عرفان، فرهنگ و ادب در تارو پود فرش ایرانی/ ورود فرهنگ بیگانه در طرحهای تابلو فرش‌های ایرانی

به گزارش خبرنگار مهر،  فرش زیراندازی است که از هزاران سال پیش برای پوشاندن سطح چادرها و خانه ها استفاده می شده است. این احتیاج انسان ها از سال های دور هنوز پا برجاست و با تغییر و تحولات صورت گرفته در رنگ ها، نقش ها و مصالح آن امروزه به هنری مهم تبدیل شده است که در جهان جایگاه خاص و ویژه دارد.

فرش دستباف ایرانی گواه هنر دستهایی است که عشق را لابه لای تارهایش پیچید و ایرانی را به تصویر کشید تا نامش را در دورترین نقاط دنیا بلند آوازه سازد و هنر ایرانی را بی نظیر و بی رقیب. هنری که در استان های مرکزی، اصفهان، تبریز، خراسان، یزد، کرمان، هر  کدام دارای سبک منحصربفرد خود هستند که هنر فرش ایرانی را غنی تر می کند.

ایران کشوری است که همیشه بعنوان مهد و خاستگاه فرش دستبافت در جهان شناخته می شده هرچند این روزها کشورهایی چون افغانستان و هند، در حال ربودن این جایگاه و بازار ایرانی هستند ولی اغراق نیست اگر بگوییم، که رسیدن به هنر و مهارت ایرانیان راهی سخت است.

از 17 بهمن ماه امسال این فرصت به مردم شهر اراک داده شد تا مدتی با فرش و تابلو فرش های دستبافت استان و ایران سر کنند و بهتر بدانند از هنری که برخی هنرمندانش از وضعیت موجود آن گله دارند. مردم اراک پذیرای ششمین نمایشگاه سراسری فرش دستبافت هستند.

مدیر اجرایی نمایشگاه اراک در این باره به خبرنگار مهر گفت: ششمین نمایشگاه سراسری فرش، انواع زیرانداز و تابلو فرش دستباف و منسوجات ، در محل دائمی نمایشگاه بین المللی اراک گشایش یافت.

جمشید زند با اشاره به فضای این نمایشگاه اظهار کرد: فضای این نمایشگاه در فضایی به وسعت پنج هزار مترمربع و در قالب 65 غرفه انواع زیرانداز، فرش دستباف و ماشینی، تابلو فرش و منسوجات خانگی در معرض دید و فروش قرار گرفته است.

وی افزود: این استان مهد پرورش هنرمندان در زمینه فرش بافی است که تاکنون همه ساله از تاریخ 17 بهمن تا 22 این ماه در محل برگزاری نمایشگاه های بین المللی برگزارشده است.

زند با اشاره به این نکته که در این  نمایشگاه 55 واحد تولید فرش دستباف موجود است گفت: هنرمندان از استانهای آذربایجان غربی، گلستان، آذربایجان شرقی، خراسان شمالی، قم، خراسان رضوی، یزد، مرکزی، اصفهان، سیستان و بلوچستان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و کرمان دستبافته ها و تولیدات خود را به نمایش گذاشته اند.

نمایش بیش از 50 هزار نوع محصولات هنرمندان در نمایشگاه

وی تصریح کرد: در این نمایشگاه توانمندی های محلی و بومی استان مرکزی و شهر اراک توسط 10 تولید کننده عرضه شده و بیش از 50 هزار نوع از متنوع ترین محصولات هنرمندان در این نمایشگاه در معرض دید است.

مدیر اجرایی این نمایشگاه کشوری افزود: محصولات عرضه شده در این نمایشگاه با حضور کارشناسان اتحادیه فرش و اصناف نرخ گذاری شده و به قیمت تولیدی و شرایط اقساطی در اختیار متقاضیان قرار می گیرد.

زند با اشاره به تنوع مدل و رنگ فرش ها در این نمایشگاه گفت: هدف از برپایی این نمایشگاه معرفی هنر صنعت فرش ایرانی، کمک به شاغلان این رشته است.

در میان غرفه ها که راه می روی تلالو هنر ایرانی را می بینی اما در میان بازدیدکنندگانی که خیلی هم زیاد نیستند، رغبت چندانی برای خرید فرش نمی بینید.

همه از ارزش فرش ایرانی خبر دارند

آقای اسدی که به همراه همسرش به نمایشگاه آمده در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: همه ما ایرانیان از ارزش فرش ایرانی خبر داریم، قطعا علاقه هم داریم که خانه خود را به جای فرش های ماشینی با فرش دستبافت پر کنیم.

وی ادامه می دهد: ولی وقتی قیمت یک فرش کارکرده دوازده متری دستبافت بالای 12 میلیون است قطعا با این شرایط اقتصادی ترجیح می دهیم همین متراژ فرش را با قیمت یک دهمی آن یعنی یک میلیون تومان تهیه کنیم.

حیدری نیز می گوید: برای خرید جهیزیه دخترم تصمیم گرفتیم به نمایشگاه بیاییم، اما مدت ها بود  از وضعیت بازار فرش دستبافت خبر نداشتم، تابلویی که تا چند سال پیش با قیمت دویست، سیصد هزار تومان می شد خریداری کرد الان دیگر با دو میلیون هم نمی شود خرید.

وی می گوید: البته شاید دلیل اینکه در گذشته رونق فرش دستبافت در خانه ها بیشتر بوده است، این بود که در هرخانه ای حداقل یک یا دو نفر فرش بافی بلد بودند و با تهیه وسایل اولیه این هنر به  بافتن آن می پرداختند و در هرخانه ای یک یا دو تخته فرش دیده می شد.

خانم حیدری اضافه می کند: قطعا استفاده از فرش دستبافت که نخ هایش از ابریشم و طبیعی است بهتر از استفاده از فرش های ماشینی است که در مواد اولیه خود پلاستیک هم دارد.

تابلو فرش های ایرانی از اصالت و هویت ایرانی خود فاصله گرفته است

آقای احمدپور می گوید: اینکه هر ساله این نمایشگاه زده می شود و فرصتی است برای اینکه با انواع فرش های استان های دیگر آشنا شویم، بسیار خوب است  اما در این میان نکته ای که کمی آزاردهنده است اینکه چرا فرش ایرانی البته بیشتر منظورم تابلو فرش هاست از اصالت و هویت ایرانی خود فاصله گرفته است.

وی می افزاید: فرش ایرانی با نقش های اسلیمی و طرح هایی که در آن مرکزیت نقش اساسی دارد، معرفی می شود. اما گاه برخی تابلو فرش ها فقط کپی ای از نقاشی ها و چهره هاست که خیلی جالب نیست.

یکی دیگر شهروند اراکی هم در این باره می گوید: طرح فرش اولین چیزی است که توجه را جلب می کند که امروزه با تلفیق هنر سنتی و مدرن توانسته است جایگاه خود را در بین ایرانیان حفظ کند و علاقمندان زیادی به دنبال فراگیری این هنر هستند.

اما از میان فرشها و تابلوها که رد می شوی؛ تولید کنندگان فرش نیز با مشکلاتی روبرو هستند. تابلوهایی که در دهه هاي اخير دستخوش هجوم فرهنگی بيگانه شده است.

ورود فرهنگ بیگانه در طرحهای تابلو فرش ایرانی

اگز گشتی در نمایشگاه فرش بزنید، دركنار معدود آثار فرش استاد 'فرشچيان' و طرح هاي اصيل فرهنگ ايراني، متوجه سيل آثار بيگانه مي شوید. چهره زنی بیگانه در کنار گرگی که نمی دانم کجای فرهنگ چند هزار ساله فرش دستباف ایرانی جا دارد.

يكي از فروشندگان اين آثار هنري در مورد ذائقه مشتريان و استفاده از این طرحها به مهر گفت: ما به خاطر احترام به سلیقه مشتریان خود مجبوریم تابلو فرش ها با مضامين عاشقانه و چهره هاي غيراصيل را بیشتر در معرض دید قرار دهیم و مابقی آثار كلاسيك را لابه لای اين تابلوها جا دهیم.

یکی از غرفه داران استان مرکزی نیز در رابطه با مشکلات خود می گوید: اصلی ترین مشکل فرش بافان استان مرکزی تحریم هاست، زیرا تحریم ها باعث شده فرش اراک اصلی ترین بازار خود که کشورها ی آمریکایی و اروپایی است را از دست بدهد.

وی ادامه می دهد: البته به دلیل بالا رفتن قیمت مواد اولیه، قیمت تمام شده فرش دستبافت نیز بالا می رود و همین باعث می شود قدرت خرید مردم پایین بیاید.

هنر جزئی از وجود هنرمند است

یکی از قالیبافان اراکی  نیز در گفتگو با مهر گفت: هنر جزئی از وجود هنرمند است و هر کدام از رنگ‌ها جذابیت و درخشندگی خیره‌کننده‌ای دارد و وقتی هنرمند اثری را خلق می کند  آن اثر جزئی از وجودش می‌شود.

این هنرمند قالیباف  یکی از راههای افزایش توجه مردم به این هنر را حمایت مسئولان از این هنر دانست و افزود: هنرمندان بیشتر از همه نیاز به حمایت مسئولان دارند. دادن سرمایه کافی به آنها می‌تواند سبب رونق صنعت و هنر قالیبافی در کشور شده و در نتیجه کمک بزرگی به اقتصاد کشورمان باشد.

وی ادامه داد: بسیاری از هنرمندان در عرصه فرش هستند که ارزش راه‌اندازی کارگاه‌های بزرگ را به دلیل نداشتن سرمایه کافی از دست می دهند و سر خورده و ناامید به کاری دیگر مشغول می شوند.

این هنرمند اراکی به لزوم حمایت مردم از هنر ایرانی اشاره کرد و اظهار داشت: هنر فرش در ایران گذشته‌ای بسیار طولانی و پرافتخار دارد که برای حفظ چنین هنر اصیلی نیاز به حمایت مردم بیش از پیش احساس می‌شود. متاسفانه با ورود فرش‌های ماشینی در بازار مردم کمتر سراغ فرش دستباف می‌روند، چرا که فرش‌های ماشینی با قیمتهای بسیار نازل‌تری تهیه و عرضه می‌شود. 

جمعی از این هنرمندان این هنر دستی بر این باورند که برپایی کارگاههای آموزشی، خرید تضمینی، بالا بردن کیفیت، شناسنامه دار کردن قالی، ترویج آموزش و اصول سنتی فرش بافی در رونق آن مهم است.

در میان تمام گلایه ها از مواد اولیه نامرغوب، نبود حمایت مالی، آشنا نبودن به نیازهای بازار و برنامه نداشتن، برگزاری نمایشگاه این چنینی برای نمایش گذاشتن این هنر می تواند جان تازه ای به پیکره نیمه جانش بدمد و باز هم مهمان خانه های ایرانی گردد.

این نمایشگاه که تا 22 بهمن ماه دایر است، میزبان تولید کنندگانی از استان‌های آذربایجان غربی، گلستان، آذربایجان شرقی، خراسان شمالی، قم، خراسان رضوی، یزد، مرکزی، اصفهان، سیستان و بلوچستان، ایلام، کهکیلویه و بویراحمد و کرمان است که صدها قالی ، گلیم ، گبه ، تابلوهای ارزشمند و نیز قالی های ابریشمی و پشمی قدیمی و آنتیک نیز به نمایش گذاشته شده است.

........

گزارش: زهرا قمی/عکس: محمد وروانی فراهانی