لزوم حمایت از طرح ‌های تحقیقاتی تولیدکنندگان گیاهان دارویی در گیلان/ وعده ها چه زود فراموش می شود

به گزارش خبرنگار مهر، توجه به کشاورز و کشاورزی یکی از مقوله ‌های مهم در هر کشوری است زیرا در سایه حمایت از این قشر از افراد جامعه است که می‌ توان به چرخش چرخ‌ های اقتصاد و تولید در جامعه امیدوار بود.

سختی‌ های طاقت‌ فرسای مراحل کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی مختلف کشاورزان بسیاری را از این چرخه خارج و همچنان در سایه واردات بی ‌رویه محصولات کشاورزی و بی‌ مهری مسئولان دست‌ اندرکار به روند خود ادامه می ‌دهد.

یک دانش آموخته رشته کشاورزی در مقطع کارشناسی ارشد که کاشت محصولات مختلفی از قبیل قارچ‌ صدفی، توت‌ فرنگی، زیتون، آلوورا، استویا و گیاهان دارویی را در کارنامه کاری خود دارد به خبرنگار مهر می‌گوید: گیاهان  دارویی نقش مهمی در رونق اقتصادی دارند.

عیسی محرم پور از پروژه کاشت گیاه برگ عسلی (استویا) خبرداد و افزود: این گیاه در زمینی به مساحت سه هزار متر مربع در رستم‌ آباد شهرستان رودبار کشت شد.

وی همچنین اظهارداشت: گیاه استویا 300 برابر قند، شیرینی داشته و برای بیماران دیابتی بسیار مفید است.

این تولید کننده برتر گیاهان دارویی گیلان به کشت گیاه"  به‌ لیمو " نیز اشاره کرد و گفت: این گیاه دارای خواصی همچون رفع سوء هاضمه، نفخ، دردهای عصبی، سرگیجه، تقویت حافظه، رفع تپش قلب، تقویت معده، ضد آسم، تب بر، آرام بخش و همچنین رفع علائم سرماخوردگی است.

رستم آباد برای کشت توت فرنگی چهارفصل بسیار مساعد است

وی در ادامه کاشت توت‌ فرنگی چهارفصل را از دیگر پروژه‌ ها عنوان کرد و افزود: رستم‌ آباد به جهت شرایط آب و هوایی برای کاشت این محصول بسیار مساعد است زیرا دمای هوا از پنج درجه پائین ‌تر نمی‌آید و در این شرایط علاوه بر باردهی مرغوب محصول به لحاظ رنگ، بو، اندازه و کیفیت، محصول بهتری برداشت می‌شود.

محرم پور از کشت گیاه آلوورا  در شهرستان رودبار خبر داد و اظهارداشت: این گیاه در صنایع مختلف مورد استفاده می گیرد و در بازار جهانی نیز جایگاه مناسبی دارد.

وی همچنین به بررسی ارقام پربازده محصول زیتون در رودبار اشاره کرد و گفت: در این شهرستان هشت  هزار و 124هکتار باغ زیتون احداث و ارقام مختلف زیتون در این منطقه کشت می‌ شود.

این کارشناس جهاد کشاورزی افزود:  اگر این باغ ها یکپارچه‌ سازی و به زیر کشت ارقام پر محصول بروند شاهد تحول عظیمی در برداشت محصول زیتون در رودبار خواهیم بود.

وی اذعان داشت: تولیدکنندگان محصولات کشاورزی برای کاشت، داشت و برداشت محصولات مراحل سختی را متحمل می شوند.

محرم پور ادامه داد: وقتی به عنوان نفر برتر تولیدکننده گیاهان دارویی در سال 91 از طرف جهاد کشاورزی معرفی شدم همان ‌روز مسئولان قول پرداخت 80 میلیون تومان وام ضمانتی به برگزیدگان را دادند ولی تاکنون این وعده عملی نشده است.

وی یادآورشد: افراد برگزیده دارای تخصص، مهارت و دانش فراوانی هستند و می‌ توانند با انتقال اطلاعات و دانسته ‌های خود به دیگران مشاوران خوبی در این زمینه باشند ولی دلسردی‌ ها و دلزدگی ‌هایی که مسئولان برای برگزیدگان و برترین‌ های این رشته فراهم آورده‌اند باعث شده است هزینه طرح‌ های مالی مطالعاتی و تحقیقاتی کشاورزی تنها بر دوش تولیدکننده باقی بماند.

متاسفانه با ظهور داروهای شیمیایی و بیولوژیک، نقش و اهمیت گیاهان دارویی در تامین سلامت بشر به بوته فراموشی سپرده شد  اما با گذشت زمان استقبال از گیاهان دارویی با رشد  قابل ‌توجهی روبرو گردید.

به نظر می ‌رسد مردم از یک سری نارسایی‌ های طب مدرن خسته شده‌ اند و به طور روزافزون به سمت داروهای گیاهی روی می‌آورند چرا که طب مدرن امروز توانایی رفع بسیاری از مشکلات بشر را ندارد.

 ۵۰ درصد از داروهای تولیدی در دنیا منبع طبیعی دارند

یک کارشناس گیاهان  دارویی با بیان اینکه افزون بر ۵۰ درصد از داروهای تولیدی در دنیا منبع طبیعی دارند، گفت: نباتات کاربردهای وسیعی دارند که یکی از مهمترین آنها، استفاده‌ های دارویی است.

  زهرا علیجانی افزود:  ترکیبات زیادی امروزه از گیاهان به عنوان نگهدارنده و طعم‌ دهنده در صنایع غذایی، محافظت‌ کننده و شاداب‌ کننده پوست در صنایع آرایشی، بهداشتی و روغن ‌های فرار مختلف در آروماتراپی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: گیاهان دارویی به دلیل ماهیت طبیعی با بدن سازگاری بهتری دارند و معمولا فاقد عوارض هستند.

به هر ترتیب گیلان به لحاظ تنوع اقلیمی، از تنوع زیستی وسیع و منحصر به‌ فردی برخوردار است، این تنوع در مورد گیاهان و از قبیل گیاهان دارویی به روشنی مشهود است.

از آنجائیکه طب سنتی ایران بیشتر بر پایه استفاده از گیاهان دارویی استوار است و استفاده از گیاهان دارویی ریشه در سنت ایرانی ها دارد بسط و توسعه طب سنتی در کشور نه‌ تنها یکی از راهکارهای گسترش صنعت گیاهان دارویی است بلکه یکی از روش‌ های مناسب برای دسترسی راحت عموم مردم به طب مطمئن و ارزان ‌قیمت است.

یک  پژوهشگر گیاهان دارویی به مهر گفت: از  نقاط قوت برای توسعه صنعت گیاهان دارویی وجود امکانات مناسب تحقیقاتی و همچنین حضور متخصصان مختلف در زمینه ‌های مرتبط با صنعت گیاهان دارویی است.

محمد هادی رفیعی افزود: استفاده از این امکان می‌ تواند باعث رشد و توسعه صنعت گیاهان دارویی در کشور به ویژه در استان گیلان شود.

وی تا کید کرد:  توسعه صنعت گیاهان دارویی کشور به سرعت عمل، آینده ‌نگری، برنامه‌ ریزی و مدیریت اجرایی قوی نیاز دارد و فقط به صرف تکیه بر منابع زیستی غنی و بدون توجه به موارد مزبور، حرف چندانی برای گفتن نخواهیم داشت.

گیاهان دارویی گیلان باید به درستی شناسایی شوند

این پژوهشگر یادآورشد: صنعت گیاهان دارویی در کشور علی‌رغم قابلیت ‌ها و ظرفیت ‌های فراوان از وجود مشکلات متعددی رنج می‌برد به‌گونه ‌ای که رشد و گسترش این صنعت بسیار کندتر از حدی که شایسته آن  است.

به هر حال مهمترین مشکلات توسعه صنعت گیاهان دارویی در کشور شامل عدم شناخت کافی مسئولان از قابلیت ‌های صنعت گیاهان دارویی، عدم وجود برنامه ‌ای جامع و ملی، سیستم توزیع نامناسب، فقدان زیر ساخت ‌های مناسب و غیره است.

حمایت از صنعت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی فقط در محدوده حمایت ‌های مالی نمی‌ گنجد  هر چند خود این نیز یکی از راهکارهای اساسی توسعه این صنعت است.

بنابراین از مشکلات مهم توسعه گیاهان دارویی در کشور فقدان زمینه اقتصادی مناسب در این بخش است، گیاهان دارویی باید به گونه ‌ای در جامعه فرهنگ ‌سازی ‌شود که افراد شناخت مطلوبی از خواص گیاهان دارویی و همچنین نوع و نحوه مصرف این گیاهان را پیدا کنند.

یک شهروند گیلانی نیز در این خصوص گفت: سیستم تهیه و توزیع گیاهان دارویی در جامعه نامناسب است.

 محمد شمس افزود:  هر چند در بین عطارها نیز افرادی پرتجربه و عالم وجود دارند اما اخیرا با ورود افرادی کم‌ تجربه و بعضا سودجو چهره  عطاری‌ ها نیز خدشه‌دار شده است.

یک دانش آموخته رشته مهندسی تولیدات گیاهی نیز می گوید: بهره ‌برداری بی‌ رویه و غیر اصولی، خشکسالی، کشاورزی مدرن و غیره هر روزه فشار بیشتری بر عرصه‌ های طبیعی وارد و روند انقراض گونه‌ های زنده از قبیل گیاهان دارویی را سرعت می‌ بخشد.

حسن محمدی افزود:  علاوه بر حفظ این منابع در محیط‌ های طبیعی، جمع‌ آوری و نگهداری گونه های ارزشمند گیاهی در بانک ‌های ژن نیز حائز اهمیت است.

وی همچنین بر لزوم  بانک ژن مختص گیاهان دارویی در استان تاکید کرد و اظهارداشت: خصوصیات دارویی گیاهان از قبیل نوع و مقدار مواد موثره، شیوه استخراج و غیره باید شناسایی و ثبت شود چون وجود این اطلاعات از لوازم اصلی تحقیقات است.

این کارشناس تولیدات گیاهی یادآورشد: گیاهان دارویی و داروهای گیاهی در ایران مورد بی‌ مهری و کم‌ توجهی واقع شده‌اند.

گیاهان دارویی باید با برنامه ریزی صحیح و هدفمند برای خدمت به مردم استفاده شود

بدون شک با توجه به اهمیت اقتصادی و بهداشتی گیاهان دارویی، این موضوع می ‌تواند در برنامه ‌ریزی‌ های کلان کشور جایگاهی شایسته و درخور توجه داشته باشد به ‌ویژه اینکه می‌ تواند سهم قابل‌ توجهی از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص دهد.

 با این وجود کمتر حمایت عملی و تاثیرگذار از این صنعت صورت می گیرد البته حمایت از این صنعت فقط به حمایت‌ های مالی محدود نمی‌ شود بلکه مسائل مربوط به آموزش، توسعه تکنولوژی، بازاریابی و اقتصاد، مدیریت، قوانین و مقررات و غیره را نیز شامل می‌ شود.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این ارتباط گفت: بسیاری از بیماری ‌ها با استفاده از گیاهان دارویی قابل پیشگیری و درمان هستند و هزینه و عوارض آن به مراتب کمتر از درمان با روش‌ های نوین است.

حسن تامینی بر ضرورت حمایت جدی مسئولان از تولید کنندگان گیاهان دارویی در استان تاکید کرد و افزود: گياهان دارويی از ارزش و اهميت خاصی در تامين بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پيشگيری از بيماري ها برخوردار هستند.

وی همچنین اظهارداشت: اين بخش از منابع طبيعی قدمتی همپای بشر داشته و يكی از مهمترين منابع تامين غذايی و دارويی بشر در طول نسل ها بوده اند.

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی گفت: از نقطه نظر تاريخی، گياهان اهميت فراوانی در توسعه جوامع داشته اند و تحقيقات وسيعی برای يافتن فرآورده ها و مواد طبيعی دارويی گياهی در طول تاريخ انجام شده است.

وی ادامه داد: گیاه درمـانی شاخـه ای از علوم پزشكی و داروسازی است، گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و استفاده از این گیاهان در درمان بیماری ها از قرن ها پیش رواج داشته و پایه طب سنتی ایران را تشكیل می دهد.

ناگفته نماند استان گیلان با مساحت 14 هزار و 711 كیلومتر مربع در شمال ایران از مناطق پر باران ایران محسوب می شود كه شرایط توپوگرافی متنوع ساحلی ـ دشتی و جلگه ای ـ كوهستانی باعث شده است تا این سرزمین از پوشش گیاهی غنی برخوردار باشد.

 با توجه به منابع موجود گیاهشناسی ایـران در استان گیلان افزون بر هزار گونه گیاهی وجود دارد كه نیمی از این گیاهان گونه های دارویی با مصارف مختلف  هستند.

لزوم  اجرای طرح جمع آوری و شناسایی گیاهان دارویی در گیلان

مهمترین گونه های گیاهان دارویی گیلان شامل  گل گاوزبان، شیرین بیان، گزنه سفید، گزنه دوپایه، پنیرك، پونه، سماق، انواع ترشك، كیسه كشیش، ختمی، كاسنی، انواع آویشن، نسترن وحشی ، عروسك پشت پرده و غیره است.

همچنین گونه های شاخص دیگری از قبیل بارهنگ، كلاه میرحسن، شوكران، انواع سوزن چوپان، منداب، بابونه كاذب و انواع شمعدانی های وحشی در این منطقه موجود است.

اثرات جانبی فرآورده های حاصل از داروهای شیمیایی، ضروریات زیست محیطی و روند تدریجی گرایش به سوی محصولات طبیعی باعث شده است در دهه اخیر استفاده از گیاهان دارویی در کشورهای پیشرفته جهان و نیز ایران که پیشینه ای بسیار طولانی در مصرف گیاهان دارویی داشته، شتابی فزآینده به خود گیرد.

 نیاز صنعت داروسازی برای بدست آوردن حداکثر مواد موثره گیاهان به حدی است که امکان بدست آوردن آن در طبیعت غیرممکن است در نتیجه باید این گیاهان در مزارع بزرگ کشت شوند تا جوابگوی صنعت داروسازی و به تبع آن جوابگوی نیاز افراد به داروهای گیاهی شوند. تولید گیاهان دارویی در سه زمینه کشت، عصاره گیری و اسانس گیری اشتغالزا بوده و می تواند برای رفع بیکاری نقش موثری را ایفا کند و نیز تولید گیاهان دارویی با توجه به مزایای زیادی که دارد می تواند بخش عمده ای از صادرات غیرنفتی را تشکیل دهد و منبع بزرگی برای درآمد ارزی کشور باشد.

در مجموع بیشتر مواد موثر داروهایی که در حال حاضر برای بیماران استفاده می شود از گیاهان استخراج می شود و دست اندرکاران امور دارویی جهان با وجود پیشرفت های علمی هنوز نتوانسته اند مواد موثره دیگری را جایگزین این مواد کنند و با وجود پیشرفت های عظیمی که در زمینه ساخت داروهای شیمیایی مختلف بدست آمده، محققان به این نتیجه رسیده اند که بطور کلی این دسته از داروها اغلب برای بدن ناشناخته اند و همین امر موجب پیدایش عوارض جانبی در اثر مصرف آنها می شود در صورتی که این عوارض در رابطه با مصرف انواع گیاهان به علت شناخت بدن از بدو پیدایش در صورت های گوناگون مصرف گیاهان اعم از غذایی و دارویی کمتر مشاهده شده است.

داروهای گیاهی با برنامه ریزی و فرهنگ سازی می تواند جایگزین داروهای شیمیایی شوند

بدون شک استفاده از داروهای شیمیایی، گران و نایاب بودن این داروها امروزه به بزرگترین معضل سازمان بهداشت تبدیل شده است و قاچاق داروهای شیمیایی و خطرآفرین بودن آنها نیز صحه بر این امر می گذارد که تولید هر چه بیشتر گیاهان دارویی نیاز جامعه را در مورد مصرف داروهای شیمیایی برطرف می کند و نیز اثرات سویی که داروهای شیمیایی در درازمدت دارند داروهای گیاهی ندارد و در محصولات آرایشی، بهداشتی و تولید مواد غذایی نیز کاربرد دارند.