غرب و متحدانش در سوریه شکست خوردند/ایران و ترکیه همواره روابط ویژه ای داشته اند

برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سوریه و انتخاب بشار اسد به عنوان رئیس جمهور این کشور که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بیانگر شکست سیاست های غرب و متحدان منطقه ای آنها در این کشور است و با توجه به برخی تحولات در سطح منطقه و شرق اروپا خبرنگار مهر گفتگویی با دکتر "نورای مرت" استاد روابط بین الملل دانشگاه استانبول و کارشناس مسائل منطقه انجام داده است که مشروح این گفتگو در ذیل آمده است:

خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: با توجه به شکست سیاست های دولت ترکیه در سوریه آیا احتمال همگرایی سیاست های دولت ترکیه با ایران در سوریه وجود دارد؟

نورای مرت: در سوریه نه تنها سیاست های ترکیه با شکست مواجه شد بلکه سیاست های غرب و متحدان منطقه ای آنها هم با شکست مواجه شد. و تنها تفاوت در اینجا است که ترکیه بر خلاف غرب که سیاست هایش در سوریه تغییر داده است با وجود شکست در سوریه بر اشتباهات خود پافشاری می کند. این روزها ترکیه سعی می کند سیاست های خود را با فشارهای غرب هماهنگ کند که مثال خوب آن قرار دادن نام گروه النصره در فهرست گروه های تروریستی از سوی دولت ترکیه است.

وی در ادامه تصریح کرد: به هر حال ترکیه با مشکل بی اعتمادی مواجه است و برای ترکیه بسیار سخت است تا چهره خود را در سیاست های منطقه ای تغییر دهد زیرا این ترکیه بود که دخالت در سوریه را انتخاب کرد و سیاست های تجزیه طلبانه در این کشور را پیگیری کرد. از سوی دیگر ایران و ترکیه همواره دارای روابط ویژه ای بوده اند به طوریکه بعد از انقلاب اسلامی ایران و بعد از تحولات سوریه که دو کشور در دو نقطه مقابل هم قرار داشته اند با این حال روابط دو طرف ادامه داشته است و روابط دو کشور با وجود اختلافات گسترده کاملا تخریب نشده و از بین نرفته است.

مرت در خصوص آینده روابط ایران و ترکیه افزود: حالا هم روابط دو کشور در برخی زمینه ها مثلا زمینه انرژی و امنیت ادامه خواهد داشت اما این دو کشور هرگز نمی توانند در شرایط کنونی دو متحد واقعی برای هم باشند. از آنجایی که ترکیه در تحولات سوریه شدیدا با گروه های تندرو و افراطی تعامل کرد، من فکر نمی کنم ترکیه بتواند برای آینده سوریه شریک قابل اعتمادی برای طرف ها باشد چه طرف های خارجی و چه طرف های داخلی در سوریه.

- با توجه به آب شدن یخ روابط ایران و غرب و روی کار آمدن السیسی در مصر که به عربستان سعودی نزدیک تر است آیا فکر نمی کنید این عوامل باعث نوعی همگرایی ترکیه با ایران در منطقه خلیج فارس شود؟

- بعد از تحولات مصر ترکیه در شرایط دشواری قرار گرفته است زیرا ترکیه دولت جدید مصر را که مورد حمایت متحد قدیمی خود یعنی عربستان است ، به رسمیت نمی شناسد و در این خصوص حتی با غرب هم با مشکل مواجه شده است اما این به این معنی نیست که روابط ترکیه با ایران نزدیکتر خواهد شد زیرا چنین تغییر مواضعی یعنی دور شدن از غرب و نزدیک شدن به ایران برای ترکیه تغییری بنیادین خواهد بود. همچنین تحولات موجود در روابط ایران و غرب به این معنی نیست که سیاست های غرب در منطقه تغییر بنیادین کرده و اتحاد غربی – سعودی به پایان رسیده است زیرا چنین تغییری در سیاست های غرب به معنای تغییر بنیادین خواهد بود.

نورای مرت در ادامه درباره احتمال همگرایی ترکیه با سیاست های ایران در خلیج فارس گفت: درباره سوال شما درباره خلیج فارس هم من دقیقا متوجه نمی شوم اگر منظورتان عراق است باید بگویم که من انتظار تغییرات اساسی در روابط ترکیه با عراق و ایران را ندارم. دولت ترکیه همچنان حتی با وجود مخالفت های آمریکا بنا به دلائل مختلف خواستار ارتباط نزدیک تر با دولت اقلیم کردستان عراق است و رویای دور زدن منافع دولت مرکزی عراق ، ایران و غرب را دارد.

- آیا حل و فصل مسئله هسته ای ایران با غرب تاثیری در روابط ایران و ترکیه خواهد داشت؟

- البته زود است که در این باره صحبت کنیم اما اگر توافقی حاصل شود این توافق می تواند هم تاثیرات مثبت داشته باشد و هم تاثیرات منفی و این مسئله بستگی به واکنش ترکیه به این توافق خواهد داشت. اگر ترکیه واقعا از این توافق حمایت کند در آینده روابط ایران و ترکیه تاثیر مثبتی خواهد داشت و باعث خواهد شد تا ترکیه هم از آن سود ببرد و حقیقت این است که برای ترکیه در 30 سال گذشته که خصومت بین ایران و غرب در جریان بوده است ایجاد توازن در روابط این کشور با غرب و از سوی دیگر با ایران بسیار سخت بوده است.

وی در ادامه تاکید کرد: اما اگر ترکیه به توافق غرب و ایران به عنوان یک تهدید نگاه کند در این صورت این توافق تاثیرات منفی بر روابط ایران و ترکیه خواهد گذاشت که به نظر من این روزها نظرات کارشناسان برخی رسانه های نزدیک به دولت ترکیه نشان دهنده قوی تر بودن این نوع نگرش در میان دولتمردان ترکیه است، زیرا این کارشناسان طرفدار دولت سعی می کنند نزدیکی غرب و ایران را نوعی توطئه غرب علیه ترکیه با هدف قدرت نگرفتن جهان اهل سنت معرفی می کنند.

- با اشاره به تحولات اوکراین و تلاش اروپا کاهش وابستگی خود به گاز اروپا آیا فکر می کنید این امر سبب همکاری بیشتر ایران و ترکیه در زمینه انرژی خواهد شد؟

- من خیلی از سیاست های انرژی مطلع نیستم، اما باید این نکته را یادآوری کنم که سیاست های انرژی را نمی توان خیلی از تحولات سیاسی عمومی جدا دانست که این مورد در بسیاری از موارد در جهان به اثبات رسیده است.

روزگاری بود که تصور می شد معاملات انرژی نقشی اساسی در سیاست دارند اما زمان نشان داده است که انرژی نقش زیادی در سیاست ها دارند اما موضوع مرکزی و اساسی نیستند. مسائل انرژی در دوستی ها و دشمنی های سیاسی تاثیر گذار هستند اما هرگز نقش تعیین کننده نداشته اند.

--------------------

گفتگو از پیمان یزدانی