میراثی که از زیر خاک غفلت بیرون کشیده می شود/ آغاز عملیات نجات در دیار خانه های تاریخی

به گزارش خبرنگار مهر، وقتی حرف از خانه های تاریخی و تجلیگاه معماری ایرانی - اسلامی می شود در غرب کشور کمتر شهرستانی را می توان پیدا کرد که به مانند بروجرد دارای این همه قابلیت و ظرفیت در زمینه این میراث ارزشمند باشد.

وجود آثاری چون مسجد امام و مسجد جامع به عنوان نمادی از معماری ارزشمند ایرانی - اسلامی، وجود دهها خانه تاریخی منحصر به فرد و زیبا و محله های قدیمی که همچنان ساختار گذشته خود را حفظ کرده اند همه و همه از بروجرد یک شهر کم نظیر ساخته است.

بروجرد را دیار خانه های تاریخی و پایگاه هنر "ورشو" نام نهاده اند، شهرستانی که همچنان بخش عمده ای از بافت تاریخی خود را حفظ کرده تا بتواند به عنوان یکی از ارزشمندترین شهرستانها به لحاظ بافت تاریخی در ایران اسلامی خود را مطرح کند.

شهری که همچنان بافت تاریخی خود را حفظ کرده است

محدوده قدیمی شهر بروجرد با مساحتی بالغ بر 280 هکتار همچنان ساختار تاریخی خود را حفظ کرده است، محدوده ای که نزدیک به 50 خانه تاریخی را در خود جای داده و امروزه بیشتر در محدوده خیابانهای جعفری، صفا، شهدا و بحرالعلوم قرار گرفته اند.

این بافت تقریباً شامل حدود تقریبی شهر بروجرد در سال 1850 میلادی است که بر اساس نقشه‌ای که در آن سال توسط ارتش روسیه از این شهر تهیه شده تعریف شده است. بافت تاریخی بروجرد چهار محله یا کوی دودانگه، صوفیان، یخچال و رازان داشته است. دودانگه محله اصلی و مرکز تجاری و اقتصادی این بافت به شمار می‌رود.

بناهای تاریخی قابل توجهی مانند امامزاده جعفر، مسجد جامع بروجرد و مسجد سلطانی در این بافت قرار گرفته اند که قدمت برخی از آنها به بیش از هزار سال می‌رسد.

بازار قدیمی بروجرد و چندین کاروانسرای تاریخی نیز در همین منطقه قرار گرفته اند. بیش از 50 خانه تاریخی در این بافت قرار گرفته که برخی از آنها از معماری جالب توجهی برخوردار هستند. خانه بیرجندی، خانه طباطبایی و خانه افتخارالاسلام از این گروه هستند.

آثار تاریخی که در تب تخریب ها می سوزند

به رغم وجود این قابلیتهای منحصر به فرد همچنان بناهای تاریخی این شهر که می تواند ظرفیت بالقوه ای برای جذب گردشگر باشند مورد غفلت قرار گرفته است تا در کوران بی توجهی ها شاهد تخریب برخی از این آثار تاریخی باشیم.

نگرانی ها از تخریب خانه های تاریخی گرفته تا حمام ها و بناهای به جا مانده در بافت قدیمی بروجرد بارها در کلام مسئولان و دوست داران میراث فرهنگی بروجرد خود را نشان داده است تا از متولیان امر بخواهند که در این زمینه دست به کار شوند و آستین همتی بالا بزنند.

در آخرین پرده از اظهارات صورت گرفته در این زمینه امام جمعه بروجرد خواستار جدیت مسئولان برای حفظ مسجد امام و مسجد جامع بروجرد به عنوان سمبل بناهای ارزنده معماری اسلامی در این شهرستان شد.

نگرانی از تخریب مسجد جامع و امام بروجرد

حجت الاسلام حسن ترابی که با مهر گفتگو می کرد ادامه داد: در حال حاضر بیشتر آثار تاریخی شهرستان دچار آسیب جدی شده و در معرض تخریب قرار گرفته اند.

وی با بیان اینکه مسجد جامع بروجرد با بیش از هزار سال قدمت امروز به توجه کافی مسئولان نیاز دارد تا از خطر تخریب و فرسایش در امان بماند، تصریح کرد: همچنین مسجد امام خمینی(ره) بروجرد نیز با 230 سال قدمت دومین مسجد تاریخی شهرستان است که بخشهایی از آن در حال تخریب است اما در طول دو سال گذشته ریالی اعتبار برای مرمت آن تخصیص نیافته است.

حجت الاسلام ترابی ادامه داد: این آثار در زمانهای گذشته بدون هیچ امکاناتی ساخته شده اند اما مشاهده می شود متاسفانه امروز با این همه امکانات نمی توانیم نه مانند آنها بسازیم و نه از آنها به نحو احسن حفاظت کنیم.

تخریب حمام صفوی و قدیمی ترین دبیرستانه غرب کشور

از دیگر بناهایی که متاسفانه دست تخریب روی سر آنها کشیده شده و این روزها حال و روز چندان خوشی ندارد حمام تاریخی "سید" از بناهای دوره صفوی شهرستان بروجرد است که به دلیل تعدد مالکان سالهاست عملیات مرمت آن بلاتکلیف باقی مانده است.

دبیرستان امام خمینی(ره) شهر بروجرد نیز به عنوان قدیمی ترین دبیرستان غرب کشور با قدمت نزدیک به 80 سال به وضعیت مشابهی گرفتار شده به طوریکه سقف کلاسهای این دبیرستان تاریخی در حال فروریختن است.

به هر روی تعدد آثار تاریخی در بروجرد و وضعیت کمبود اعتبارات مرمت این آثار باعث شد تا مسئولان میراث فرهنگی در واکنش به انتقادات مطرح شده از وضعیت مرمت و حفظ این بناها عنوان کنند: با توجه به امکانات محدود برای نیازهای نامحدود آثار تاریخی بروجرد، نجات همه این بناها از تهدید نابودی امکان پذیر نیست و مجبوریم با توجه به امکانات محدود در مرحله اول به مرمت بناهایی بپردازیم که در خطر نابودی بیشتری قرار دارند.

در این راستا با پیگیریهای انجام شده رسانه ها و فعالان میراث فرهنگی مرمت تعدادی از آثار تاریخی شاخص بروجرد در دستور کار متولیان قرار گرفت تا عملیات نجات در بافت تاریخی بروجرد کلید بخورد.

مرمت بناهای تاریخی بروجرد کلید خورد

حجت اله یار محمدی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد با اشاره به پیگیریهای صورت گرفته از انجام کار مرمت بناهای تاریخی در این شهرستان خبر داد.

وی در رابطه با روند مرمت بناهای تاریخی بروجرد در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: کار مرمت و بازسازی تعدادی از مساجد، منازل مسکونی و محوطه های بافت تاریخی شهرستان بروجرد طی روزهای گذشته آغاز شده و درحال انجام است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد افزود: کار مرمت بناهایی مانند مسجد امام(ره)، بخش هایی از بافت تاریخی بروجرد، مسجد جامع، مدرسه حجتیه و مدرسه حافظیه از روزهای گذشته آغاز شده و در حال انجام است.

یارمحمدی ادامه داد: بند کشی، مرمت پشت بام، بدنه سازی، سبک سازی، خاکبرداری و مرمت نما از اقدامات مرمتی هستند که در آثار تاریخی نام برده شده انجام می شود.

وی افزود: مسجد تاریخی جامع، مسجد امام(ره)، امامزاده جعفر(ع) از بافتهای تاریخی بروجرد است که دارای معماری ارزشمندی در میان بناهای تاریخی کشور هستند و باید برای حفظ و نگهداری این آثار تلاش کنیم.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد یادآور شد: همچنین در حال حاضر خانه های تاریخی مستجاب الدعوه و رناسی بروجرد در دست مرمت و بازسازی هستند.

وی در پایان افزود: اعتبار مرمت بناهای تاریخی بروجرد از محل پروژه های ملی در دو بخش امانی و پیمانی تامین شده که بخش امانی آن در حال انجام و در بخش پیمانی به مناقصه گذاشته شده است.