حکایت تلخ خسارت و عدم حمایت/ بیمه هوای کشاورزان خراسان شمالی را ندارد

به گزارش خبرنگار مهر، كشاورزي يكي از پرمخاطره ترين فعاليت هاي اقتصادي محسوب می شود؛ چرا كه هميشه در معرض بلاياي طبيعي و تغييرات ناگهاني دما و شرایط جوي قرار دارد و به همین دلیل هم هر لحظه ممكن است خسارت های زيادي به كشاورزان وارد شود.

خراسان شمالی در شمال شرق کشور با داشتن بیش از 340 هزار هکتار عرصه زارعی و باغی و تولید سالانه افزون بر یک میلیون و 750 هزار تن انواع محصولات، یکی از قطب های کشاورزی کشور محسوب می شود.

گفته می شود بیش از 50 درصد از جمعیت 867 هزار نفری این استان در بخش کشاورزی اشتغال دارند، مسئله ای که نشان می دهد کشاورزی در خراسان شمالی تا چه اندازه ریشه دوانیده و در صورت حمایت های مناسب می تواند نقش بیشتر و موثر تری در تامین امنیت غذایی و صادرات غیرنفتی کشور داشته باشد.

در این میان فارغ از تمام کاستی ها و ضعف های بخش کشاورزی در خراسان شمالی، بسیار اتفاق می افتد که با حادث شدن اتفاقات و بلایای طبیعی و گاها غیرطبیعی، بخش قابل توجهی از محصولات کشاورزی استان در مدت زمانی کوتاهی از بین رفته و کشاورزان استان را حداقل برای یک سال و یا بیشتر دچار خسارات و مشکلات معیشتی مختلفی می کند.

هر سال میزان قابل توجهی از محصولات کشاورزان استان بر اثر وقوع حوادث طبیعی نظیر، خشکسالی، باران های رگباری، جاری شدن سیلاب، بارش تگرگ، سرمای دیر رس بهاره و ... دچار خسارت و آسیب می شود.

البته مسئله آسیب به محصولات کشاورزی در اثر حوادث طبیعی در تمام نقاط کشور با کیفیت و کمیت های متفاوت روی می دهد و به همین دلیل نیز دولت بيمه محصولات كشاروزي را به عنوان يكي از اهرم هاي توسعه كشاورزي اجرایی کرده تا با استفاده از اين ساز و كار، نه تنها از طريق پس اندازهاي اندكي که به عنوان حق بيمه پرداخت می شود؛ خسارات وارد شده به كشاورزان خسارت ديده جبران شود، بلكه از اين طريق زمينه كم شدن دغدغه كشاورزان و توليد كنندگان بخش كشاورزي نیز فراهم شود.

بیمه در باغ سبز را به کشاورزان نشان می دهد

نمی شود از بیمه محصولات کشاورزی گفت و کارکردهای مثبت آن را نادیده گرفت اما آنچه که از پی تجربه چندین ساله اجرای این طرح بر جای مانده، نارضایتی های هرساله کشاورزان خسارت دیده و توجیه های جور و واجور صندوق های بیمه ای است.

در این میان باید توجه داشت آنچه که اکنون تحت عنوان بیمه محصولات کشاورزی اجرا می شود در واقع بیمه درآمد محصولات کشاورزی نیست بلکه بیشتر می شود نام آن را بیمه هزینه گذاشت اگر چه همین نام نیز برای آن مناسب نیست چرا که میزان غرامت پرداختی بیمه به کشاورزان حتی جبران هزینه های یک مرحله از سه مرحله کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی را نیز نمی کند.

غالب کشاورزان نارضایتی از خدمات بیمه ای را دلیل کاهش رقبت به این نوع از بیمه می دانند و می گویند که در مجموع بیمه محصولات کشاورزی آنچنان دورنمای امید بخشی را برای کشاورزان ایجاد نکرده که آنها آن را به عنوان یک نیاز ضروری بدانند.

از طرف دیگر یکی از مهمترین مواردی که سبب نارضایتی کشاورزان خراسان شمالی از بیمه و در نتیجه رغبت کمتر آنها برای بیمه کردن محصولات کشاورزی شده این است که گزینه هایی که به عنوان عوامل خسارت زا در بیمه محصولات کشاورزی آمده با شرایط آب و هوایی و عوامل خسارت زای استان همخوانی ندارد به عنوان مثال در حالی که بادهای موسوم به آیشی و یا تف باد در خراسان شمالی یکی از مهم ترین دلایل خسارت به گندمزارهای استان محسوب می شوند؛ این گزینه به عنوان عامل خسارت زا در قرارداد بیمه وجود ندارد و از طرف دیگر برای خسارت واقعه ای چون زلزله که احتمال خسارت زدن کمتری دارد حق بیمه در نظر گرفته شده است.

از این طیف می توان به بندهای مختلف قراردادهای بیمه محصولات کشاورزی اشاره کرد که یا سنخیتی با شرایط استان ندارند و یا به اندازه ای نادر هستند که اصلا مطرح کردن و پرداخت حق بیمه برای آن امری نامعقول به نظر می رسد.

علاوه بر این با توجه به این که می باید کشاورزان خسارت وارد شده را در مهلت مقرر اعلام کرده و کارشناسان بیمه ای نیز در مدت زمان معینی نسبت به بازدید از عرصه و تایید خسارت وارد شده اقدام کنند، متاسفانه در خراسان شمالی دیده می شود که در بسیاری از مواقع به دلیل کمبود کارشناسان بیمه ای، این نیروها با تاخیر در زمین و یا باغ کشاورزی خسارت دیده حاضر می شوند و به دلیل از بین رفتن شواهد خسارت، میزان واقعی خسارت وارد شده برآورد نشده و باز هم سر کشاورز بی کلاه می ماند.

البته افزون بر همه این موارد شنیده می شود که در یکی دو سال اخیر که کیسه دولت به نسبت سال های پیش خالی شده، دولت نتوانسته غرامت محصولات کشاورزان را به موقع و به اندازه معین پرداخت کند و به همین دلیل نیز آنچنان مایل نیست که کشاورزان محصولات خود را بیمه کنند، مسئله ای که با توجه به سود مثبت صندوق های بیمه کشاورزی، بعید به نظر می رسد حداقل در این دولت صحت داشته باشد.

بیمه محصولات کشاورزی در خراسان شمالی 50 درصد کمتر شد

امسال بیمه محصولات کشاورزی در خراسان شمالی نسبت به سال گذشته 50 درصد کاهش یافته است، موضوعی که گفته می شود افزایش دو برابری تعرفه بیمه و نارضایتی  کشاورزان از خدمات صندوق های بیمه مهم ترین دلایل آن محسوب می شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: پارسال حدود 40 هزار هکتار از عرصه های کشاورزی استان تحت پوشش بیمه رفتند اما امسال بیمه محصولات کشاورزی در خراسان شمالی بیش از 50 درصد کاهش یافته است.

خداداد عابدی با اشاره به این که تاکنون کمتر از 15 هزار هکتار از مزارع استان تحت پوشش بیمه قرار گرفته اند، اظهار می کند: کاهش بیمه محصولات کشاورزی در استان به دلیل اعلام دیرهنگام و افزایش دو برابری تعرفه های بیمه روی داده است.

وی می افزاید: در این میان تنها راهکار جبران خسارت های وارد شده به کشاورزان، بیمه کردن محصولات کشاورزی است و برای اجرای درست این برنامه و تحقق اهداف مورد نظر نیز می بایست راهکارهای بیمه ای در استان و کشور اصلاح و تسهیل شود.

گلی که بیمه بر سر کشاورزان زد

با وجود این که شهرستان مانه و سملقان قطب اصلی کشاورزی خراسان شمالی محسوب می شود و محصولات تولیدی این شهرستان سهم قابل توجهی در تولید کلی این استان دارند اما با این حال عمل نکردن صندوق بیمه محصولات کشاورزی به تعهدات خود در مانه و سملقان صدای کشاورزان و رییس نظام صنفی کشاورزی این شهرستان را درآورده است.

علی اصغر والی زاده، رئيس نظام صنفي كشاورزی شهرستان مانه و سملقان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اظهار گلايه از عمل نكردن كامل صندق بيمه محصولات کشاورزی به تعهدات خود می گوید: با توجه به كم شدن نزولات آسماني در مانه و سملقان، كشاورزان شهرستان در سال زراعي جاری در فصل كشت و كار گندم و جو( مهر و آبان ماه) با تمام شرايط لازم طبق تعرفه و گزينه هاي اعلام شده مبالغ مورد نياز را طبق قراردادهاي بيمه تنظيم و به حساب دفتر بيمه پرداخت کردند اما متاسفانه به نظر می رسد آبی از صندوق بیمه محصولات کشاورزی شهرستان گرم نمی شود.

وی می افزاید: متاسفانه پس از مدتي شركت بيمه محصولات کشاورزی شهرستان به مديريت بيمه خراسان شمالي اعلام كرده كه اين شركت طبق آن قرارداد منعقد شده قادر به انجام تعهدات خود نیست و این شرکت قرارداد بیمه را به صورت یک طرفه لغو کرد، در حالي كه كشاورزان به اميد بيمه كشت و كار خود را انجام دادند.

نماينده صنف كشاورزان شهرستان مانه و سملقان اضافه می کند: اکنون با گذشت بيش از سه ماه از لغو قرارداد، شركت بيمه هنوز مابه التفاوت آن مبلغي كه از كشاورزان دريافت كرده بود را به كشاورزان پرداخت نکرده و اين اقدام شركت بيمه موجب نگراني و نارضايتي كشاوران شده است.

والی زاده عنوان می کند که در این مدت پيگيري هاي جهاد كشاروزي شهرستان و استان هم براي برگشت مابه التفاوت اضافه دريافتي از كشاورزان كه هر هكتار مبلغ 150 هزار ریال است به نتيجه نرسيده است.

به گفته وی در حالي كه دولت به دنبال گسترش فرهنگ بيمه در بين كشاورزان است تا این قشر زحمت کش جامعه با بيمه كردن محصولات خود، در زمینه سرمايه گذاري انجام شده امنيت خاطر داشته باشند؛ متاسفانه عملکرد صندوق های بیمه ای سبب رویگردانی بسیاری از کشاورزان از بیمه شده است.

والی زاده حمايت از كشاورزان و توليد كنندگان را يك امر ضروري می داند و می گوید: اين قشر زحمتكش به دنبال تامين امنيت غذايی جامعه بوده و شب و روز براي امرار معاش زندگي خود تلاش مي كنند اما دوام فعاليت هاي بخش توليد و كشاروزي، نيازمند حمايت هاي جدي از توليد و سرمايه گذاران است.

رفع نواقص بیمه محصولات کشاورزی در خراسان شمالی

اما در این میان مدیر گروه خدمات بیمه محصولات کشاورزی بانک کشاورزی خراسان شمالی هم می گوید که با وجود تمام نواقص امسال تعهدات دولت برای پرداخت غرامت خسارت های وارد شده به محصولات کشاورزی بیشتر شده است.

محمد کریمان اضافه می کند: البته امسال حق بیمه پرداختی کشاورزان هم بیشتر شده اما به همین نسبت تعهدات صندوق بیمه و پرداخت غرامت و سهم دولت از این پرداخت ها نیز افزایش یافته است.

وی می گوید: با وجود این که در ابتدای سال زارعی جاری تعرفه های حق بیمه و تعهد پرداخت غرامت محصولات کشاورزی در چند بند بیش از دو برابر بیشتر شده بود اما در ابلاغیه جدید این تعرفه ها اصلاح شده وکاهش یافته است.

کریمان عنوان می کند: بر اساس ابلاغیه جدید، تعرفه بیمه هر هکتار زارعت گندم دیم که می باید از سوی کشاورز پرداخت شود 110 هزار ریال است و دولت نیز برای هر هکتار 252 هزار ریال پرداخت کرده و در مجموع کل حق بیمه هر هکتار زارعت گندم دیم 363 هزار ریال می شود اما از طرف دیگر حداکثر تعهد بیمه گر برای پرداخت غرامت یک میلیون و 500 هزار ریال است.

وی نیز با اشاره به کاهش استقبال کشاورزان از بیمه محصولات در سال جاری می گوید که امسال بیمه محصولات کشاورزی در زمان مناسب اعلام نشد و به همین دلیل نیز جذب بیمه گذار به خوبی صورت نگرفته است.

کریمان اضافه می کند: دو سال پیش حدود 70 هزار و پارسال هم 40 هزار هکتار از اراضی کشت پاییزه تحت پوشش خدمات بیمه رفتند اما امسال  با در نظر گرفتن این که کشاورزان دیم کار تا نیمه آذر ماه فرصت داشتند تا برای بیمه محصولات گندم و جوی خود اقدام کنند، این میزان به 15 هزار هکتار نیز نرسید.

این مسئول در مورد گلایه کشاورزان از عدم برگرداندن مابه التفاوت حق بیمه پرداختی کشاورزان از سوی صندوق بیمه می گوید که مابه التفاوت حق بیمه پرداخت شده توسط کشاورزان بامراجعه به دفاتر بیمه قابل بازگشت بوده و کشاورزان مطمئن باشند که این مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

وی همچنین در مورد همخوانی نداشتن عوامل خسارت زای محصولات کشاورزی در خراسان شمالی با عوامل درج شده در قراردادهای بیمه ای از جمله عدم درج خسارت بادهای آیشی عنوان می کند که این بادها با وجود این که خسارت زیادی به محصولات کشاورزی استان وارد می کنند اما تاکنون به عنوان عوامل خسارت زا در قراردادهای بیمه ای درج نشده اند و با توجه به این که درج این عامل خسارتی باید از سوی ستاد بیمه مرکزی انجام شود؛ این مدیریت در تلاش است تا این عامل به بندهای قرارداد بیمه ای افزود شود.

حکایت تلخ خسارت و عدم حمایت

به نظر می رسد با توجه به مشکلات فوق الذکر و وعده هایی که معلوم نیست چه زمانی وفا خواهند کرد، صندوق بیمه محصولات کشاورزی حالا حالاها دست کشاورزان خراسان شمالی را آن گونه که باید و شاید نخواهد گرفت.

چند سال پیش صدا و سیما تبلیغی در مورد لزوم ترویج و توسعه بیمه در کشور پخش می کرد با این ترجیع بند که"وقتی رسید خسارت بیمه کند حمایت"، اما اکنون حداقل در مورد بیمه محصولات کشاورزی، شرایط و بندهایی که به نظر می رسد برای کشاورزان آب ندارند ولی برای بیمه گران تا دلتان بخواهد نان دارند سبب شده تا بسیاری از کشاورزان استان دیگر امیدی به خیر بیمه نداشته و عطای آن را به لقایش ببخشند و این حکایت تلخ خسارت و عدم حمایت است.