار می‌کنم و اميدوارم با اين کار، واقعه 5 آذر در گرگان که به نظرم واقعه‌ای در سطح ملی است، از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقويم رسمی گنجانده شود.
کتاب‌های داستانی يوسف قوجق تاکنون جوايز ادبی جشنواره‌های زيادی را از آن خود کرده که از جمله آنها می‌توان به چند دوره کتاب سال دفاع مقدس، نخستين جشنواره ملی انتخاب کتاب سال کودک و نوجوان، نامزدی کتاب سال جمهوری اسلامی و ... اشاره کرد.
نظر شما