توضیحات مسئولان کتاب سال درباره مخفی ماندن نام داوران و بی‌نصیب بودن ادبیات از این جایزه

به گزارش خبرنگار مهر نشست خبری سی و یکمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران صبح امروز سه شنبه و 15بهمن با حضور سید عباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نجفقلی حبیبی دبیر این جایزه، محمدرضا وصفی دبیر جایزه جهانی کتاب سال، علی شجاعی صائین مدیر دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی، نجفعلی میرزایی مدیرعامل خانه کتاب و علی اوجبی معاون فرهنگی این موسسه در محل سرای اهل قلم در تهران برگزار شد.

در ابتدای این جلسه سید عباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جایزه کتاب سال بعنوان یک اتفاق فرهنگی سابقه دار در ایران نام برد و گفت: این جایزه که از سال 1332 آغاز شده است و تا امسال یعنی 1392 با وقفه ای 4-3ساله در سالهای پیروزی انقلاب تداوم داشته است که این نشانه جایگاه کتاب در سپهر فرهنگی ایران ماست.

وی با تقدیر از تمامی دست اندرکاران جایزه کتاب سال و به ویژه نجفقلی حبیبی به واسطه پذیرش مسئولیت دبیری آن، از برگزاری مراسم اختتامیه دوره سی و یکم این جایزه در روز شنبه 19بهمن خبرداد.

در ادامه نجفقلی حبیبی دبیر این جایزه در سخنانی با اشاره به تجربه طولانی جایزه کتاب سال از بالاتر رفتن سطح توقع و انتظارات جامعه علمی کشور سخن گفت و اظهار داشت: به طور طبیعی انتظار این است که همه ساله کتابهای بهتری نسبت به دوره قبل ارائه شود.از آن طرف داوران هم سعی می کنند به این توقعات پاسخ دهند و جامعه علمی را برای مطالعه آثار برتر تشویق کنند که البته شأن کشور ما هم، این است.

به گفته دبیر سی و یکمین دوره کتاب سال، در این دوره از جایزه، در حوزه های فلسفه اسلامی، زیست شناسی و علوم پزشکی آثاری به عنوان برگزیده معرفی خواهد شد و در حوزه های فلسفه غرب کلیات (اسلام و حدیث) آمار، علوم سیاسی، علوم اقتصادی، علوم نظامی، زبان فارسی( زبان های باستانی) زبان شناسی عمومی، ریاضیات، دامپزشکی، مهندسی مواد و معدن، مهندسی صنایع،مهندسی کشاورزی، معماری، هنرهای نمایشی، نقد ادبی، متون قدیم، تاریخ، محیط زیست، داستان ترجمه ای در حوزه کودک و نوجوان و علوم و فنون در حوزه کودک و نوجوان آثاری به عنوان شایسته تقدیر انتخاب شده اند.

حبیبی از نیاز جامعه علمی کشور به کتاب هایی به مراتب قوی تر و ماندگارتر در حوزه های مختلف سخن گفت و یادآور شد: پدیدآورندگان آثار برای انتخاب در جایزه کتاب سال، باید کوشش کنند که آثارشان را براساس معیارهای جایزه پدید بیاورند تا مورد قبول داوران جایزه واقع شوند.

دبیر جایزه کتاب سال ادامه داد این مسأله اتفاقا باعث صرفه جویی در اقتصاد نشر خواهد شد چرا که بسیاری از کتاب ها، به واقع کتاب سازی است به این خاطر که عده ای تنها دوست دارند که کتاب داشته باشند اما این که چگونه کتابی تولید کنند، چندان برایشان مهم نیست، ما باید بدانیم که هزینه های چاپ کتاب و مصرف کاغذ هزینه ملی است برخی از مشکلات هم به ناشران بر می گردد چراکه کاستی هایی درخصوص صحافی و یا طرح جلد یا مواردی از این دست دارند.

حبیبی درباره بخش ویژه جایزه امسال کتاب سال هم گفت: این اواخر پیشنهاد شده بود که با توجه به اینکه سال 2014 سال همبستگی جهانی با ملت فلسطین اعلام شده است، ما در این حوزه آثاری را بررسی و بهترین های آن ها را به عنوان بخش جنبی فلسطین انتخاب و معرفی کنیم.اما واقعیت این است که کتاب های درخور توجهی در این حوزه وجود نداشت اما به احتمال زیاد این بخش از جایزه کتاب سال در زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در اردیبهشت سال آینده برپا خواهد شد.

در ادامه خبرنگار مهر خواستار توضیحاتی از جانب معاون فرهنگی وزیر ارشاد و دبیر جایزه کتاب سال در خصوص دلایل معرفی نشدن اثر یا آثاری به عنوان برگزیده و حتی شایسته تقدیر در بخش های شعر و داستان ایرانی در این دوره از جایزه کتاب سال شد که علی اوجبی معاون فرهنگی خانه کتاب ابتدا درتوضیحاتی گفت: ما حدود 50درصد داوران بخش های مختلف علوم انسانی جایزه کتاب سال را در این دوره تغییر دادیم به این هدف که بتوانیم با نگاهی آسیب شناسانه به فقدان آثار برتر در برخی از بخش های این حوزه بپردازیم اما متاسفانه با این تغییر نگاه هم به نتیجه مطلوب نرسیدیم  این نشان دهنده این است که طبیعتا آثاری در حد جایزه کتاب سال در حوزه های شعر و داستان ایرانی در این دوره از جایزه کتاب سال به رشته تحریر درنیامده است.

در ادامه حبیبی در توضیحی درباره این پرسش خبرنگار مهر یادآور شد: داوران ما عموماً از متخصصین رشته های زیرمجموعه آن هستند و من این اطمینان را می دهم که هیچ گونه ملاحظه سیاسی و یا ویژگی های فرهنگی اثر و یا صاحب اثر در روند داوری اثر نداشته است و تنها چیزی که مدنظر داوران ما بوده است، معیارهای علمی آثار بوده است واقعیت این است که داوران ما دو سه حلقه هستن.د یک دور کتاب ها گزینش می شوند و از بین آن ها تعدادی ریزش پیدا می کنند یک بار کتاب ها به منزل داوران منتقل می شوند و داوران بر اساس فرم های داوری کار ارزیابی را انجام می دهند

دبیر جایزه کتاب سال افزود: سپس داوران هر رشته نظر خود را درمورد هر اثر اعلام و این نظر ها به داور نهایی ارائه می شود و درواقع سلیقه های مختلف به آثار نظر می دهند. انصافاً داوران ما زحمت می کشند ولی شما خبرنگاران عزیر باید مستحضر باشید که نمی توان کتابی هشت جلدی را که تنها دو جلد آن منتشر شده به عنوان برگزیده و شایسته تقدیر برگزید.

وی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار مهر درباره علت مخفی ماندن نام داوران این دوره از جایزه کتاب سال هم گفت: ما حاضریم هر گونه شبهه ای را در این خصوص برطرف کنیم، اما اگر شما هم بیایید با ما بررسی کنید متوجه خواهید شد که این داوران عمدتاً از اساتید دانشگاه هستند و از آنجا که هنوز این نگرش در جامعه ما و متأسفانه جامعه علمی ما وجود دارد که درصورت مشخص شدن نام داوران این امکان هست که نامزدها با آن ها تماس بگیرند و درواقع شائبه پارتی بازی به وجود آید، ما ترجیح می دهیم این اسامی اعلام نشود.

خبرنگار مهر خطاب به حبیبی گفت: با این سیاست شما احتمالا نمی بایست اسامی اعضای هیأت خرید کتاب وزارت ارشاد هم اعلام می شد اما این اتفاق افتاد. حبیبی در پاسخ گفت: من واقعاً نمی دانم این که ما بدانیم فلان کتاب جایزه کتاب سال را چه کسی داوری کرده یا چه کسی داوری نکرده چه مشکلی را حل می کند؟ ما باید جایی یقه داوران را بگیریم که امتیازاتی که به آثار داده اند با معیار ها سازگار نباشد. هرچند بنده شخصاً امیدوارم به جایی برسیم که داوران خیالشان از این بابت راحت باشد که اگر اسمشان اعلام شود، تحت فشار قرار نخواهند گرفت.

نجفعلی میرزایی مدیرعامل خانه کتاب مؤسسه مجری جایزه کتاب سال هم در پاسخ به همین پرسش مهر گفت: انتقاد شما وارد است و از همین رو ما در خانه کتاب قصد داریم  مرکزی با عنوان دفترتخصصی مطالعات راهبردی کتاب راه اندازی کنیم و این قبیل مسائل را در آن مورد بررسی و واکاوی قرار دهیم. اما توقع ما این است که هیأت های داوران را با حرکت دادن جریان نقد علمی در کشور به چالش بکشیم نه با  اعلام نام آنها در رسانه ها.

ادامه دارد...