نوروزی به یاد ماندنی در منطقه نمونه گردشگری بهورد/ معدن "کوهدشت کهن" زیباترین معدن نمک گرمسار

به گزارش خبرنگار مهر، منطقه گردشگری بهورد در 32 کیلومتری شمال غربی ایوانکی، حد فاصل دشت و کوهستان واقع شده و تحت پوشش اقلیم خشک و معتدل قرار دارد. از ویژگی های این منطقه تابستان گرم و زمستان معتدل است.برای دسترسی به این روستا باید در جاده ایوانکی به تهران حدود 18 کیلومتر را طی کنید و سمت راست به سمت شمال وارد جاده ای خاکی شوید که به سمت روستای گندآب (چند آب) می رود. فاصله ابتدای جاده تا این روستا حدود شش کیلومتر است، بعد از آن مسیر جاده خاکی را به سمت شمال شرق ادامه می دهیم و از این نقطه به بعد بافت خاک تغییر کرده و جاده از میان تپه ماهورها می گذرد.

مسیر دره را با پیچ و خم های فراوانش حدود 9.2 کیلومتر ادامه می دهیم تا به روستای بهورد برسیم. وجود گونه های گیاهی مرتعی متنوع فضای دلگشا و جدابی را در حاشیه کویر به وجود آورده است. منابع آبی، پوشش گیاهی و جانوری آن، کوه ها و ارتفاعات منطقه جاذبه های گردشگری موجود در آن چون سد بهورد که در شمال شرقی روستا و با فاصله حدود 1.5 کیلومتری از آن قرار دارد، آبشارهای کوچک که در مناطق مختلف روستا پراکنده اند یخچال، امامزاده خوشنام و امام سیاه آفتاب کوه قوچ در شمال روستا و اشکال مختلف سنگ هایی که توسط باد و آب ایجاد شده می تواند ترکیبی زیبا از جاذبه های طبیعی و تاریخی این منطقه را به میهمانان خود عرضه کند.

منطقه بهورد در شمال غرب ایوانکی به دلیل دارا بودن ویژگی های اقلیمی و طبیعی و ژئومورفولوژی، دارای قابلیت ها و جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوانی در جهت توسعه توریسم و گردشگری است و می تواند مأمن و پناهگاهی برای مردم ایوانکی در تابستان های گرم و سوزان باشد.

مهمترین قابلیت منطقه مورد مطالعه آب و هوای مطبوع کوهستانی و طبیعت بکر و دست نخورده است و به دلیل کوهستانی بودن منطقه و نبود راه دسترسی مناسب برای وسایل نقلیه از یک سو و عدم قابلیت های ویژه برای فعالیت های صنعتی و معدنی، طبیعت منطقه به صورت بکر  و وحشی باقیمانده و این ویژگی یکی از جذابیت های منحصر به فرد محسوب می شود.

از طرف دیگر وجود درخت چنار کهنسال و دیر زیست در منطقه امامزاده خوشنام و دریاچه سد خاکی بهورد و وجود مزارع و باغات روستایی و ارتفاعات اطراف آن، قابلیت های بیشماری برای علاقه مندان به طبیعت و ورزش های مختلف بوجود آورده است. این منطقه علاوه براینکه مکانی برای گذران اوقات فراغت خانواده ها می باشد، ویژگی های دیگری دارد که می تواند برای ورزشکاران، کوهنوردان و علاقه مندان به حیات وحش و همچنین دانشجویان رشته های مختلف جذاب و جالب توجه باشد.

قلعه و تالاب های قوچ

قله قوچ در 40 کیلومتری شمال غرب ایوانکی واقع شده است. این قله بر روی یک خط الراس شمال غربی –  جنوب شرقی که در حاشیه جنوبی البرز مرکزی است قرار دارد و از مسیرهای صعود به قله می توان به مسیرهای جنوبی که از طریق دشت ایوانکی و روستای بهورد است.تمامی مسیرها دارای شیب نسبتا ملایم بوده و دارای راهی طولانی است. طولانی ترین مسیر از طریق روستای بهورد است. مسیر پیشنهادی ما از ده هاشمک است که سهولت دسترسی، تنوع پوشش گیاهی و چشم انداز منطقه از دلایل اصلی این پیشنهاد به شمار می رود.

برای دسترسی به مسیر صعود این قله ابتدا از شهر فیروز کوه به سمت تهران حرکت کنید. در نزدیکی شهر دماوند جاده ای آسفاتپلته به سمت جنوب منشعب شده که به سمت گیلان می رود، این جاده را دنبال کنید، پس از هشت کیلومتر در سمت راست جاده ای دیگر منشعب می شود که ابتدای آن گلخانه های متعدد وجود دارد و به سمت ده هاشمک می رود. این جاده که بخشی از آن خاکی است تا ده هاشمک سه کیلومتر فاصله دارد.

از روستای ده هاشمک جاده های متعددی در دامنه تپه ماهور ها منشعب می شود که اکثرا جیپ رو هستند. مسیر جنوب شرقی روستا که جاده ای خاکی و روبه بالاست را پی گرفته و در مسیر جاده به پیش روید. با گذشت یک ساعت پیاده روی روبروی شما کوه قوچ خود را نمایان می سازد.مسیر را در تپه ماهور های منطقه و به سمت جنوب ادامه دهید. حدود یک ساعت زمان می برد تا از طریق یال به خط الراس برسید. مسیر خط الراس را به سمت شرق ادامه دهید.

حدود 45 دقیقه از پیمایش شما بر فراز خط الراس گذشته که به قله قوچ با ارتفاع 2643 متر گام می گذارید، از این بالا چشم اندازی وسیع و زیبا پیش رویتان است. در جنوب کویر ایوانکی و پارک ملی کوری در شرق و دور دست قلل و نیزوا قدمگاه و خره نرو و در شمال شرق زرینه کوه را می توان مشاهده کرد.

اما در شمال خط الراس ماز (دو برار) و در پشت آن قله همیشه سرفراز دماوند خودنمایی می کند. در غرب رشته کوه توچال و برخی از قلل البرز مرکزی به خوبی نمایانند. اگر در فاصله قله تا  خط الراس دو برار دشت پیش رو را بنگرید تالاب های بسیاری سطح دشت را پوشانده اند و منظره ای بدیع را به وجود آورده اند. برای فرود از یال شمال شرقی بهره بگیرید. پس از 45 دقیقه فرود مسیر دره پایین دست یال را به سمت شمال ادامه داده و بعد از حدود یک ساعت و ربع به یک برکه می رسید. در فاصله 15 دقیقه ای برکه دیگری قرار دارد. پس از بازدید از برکه باید مسیر را به سمت شمال غرب و با تمایل به غرب پیمود.

مسیر در برخی نقاط از درون دشت ادامه می یابد. تپه ماهورها را پیموده و از میان دشت های پراکنده لاله می گذرید. لاله های زرد و قرم که سراسر دشت را پوشانده اند. پس از حدود دو ساعت و نیم به ده هاشمک می رسید.

حَبله ‌رود

حبله رود، ریزابه رودخانه گُلو و رودى دائمى در فیروزكوه و گرمسار، به طول حدود 240 كیلومتر، از ارتفاع حدود 800 ، 2 مترى دامنه كوههاى سائو و شاه‌محمد قله و هما، در شمال‌شرقى فیروزكوه، از كوهستان البرز سرچشمه می‌گیرد و به نام رود گورسفید با مسیر عمومى شمالى ـ جنوبى، از دامنه شمالى كوه مارآب/ ماراب عبور می‌كند، سپس به سمت مغرب تغییر مسیر می‌دهد و نخست با رودخانه ساواشى مخلوط می‌شود و فیروزكوه نام می‌گیرد.

این رود پس از پیوستن به نمرود در حوالى دهستان حبلرود - هبلرود، حبله‌رود را تشكیل می‌دهد و در 46 كیلومترى جنوب‌شرقى گرمسار به رود گلو می‌پیوندد  قسمت علیاى حبله‌رود، از سرچشمه تا محل تلاقى آن با ساواشى، گورسفید نام دارد و حدود 36 كیلومتر است. حبله‌رود در دشت گرمسار (دشت خوار) به شاخه‌هاى متعددى تقسیم می‌گردد و از آن براى آبیارى استفاده می‌شود. بقیه آب حبله‌رود، پس از گذشتن از روستاى علی‌آباد باقرى، به سوى جنوب‌شرقى تغییر مسیر می‌دهد و در 46 كیلومترى جنوب‌شرقى گرمسار در ارتفاع 745 مترى با پیوستن به رود گلو (یا ایوانكى)، كه یكى از شاخه‌هاى رودخانه وَرَگى است، و پس از تلاقى با چند رود وارد حاشیه كویر می‌شود و در ریگزارهاى شمال‌غربى دریاچه نمك (كویر گرمسار) می شود.

آب حبله‌رود در قسمت علیا (سرآب) شیرین و مناسب است، اما با افزوده شدن شاخه‌هاى دیگر به آن و وجود سازندهاى شیمیایى گچ‌دار و نمك‌دار، آب رودخانه شور و نامناسب می‌شود. به‌طور كلى، منشأ شورى حبله‌رود وجود تشكیلات و گنبدهاى (تپه‌هاى) نمكى در بخش پایاب (سفلاى حوضه آبریز) و زمینهاى رُسى و كمى شورِ دشت گرمسار است.

خوار نزدیك به هشتاد قریه دارد و با توجه به اینكه در بلوك خوار قناتى وجود ندارد، تمام آب رودخانه به مصرف كشاورزى می‌رسد و مازاد آن به زمین فرو می‌رود و با نفوذ این آبها، در دامنه كویر، زهوارهاى متعدد تولید می‌شود.

پارك ملي كوير

قسمتي از منطقه حفاظت شد‌ه كوير در سال 1355 به مساحت  442212  هكتار به پارك ملي ارتقاء يافت كه هم اكنون مديريت آن در اختيار اد‌اره كل حفاظت محيط زيست استان سمنان بود‌ه و بزرگترين پارك ملي كشور بدون هرگونه معارض و فعاليت‌هاي انساني و سكونت‌گاهي است.

پارك ملي كوير در120 كيلومتري جنوب تهران و100 كيلومتري شرق قم و در قسمت شمال استان اصفهان (دشت كوير) قرار د‌ارد. خوشبختانه منابع انساني در پارك ملي كوير وجود ند‌ارد ولي وجود راههاي هموار و قابل دسترس در اين منطـقه مي تواند شرايط زيستگاه پارك را تحت تاثير قـرار د‌هد.

اقليم اين منطقه به شدت تحت تاثير دو اقليم  دشت كوير كه عمدتا از نمك پوشيد‌ه شد‌ه و درياچه نمك كه بلافاصله در خارج مرز در سمت غربي پارك واقع شده، قرار گرفته است. پارك ملي كوير اگرچه پوشيد‌ه شد‌ه از گياهان استپي و بياباني است، اما سرزميني لم يزرع با دشت‌هاي هموار است. ميزان بارندگي ساليانه اين پارك به طور متوسط 150 ميليمتر بود‌ه كه بيشتر مربوط به ماههاي بين آذر تا ارديبهشت ماه مي باشد در بعضي از فصول (معمولا د‌ي و بهمن) پارك ملي كوير پوشيد‌ه از برف مي‌باشد.

سياه كوه به عنوان نمونه بارز از شاخص های این پارک است که با د‌اشتن صخره هاي نيم د‌ايره‌اي بزرگ كه از دور به صورت سوزن هائي كه از د‌ل ‌كوه بيرون زد‌ه د‌يد‌ه مي‌شوند، شناخته مي شود. از كوه هاي مهم د‌يگر اين منطقه، كوه ملك‌آباد و كوه چشمه كريم را مي‌توان نام‌برد. از د‌شت‌هاي اين منطقه هم مي‌توان به د‌شت شكر آب، د‌شت چخماقيه، دشت سينه‌ريگي اشاره د‌اشت. از چشمه‌هاي اين پارك مي‌توان به چشمه نخجير، چشمه پيغمبر، چشمه  لكاب، چشمه  طلحه، چشمه  ميش مست و چمشه گند‌اب اشاره كرد.

اين منطقه مانند ذخيره‌گاه زيستكره توران ميزبان يوزپلنگ آسيايي‌ است و از اين رو هر تغيير در وضعيت زيستگاه و اكوسيستم  اين  جانور  در  كوتاه  مدت  مي‌تواند  آسيب  بسيار جد‌ي ايجاد کند. از مهمترين پستاند‌اران ديگر اين منطقه مي‌توان به پلنگ ايراني، كاراكال، جبير، كل و بز، قوچ و ميش، روباه شني، روباه معمولي، كفتار، گرگ، شغال، خرگوش، تشي و از پرندگان هوبره، باقرقره، تيهو و كوكر، انواع پرندگان شكاري از قبيل دليجه ، سارگپه، د‌ال و انواع جوندگان و خزندگان مانند بزمجه كويري،  مار  جعفري  و  افعي  شاخد‌ار  ايراني،  وزغ  كويري(در معرض انقراض)، لاك پشت شمهميزد‌ار اشاره نام برد.

معدن نمک کوهدشت گرمسار

در منطقه سردره گرمسار تعدادی راه فرعی در دو طرف جاده وجود دارد که به معادن نمک  منتهی می شود. برای علاقه مندان و آشنایان به مسایل ژئوتوریسم و زمین شناسی بخصوص دانشجویان،چگونگی بهره برداری از این معادن و لایه های خاصی که در این معادن وجود دارد بسیار آموزنده و مفید است.

در منطقه گرمسار ۲۷ معدن نمک وجود دارد که درجه خلوص نمک از این معادن بالای ۹۸درصد بوده و یکی از زیباترین این معادن، معدن نمک "کوهدشت کهن" است. این معدن که در نوع خود در بین معادن نمک منطقه بی نظیر به شمار می رود از زیبایی خاص برخوردار است. این معدن به صورت تونل پیچ در پیچ ۱٫۵ کیلومتری در دل زمین امتداد دارد. داخل تونل ۶ ستون بزرگ نمک به ارتفاع ۱۲ متر و به شعاع تقریبی ۱۰در۲۰ متر برای جلوگیری از ریزش تونل پیش بینی شده است که با ورود به داخل تونل مزبور توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

دره خوش آب رود و آبشار نبی گرمسار

این دره به موازات دره قالیباف و با فاصله چهار کیلومتری از آن یکی از دیدنی ترین تنگه های استان است. برای دسترسی به دره در جاده سمنان – گرمسار پس از پارک جنگلی ده نمک، جاده آسفالت هایی از جاده اصلی به سمت شمال منشعب می شود که در ابتدای آن تابلوی ایستگاه محیط بانی چهار طاق قابل مشاهده است.این جاده آسفالته را ادامه داده تا در نزدیکی مرغداری جاده به وسیله یک راه خاکی کوچک به جاده خاکی بال دست متصل شود و وارد این جاده خاکی شده و مسیر را ادامه دهید تا به روستای سر آسیاب برسید.

فاصله ابتدای جاده تا روستای سر آسیاب 10 کیلومتر است. سمت راست روستای سر آسیاب جاده ای خاکی به طول 13 کیلومتر وجود دارد که دارای شیب نسبتا تند و پیچ و خم های بسیار است و به روستای قالیباف می رسد. چهار کیلومتر قبل از روستا و در نزدیکی تابلوی قالیباف دره مشخصی در سمت راست جاده وجود دارد.

مسیر پاکوب که در حاشیه رودخانه است را حدود یک ساعت ادامه دهید تا به ابتدای دره دیگری برسید. دره در ابتدا با صخره های کوتاه و تیپ خاکی دیده می شود ولی اندک اندک تغییر چهره داده و دیواره های بلند جای آن را می گیرد. در این دره می توان کلکسیونی از تنوع گیاهی را مشاهده کرد. این دره به علت دور از دسترس بودن و به واسطه جاده تقریبا نامناسب و نا آشنایی طیف طبیعت گرد کمتر مورد تخریب قرار گرفته است.

در مسیر دره چندین بار باید از رود خانه عبور کرد حدود دو ساعت زمان لازم است تا این دره مسحور کننده در دل منطقه کویری را پیمود. صدای آبشار آشناترین صدایی است که به گوش می رسد و انتهای دره آبشاری به ارتفاع حدود 35 متر قرار دارد. شابد بتوان آبشار نبی (خوش آب رود) را زیباترین آبشار استان نامید که برای بازدید از آن می بایست پیمایش دره طولانی خوش آب رود را به انجام رساند. توجه داشته باشید که به هنگام بارندگی به علت جریانات شدید آب و وقوع سیلاب وارد دره نشوید.

رودخانه رامه و دشت لزوره

برای دسترسی به این منطقه زیبا در جاده سمنان – گرمسار پس از روستای تاریخی ده نمک و 500 متر پس از پارک جنگلی ده نمک جاده ای آسفالته به سمت شمال منشعب می شود که در ابتدای ان تابلوی محیط بانی چهار طاق نصب شده است. با طی حدود شش کیلومتر در سمت چپ جاده ای خاکی وجود دارد که به جاده بالا دست می رود.

به جاده بالا دست رفته و حرکت را ادامه دهید پس از حدود چهار کیلومتر مسیر به دو قسمت تقسیم می شود، مسیر غربی را ا نتخاب کرده و از سوی دیگر دره که کارخانه گچ قرار دارد جاده پر پیچ و خم که چون نواری در میان دره رامه به پیش می رود را ادامه دهید مسیر زیبای دره و رودخانه لزوره و آب گرمی که از نزدیکی رامه در درون این روخانه وارد شده و با آب آن مخلوط می شود را می توان دید.

با طی 12 کیلومتر به روستا چهار طاق می رسید. جاده را مستقیما ادامه داده و در سمت چپ جاده به سمت تابلوی رامه پیچیده و مسیر را ادامه دهید، فاصله چهار طاق تا رامه پایین 11 کیلومتر ، دره ای پوشیده از درخت که با فراز و نشیب و زمین های زراعی و باغات در حاشیه جاده قابل مشاهده است. خانه های رامه پایین را پشت سر نهاده و پس از چهار کیلومتر به رامه بالا می رسید. برای بازدید از دشت لزوره می بایست مسیر را به سمت شمال روستا ادامه دهید تا پس از 4 کیلومتر به دست لزوره برسید.

قله 2600 متری چهل تن

کوه چهل تن در 23 کیلومتری شمال غربی روستای ده نمک قرار دارد. از طرف سمنان به گرمسار پس از پارک جنگلی ده نمک، جاده ای آسفالته به سمت شمال منشعب می شود که در ابتدای آن تابلوی محیط بانی چهار طاق نصب شده در این جا مسیر ادامه یافته تا پس از چهار کیلومتر و رسیدن به مرغداری در سمت چپ جاده خاکی جاده آسفالته به شوسه بال دست متصل می کند به این جاده شوسه رفته و مسیر را به سمت شمال ادامه دهید تا پس از 12 کیلومتر به روستای چهار طاق برسید.

چهار طاق را حدود یک کیلومتر پشت سر بگذارید تا در دست راست شما دربی آهنی دیده شود از مسیر مشخص کنار درب پس از طی پنج کیلومتر به امامزاده جعفر می رسید. مسیر با پیچ و خم های زیاد و شیب های تند همراه است و تنها با ماشین های کمک دار قبل پیمودن است.

کوه چهل تن از مسیرهای مختلفی چون شرقی، غربی شمالی و جنوبی قابل صعود است و در برخی از یالها گاها شیب تند می شود. مسیر پیشنهادی ما یال شمال غربی است. پس از رسیدن به امامزاده جعفر مسیر را از طریق یال شمال غربی ادامه داده که شیب آن نسبتا تند است. این مسیر را به آهستگی و با زیگزاگهای متوالی طی کنید تا باگذشت حدود 2.5 ساعت بر روی خط الراس به قله باغستان برسید.

مسیر جنوبی را انتخاب کرده و به سمت جنوب بروید. از این جا مسیر شیب ملایمی دارد و قله روبروی شما واقع شده، با 45 دقیقه صعود اکنون می توان بر فراز قله 2647 متری چهل تن آسود و از مناظر اطراف چون روستای چهار طاق ورامه و کویر زیبای واقع در جنوب لذت برد. در شمال ما منطقه شکار ممنوع خنار قرار دارد. بهترین فصل صعود پاییز و اوایل بهار است.

............................

گزارش از الهام صادقی