منوریل گرگان از رویا تا واقعیت/ مشکلات ترافیکی از طریق اصلاح مدیریت ترافیک حل می شود

به گزارش خبرنگار مهر، مشکلات ترافیکی و راهبندان یکی از مهم ترین چالش های موجود در حوزه توسعه شهری گرگان است تا آن جا که اکثر شهروندان در پاسخ هایشان در نظرسنجی های مربوط به مسائل شهری، راهبندان و کُندی جریان ترافیک در بخش های مرکزی شهر گرگان را جزو مشکلات اصلی این شهر می دانند.

اکنون مشکل راهبندان به دغدغه ای جدی برای مدیران شهری تبدیل شده و موجب روی آوردن مجموعه مدیریت شهری گرگان به طرح هایی چون منوریل یا اتوبوس ریلی شده است. با توجه به جدیت مدیریت شهری گرگان در پیگیری طرح اتوبوس ریلی دو سئوال و ابهام اساسی قابل طرح و بررسی است: نخست اینکه آیا می توان چشم انداز امیدبخشی را برای این طرح در شهری چون گرگان تصور کرد؟ و همچنین اجرای چنین طرح عمرانی بزرگی تا چه اندازه با واقعیت های اجتماعی، اقتصادی و توان مالی مدیریت شهری گرگان سازگار است؟

ترافیک، دغدغه اصلی مدیریت شهری

در سال های گذشته اقدامات متعددی از سوی مدیریت شهری برای حل مشکلات ترافیکی انجام شده است. توسعه و گشایش معابر، تعریض و اصلاح هندسی برخی از خیابان ها، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، ساخت پارکینگ های طبقاتی، نصب پارکومتر در حاشیه برخی از خیابان ها، ایجاد پوشش بر روی کانال های دو طرف معابر با هدف افزایش سطوح سواره، ایجاد ده ها پهلوگاه برای توقف اتوبوس های شهری، ساخت تقاطع های غیرهمسطح و نصب دوربین های مدار بسته کنترل ترافیک، بخشی از برنامه های ترافیکی شهر گرگان هستند که تاکنون اجرا شده است، اما مشکل راهبندان در برخی از معابر شهر همچنان وجود دارد و  دلیل اصلی مطرح شدن موضوع ساخت منوریل و یا اتوبوس ریلی در گرگان نیز تداوم وجود مشکلات ترافیکی در شهر است.

طرح منوریل گرگان اینک موافقان و مخالفان زیادی دارد و در میان کارشناسان، بحث های گوناگونی درباره ممکن و یا غیرممکن بودن اجرای این طرح، مطرح است. طرحی که به گفته رییس شورای اسلامی شهر گرگان زمان اجرای آن حداقل 5 و حداکثر 10 سال برآورد شده است.

شهردار گرگان نیز چندی پیش درباره احداث منوریل گرگان گفت: با همکاری هیاتی از کشور چین برای رفع مشکل ترافیک و روان سازی حمل و نقل درون شهری گرگان مرکز استان گلستان برنامه ریزی خواهد شد.

به گفته «حسین صادقلو» زیرساخت ها و بسیاری از معابر شهر گرگان مربوط به 30 تا 40 سال قبل است و ترافیک یکی از دغدغه‌های اصلی امروز شهرداری است و این مشکلات تاکنون به علت پیش بینی نشدن در طرح جامع و نیز مشکلات اعتباری رفع نشده و هم اکنون در قالب های مختلفی مانند مترو، اتوبوس ریلی و منوریل در حال بررسی است.

وی معتقد است: اجرایی و عملیاتی شدن ایده ها در راستای رفع مشکل ترافیک و روان سازی حمل و نقل گرگان سبب رشد و بالندگی شهر شده و در آینده گرگانی متفاوت خواهیم داشت.

صادقلو با بیان اینکه این طرح در تبریز، کرمانشاه و تهران آغاز شده است، می گوید: راهی طی می کنیم که قبلا در کشور تجربه شده و ما نقطه صفر آن نیستیم و در این مسیر از تجربیات سایر شهرها نیز استفاده خواهیم کرد.

قفل راهبندان و حلقه طلایی مدیریت ترافیک

توجه به برخی مباحث نظری و تجریبات گذشته می تواند راهگشا و راهنمای همگان برای انتخاب بهترین گزینه ها باشد.

حمل و نقل و ترافیک از سه بخش اصلی تشکیل شده است: وسایل نقلیه، شبکه های ارتباطی و مدیریت ترافیک. این عوامل، حلقه های اصلی زنجیره حمل و نقل و ترافیک هستند. تولید خودرو یک صنعت پردرآمد به حساب می آید؛ این صنعت همواره به دنبال پاسخگویی به تقاضای موجود است، بنابراین نمی توان برای آن محدودیت خاصی ایجاد کرد؛ از سویی دیگر سرعت تولید خودرو نه تنها در ایران که در همه کشورهای جهان از سرعت ساخت و توسعه معابر و شبکه های ارتباطی بیشتر و برقراری توازن بین این دو عنصر ترافیکی تقریبا غیرممکن است؛ در این میان تنها حلقه طلایی مدیریت ترافیک است که باید به طور خاص مورد توجه قرار گیرد. بی شک راهکارهای موثر برای برطرف شدن همیشگی بحران های ترافیکی باید در اصلاح و توسعه مدیریت ترافیک جست و جو شود.

گسترش و توسعه بنیان های سخت افزاری ترافیک نیز اگرچه ضروری است اما این روش راهکار مناسب برای رفع مشکلات ترافیکی به طور پایدار و دائمی به حساب نمی آید و چون دارویی مسکن، دوام چندانی ندارد.

مدیریت ترافیک در کنار نگاه موضوعی و موضعی، تمامی اجزا و عناصر شهر و نقش هریک در ایجاد بحران های ترافیکی را به طور پیوسته و یکپارچه تحلیل می کند و از بین بردن راهبندان را نه تنها از طریق اقدامات موضعی و منطقه ای بلکه براساس مجموعه ای از اقدامات برنامه ریزی شده دنبال می کند. در مدیریت ترافیکی جدید، مجموعه راهکارهایی چون توسعه زیرساخت های حمل و نقل عمومی موجود، توسعه پارکینگ های عمودی و سپس اجرای طرح های محدودیت زای ترافیکی برای حرکت و توقف و پارک خودروها در حاشیه خیابان ها و یک طرفه شدن برخی محورها نسبت به توسعه و ساخت معابر جدید در اولویت قرار می گیرد.

 همچنین مدیریت ترافیک در سیاست گذاری درازمدت نیز توزیع منطقی کاربری های جاذب سفرهای درون شهری را هدف قرار می دهد و از تمرکز مراکز اداری، تجاری و درمانی در محدوده ها و محورهای خاص مانند آنچه در خیابان ولی عصر(عج) گرگان شکل گرفته است جلوگیری می کند.

مدیریت ترافیکی مدرن ایجاد، ساخت و توزیع پارک سوار و پایانه های درون شهری را مورد توجه قرار می دهد و برای حل مشکلات ترافیکی برمبنای آن دسته از نیازهای روزانه شهروندان که موجب شکل گیری سفرهای درون شهری طولانی می شود، راهکار ارائه می کند؛ مثال آشکار این مورد در گرگان نبود بازارچه ها و یا میدان های بزرگ میوه و تره بار و دیگر موارد مشابه در بخش های مختلف شهر است.

طرح اتوبوس ریلی، نیازمند کمک دولت است

بنابر نظر کارشناسان برای ساخت هر کیلومتر از قطار شهری بین 400 تا 500 میلیارد ریال اعتبار مالی نیاز است. به گفته معاون فنی و عمرانی شهرداری گرگان ایجاد قطار شهری از طرح های پرهزینه حمل و نقل سریع است که تامین آن از توان شهرداری خارج است و شهرداری گرگان در این زمینه به کمک دولت نیازمند است.

رئیس سابق شورای شهر گرگان هم معتقد است: اگر بخواهیم در شهر تحولی ایجاد کنیم، می توانیم؛ زیرا گرگان ظرفیت های فراوانی دارد و باید برای توسعه دست به ایده های بزرگ زد. «ناصر گرزین» که اکنون سمت سخنگوی شورا را به عهده دارد، می گوید: امروز رویاها هم دست یافتنی است و خوشحالیم که تفکر حمل و نقل سریع  و به خصوص قطار شهری در گرگان ایجاد شده است.

انتظار مردم، اتخاذ تصمیم سنجیده

پیشنهاد ساخت منوریل یا اتوبوس ریلی اگر براساس درک کامل از نقش، موقعیت منطقه ای و جایگاه شهر گرگان باشد، بسیار قابل تقدیر است؛ اما وجود برخی حقایق علمی و تجربه های اجرایی در عرصه مدیریت شهری نشان می دهد که این طرح پیش از اجرا نیازمند بررسی و تامل بیشتر است؛ حتی ممکن است نتایج بدست آمده از مطالعات کارشناسی و فنی مربوط به طرح نیز امکان و ضرورت اجرای آن را تایید کند اما مشکلات و واقعیت های موجود در مسیر اجرای طرح های بزرگ عمرانی در ایران چون نبود مدیریت یکپارچه شهری، هزینه سنگین مالی و شرایط اقتصادی غیرقابل پیش بینی کشور در کنار محدودیت های مالی شهرداری گرگان، زمان بر بودن و دشواری مدیریت زمان و چالش های مربوط به مهندسی اجتماعی در اجرای طرح های بزرگ، مدیریت طرح را سخت می کند.

چنان که از آغاز اجرای طرح منوریل شهر قم که یکی از کلانشهرهای کشور به حساب می آید سال ها می گذرد و با وجود حمایت همه جانبه دولت، طرح مذکور هنوز به نقطه رضایت بخش نرسیده است. بنابراین مرحله هزینه فایده و درجه بندی طرح ها از نظر اهمیت برمبنای ضرورت و نیازهای موجود، باید با دقت و حساسیت بیشتری انجام شود. تجربه نشان می دهد شکست طرح های بزرگ، اثرات روانی و ذهنی سنگینی در میان شهروندان درباره عملکردهای مدیریت شهری برجا خواهد گذاشت.

تصمیم سنجیده ای که زمینه ساز انتخاب بهترین گزینه ها برای حل مشکلات ترافیکی شهر گرگان شود، یکی از انتظارات مردم گرگان از مدیرانی است که در این عرصه تجربه زیادی دارند و فرصتی برای آزمون و خطا پیش روی آنان نیست.