ترنم زندگی در پناهگاه دشت ناز/ لالایی محیطبانان برای گوزن زرد ایرانی

به گزارش خبرنگار مهر، اگرچه شکارچیان غیرمجاز در فصول مختلف با وسایل گوناگون مانند اسپیکر و ضبط صوت از جمله گاوبانکی با تقلید صدای گونه های حیات وحش از جمله، مرال، شوکا، گوزن و ... می پردازند اما اینجا و در پناهگاه حیات وحش، محیط بانان همانند دایه های مهربان تر از مادر به مراقبت و پرورش گوزن زرد ایران مشغول هستند.  

تا سالهای نه چندان دور تصور می شد که نسل گونه گوزن زرد ایرانی به شماره افتاده است اما با دیدن چند گونه در استان فارس و انتقال آن به دشت ناز ساری، فصل جدیدی در ندگی این گونه های منحصر بفرد باز شد.

اکنون پناهگاه حیات وحش دشت ناز ساری، مامن گوزن زرد ایرانی است که پس از زادآوری و تکثیر به مناطق مختلف ایران منتقل و پراکنش می شوند تا جلوی انقراض یکی دیگر از گونه ای زیبا و انحصاری حیات وحش در ایران گرفته شود.

زادآوری گوزن زرد ایرانی در دشت ناز

در حال حاضر حدود 38 راس گوزن زرد ایرانی در پناهگاه حیات وحش دشت ناز زیست و زادآوری می کنند که از این تعداد سه راس گوزن چند روز اخیر و چهار راس نیز سال قبل متولد شده اند.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست ساری در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه در حال حاضر بطور تقریبی حدود 38 راس گوزن در پناهگاه حیات وحش ساری زیست می کنند، عنوان کرد: وضعیت این گونه حیات وحش در منطقه خوب است.

مهرداد فغانی با اشاره به اینکه اکنون این گونه در مناطق دیگر نیز پرورش داده می شوند، یادآور شد: در پناهگاه حیات وحش ساری فقط گونه گوزن زرد زیست می کنند و در دیگر پناهگاههای کشور، گوزن قرمز پرورش داده می شود.

وی با عنوان اینکه گوزن زرد جزو گونه های حمایت شده و در معرض خطر انقراض است، بیان داشت: پناهگاه حیات وحش ساری در واقع محل تکثیر است و پناهگاه حیات وحش است.

وی با اشاره به اینکه پناهگاه حیات وحش دشت ناز محصور بوده و بازدید از آن برای عموم آزاد نیست، گفت: در این منطقه گوزن زرد نگهداری می شود و در مواردی نیز به جاههای دیگر منتقل می شود.

کاهش تلفات گوزن زرد

فغانی افزود: میزان تلفات این گونه در سالهای اخیر کاهش چشمگیری یافته است و امسال وضعیت این گونه بسیار خوب است.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست ساری با بیان اینکه تاکنون چند راس گوزن در سالهای مختلف به دیگر مناطق کشور منتقل شده است، گفت: تاکنون چندین راس به پناهگاههای مختلف از جمله، یزد، خوزستان، کردستان، آذربایجان و ... منتقل شده است.

فغانی درباره نیازمندیها در پناهگاه حیات وحش دشت ناز گفت: همیشه از کمبود نیرو، کمبود امکانات رنج می بریم و همواره با حداقل ها سپری می کنیم.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست سازی همچنین عنوان کرد: اعتبارات ما برای تامین علوفه و جو پاسخگو نیست و به سختی آن را تهیه می کنیم و امسال برای رفع مشکلات، نسبت به علوفه کاری اقدام کرده ایم.

وی با اشاره به تولد سه راس گوزن زرد ایرانی در ماه فروردین در پناهگاه دشت ناز ساری گفت: احتمالا در ماههای آتی نیز شاهد تولد چهار تا پنج راس گوزن دیگر خواهیم بود.

تولد چهار راس گوزن سال قبل در دشت ناز

فغانی در پایان ضمن تقدیر از تلاش شبانه روزی محیط بانان این اداره افزود: سال گذشته نیز چهار راس گوساله گوزن زرد ایرانی در پناهگاه حیات وحش دشت ناز متولد شدند.
 
زیستگاهها بعنوان بستر حیات و گونه های گیاهی و جانوری آن بعنوان گیاهی ذخائر ژنتیکی و منابع تامین نیازهای بشر به شمار رفته تخریب و نابودی آنها ادامه حیات و بقا انسان را مورد تهدید قرار خواهد داد و از اینرو مناطق منتخب زیربه منظورحفظ تنوع زیستی و طبیعت برای نسل آینده اختصاص و مـورد حفاظت قرار می گیرند و پناهگاه حیات وحش دشت ناز در 28 کیلومتری شهر ساری استان مازندران با مساحتی حدود 56 هکتار واقع شده است.

مدیرکل محیط زیست مازندران نیز در زمینه این پناهگاه حیات وحش می گوید :در منطقه کوهستانی دشت ناز بیش از 447 گونه گیاهی وجود دارد،گونه هایی چون توسکا ،راش،ممرز ،لیلکی وانجیلی ، اما گونه های جانوری آن بیشتر مورد توجه دوستداران محیط زیست هستند، ازجمله ،شوکا، مرال قرقاول و گربه جنگلی. دشت ناز، از حدود 40 سال پیش تا کنون به محل تکثیر و رشد گوزن زرد خالدار ایرانی که یکی از گونه های نادر گوزن دنیاست درآمده است.

ناصر مهردادی بیان داشت: گوزن زرد یکی از نادرترین و از گونه های معروف جهان است که  زیستگاه اصلی این حیوان کناره رودخانه های دز و کارون و جزیره اشک واقع در ساحل دریاچه ارومیه است که تعدادی از گوزن ها را هر از گاه به آنجا نیز می برند.

وی یادآور شد: پناه‌گاه حیات وحش دشت ناز ساری در حدود ۵۵ هکتار وسعت دارد و از سال ۱۳۴۶ به صورت محل تکثير گوزن زرد ايرانى درآمده است که در اين پناه‌گاه ضمن حفاظت و نگهدارى گوزن زرد ايرانى که تعليف آن‌ها دستى صورت مى‌گيرد.

وی افزود: همه ساله تعدادى از گوزن‌هاى توليد شده را به زيست‌گاه‌هاى اصلى، يعنى حواشى رودخانهٔ‌ دز و کارون منتقل مى‌کنند، انتقال این گونه نادر به زیستگاه های دیگر کشور از سال 1368آغاز شد و هم اکنون 10 منطقه شناسایی شده با شرایط مناسب زیستگاهی میزبان گوزن زرد ایرانی است.

معرفی گوزن زرد ایرانی

گوزن زرد ایرانی با نام علمی Dama mesopotamica پستانداری از خانوادهٔ گوزن است. گمان می‌رفت که نسل این حیوان منقرض شده‌باشد تا این که در دههٔ 1950 گلّه‌ای از آن در خوزستان کشف شد. اینک گله‌هایی از گوزن زرد ایرانی در دشت ناز ساری در استان مازندران در محوطهٔ محصوری مراقبت می‌شوند. در برخی از باغ وحش‌های جهان نیز نمونه‌هایی از آن وجود دارد.

این حیوان جثه‌اش از مرال کوچک‌تر است. نرها شاخ‌های بلند و نسبتاً پهنی دارند. رشد شاخ‌ها از یک سالگی به بعد شروع می‌شود، ولی شاخک‌ها از دو سالگی ظاهر می‌گردد. در اواخر فصل زمستان شاخ‌ها می‌افتند و شاخ‌های جدید بلافاصله شروع به رشد می‌کنند و در تابستان تکمیل می‌شوند. موها در فصل تابستان کوتاه است. رنگ پشت و پهلوها در این فصل زرد متمایل به قرمز و زیر بدن و کفل‌ها و دم سفید است. در قسمت پشت و پهلوها خال‌های سفید مشخصی دارد. در زمستان موها بلندتر و به رنگ خاکستری با خال‌های نامشخص است.

گوزن زرد ایرانی دارای طول سر و تنه میان 150 تا 200 سانتی متر، دم 16 تا 20 سانتی متر و ارتفاع 85 تا 110 سانتی متر است. این پستاندار وزنی برابر با 50 تا 130 کیلوگرم دارد.

پناهگاه حیات وحش دشت ناز که یکی از جاذبه های گردشگری مازندران به شمار می رود با حدود 55 هکتار وسعت و پوششی از جنگل های جلگه ای ، در شمال شرقی شهر ساری واقع است.