به گزارش خبرنگار مهر، مذاکرات ایران و کشورهای 1+5 در نیویورک پس از 10 روز در حالی به پایان رسید که دو طرف مذاکره را بی نتیجه دانستند و البته تأکید بر ادامه مذاکرات داشتند. مذاکراتی که طبق توافقی که در وین و در پایان 6 ماه مذاکره بر اساس توافق ژنو به منظور تمدید به تأیید طرفین رسید تا 3 آذر ماه برای حضور توافق جامع زمان دارد.
گفته می شود ادامه مذاکرات قرار است خیلی زود و در پی بازگشت اعضای تیم هسته ای به کشور در یک پایتخت اروپایی از سر گرفته شود. اما مذاکرات نیویورک با وجود آنکه در یک فضای ناامیدی از سوی طرفین آغاز شد، قرار بود نقطه امیدی باشد برای حصول توافق تا 3 آذر. بسیاری از تحلیلگران بر این باور بودند که نیویورک می تواند در حصول توافق نهایی سرنوشت ساز باشد و حضور سران کشورها در سازمان ملل و گفتگوهای در سطوح بالا موجب گشایش امور شود.
البته با این وجود، محمد جواد ظریف در صفحه توییتر خود در پایان مذاکرات نوشت: توافق جامع هسته‌ای ممکن است اما تصاویر غلط باید از بین بروند. نباید این بار فرصت همانند سال 2005 دوباره از دست برود.
از سوی دیگر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفت: مذاکرات هسته ای با ایران در مسیر درستی در حال انجام است و توافق در مورد 95 درصد از مسائل حاصل شده است.
خبرگزاری مهر در مصاحبه ای با سید حسین موسویان به بررسی و تحلیل آنچه در مذاکرات نیویورک رخ داد، پرداخت. سید حسین موسویان، عضور ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای ایران بوده است، در زمانی که حسن روحانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و مسئول پرونده هسته ای بود. موسویان اکنون به عنوان پژوهشگر در دانشگاه پرینستون فعالیت می‌کند و بسیاری او را از نزدیکان تیم هسته ای می شناسند.
مشروح این مصاحبه را می خوانید :
مذاکرات هسته ای بی نتیجه نبود و پیشرفت خوبی هم داشت
مذاكرات هسته اي در نيويورك همان طور كه مطلع هستيد بي نتيجه به پايان رسيد، ارزيابي شما از مذاكرات چيست؟ آيا از نظر شما همان طور كه عنوان مي شود مسئله غني سازي و تعداد سانتريفيوژها و موضوع تحريم اصلي ترين اختلاف است يا موضوعات سياسي و اختلافات سياسي نقش پررنگ تري پيدا كرده اند؟
مذاکرات هسته ای بی نتیجه نبود و پیشرفت خوبی هم داشت. همانطور که آقای لاورف وزیر خارجه روسیه گفته چیزی نزدیک به ۹۵ درصد کار مورد توافق قرار گرفته است. البنه پنج درصد باقی مانده، هم موارد بسیار سختی است که می تواند در طی مذاکرات دو ماه آینده حل شود ضمن اینکه هیچ تضمینی هم وجود ندارد.
دو طرف روی 90 درصد متن توافق کرده اند
قبل از سفر به نیویورک دو طرف روی حدود 70% متن توافق کرده بودند. با مذاکراتی که در نیویورک صورت گرفت حدود 90% متن را توافق کرده اند. لذا مسیر مذاکرات مثبت، کار آمد و سازنده بوده است. موارد باقیمانده هم عمدتا در مورد محدوده غنی سازی و زمانبندی و روند برداشتن تحریمها است. مهم این است که روی اصل انجام غنی سازی در خاک ایران و اینکه کل تحریمهای مربوط به هسته ای باید برداشته شود، توافق وجود دارد. اختلافات سیاسی در مجموع کمرنگ تر شده است و دو طرف درصدند با حل مسئله هسته ای، فضای سازنده جدیدی در روابط متقابل بوجود آورند.
-برخي معتقدند آمريكا و اروپا تلاش دارند مسئله داعش و مسائل منطقه را وارد پرونده هسته اي ايران كنند و براي استفاده از نقش ايران در حل مسائل منطقه از پرونده هسته اي در شرايط كنوني به عنوان يك عامل فشار استفاده كنند، این موضوع صحت دارد؟
این مطلب حقیقت ندارد و کاملا بی اساس است.
قدرت های بزرگ قبول کرده اند ایران نهایتا خود سوخت بوشهر را تأمین کند
در موضوعات اختلافي به ويژه مسئله سانتريفيوژ ها پيشنهاد شما با توجه مسئله ١٩٠ هزار سو كه از سوي ايران مطرح شده و رقم هايي كه طرف مقابل مطرح كرده است، چيست؟ فكر مي كنيد اين مسئله با چه راه حلي قابل رفع است؟
ببیند اینکه نیروگاه بوشهر به 190 هزار سو سوخت در سال احتیاج دارد یا 100 هزار سو، این مسئله فنی است که بین کارشناسان مورد بحث است. دوم اینکه این مقدار سوخت مورد نیاز فوری و امروز و فردای ایران نیست. مسئله مربوط به 8 سال آینده است که قرارداد سوخت بین ایران و روسیه به پایان می رسد. ایران معتقد است که بلافاصله باید سوخت را خود جایگزین کند و طرف مقابل هم می گوید با یک فاصله زمانی بیشتر این جایگزینی صورت گیرد.
مهم این است که قدرت های بزرگ قبول کرده اند که نهایتا ایران خودش سوخت بوشهر را تامین کند. اینکه 7 یا 20 سال دیگر این امر محقق شود، چیزی است که چانه زنی درباره آن ادامه دارد.
پیشنهاد حل مسئله تعداد سانتریفیوژها/ طرف مقابل بپذیرد ایران از پیشرفته ترین سانتریفیوژ استفاده کند
از نظر من راه حل مرضی الطرفین این است که قدرتهای بزرگ بپذیرند که ایران از پیشرفته ترین نوع سانتریفیوژ استفاده کند. یعنی اینکه سانتریفیوژهای فعلی نسل اول که ابدا هم اقتصادی نیستند با سانتریفیوژهای پیشرفته جایگزین شود. اگر این توافق شود یعنی اینکه ایران به 4 -5 سال زمان احتیاج خواهد داشت تا تحقیقات و توسعه و راه اندازی چند آبشار و در مرحله بعد یک پایلوت 3000 تایی را به نتیجه برساند. پس از این مرحله می توان بتدریج و ظرف 5 تا 6 سال ظرفیت را توسعه داد تا مثلا در یک دوره 10 ساله ایران سوخت کامل بوشهر را با نسل پیشرفته و اقتصادی سانتریفیوژهایش تامین کند. این فرمول هم به نفع ایران است چون غنی سازی اقتصادی دارد و هم می تواند نگرانی قدرتهای بزرگ را برطرف کند، چون زمان بر است.
هیأت آمریکایی بیشترین زمان را در مذاکرات صرف کرد/ روسیه نقش مثبت تری ایفا می کند
روس ها هم اعلام كرده اند در دور جديد پيشنهاداتي به ايران داشته اند، آيا از جزييات پيشنهاد اطلاعي داريد و نقش روسيه را چطور ارزيابي مي كنيد با توجه به اينكه دفعات ديدار بين ايران و روسيه در مذاكرات نيويورك به نسبت گذشته افزايش داشته است آيا روسيه نقش فعال تري را ايفا مي كند؟
روسیه نقش مثبت تری ایفا می کند. پیشنهادات روسها هم اگر صلاح باشد توسط مذاکره کننده گان باید اعلام شود. اما یک مطلب بسیار مهم است و آن اینکه همه اعضای 1+5 شامل آمریکا واقعا بدنبال تحقق این توافق هستند. در این دور از مذاکرات هم بیشترین وقت و انرژی را هیئت آمریکایی صرف کرد تا شاید به توافق برسند.
منطق لغو تحریم ها برای حصول توافق جامع / ابتدا تحریم های اروپا سریع برداشته شود
گفته مي شود كه ايران به دنبال لغو يك جاي همه تحريم هاست با توجه به اينكه اين مسئله از موضوعات اصلي اختلاف است چه راهكاري را عملي می دانید؟
سه دسته تحریم برعلیه ایران وجود دارد. تحریم های یکجانبه آمریکا، تحریم های یکجانبه اروپا و تحریم های سازمان ملل.
از نظر سیاسی تحریم های سازمان ملل مهم تر است و از نظر تاثیر بر اقتصاد ایران تحریم های یکجانبه اروپا و آمریکا بسیار مهمتر و موثرتر هستند. ایران معتقد است که کل تحریمها سریع و ظرف چند ماه برداشته شود. قدرتهای جهانی بدنبال یک نوع زمان بندی هستند که تحریمها بتدریج در یک دوره زمانی بگونه ای برداشته شود که منتهی به پایان دوره توافقنامه شود.
بنظرم واقع بینانه خواهد بود که ابتدا و سریع کل تحریمهای اروپا که شامل بانک مرکزی و نفت و سوئیفت است تعلیق شود و بلافاصله تحریمهای یک جانبه آمریکا و نهایتا زمانبندی بگونه ای توافق شود که کل تحریمها شامل تحریمهای سازمان ملل قبل از پایان ریاست جمهوری اوباما برداشته شود.
صرف دیدارهای سطح عالی به معنی عقب نشینی طرفین از مواضع خود نیست
مذاكرات نيويورك پيش از آغاز به دليل حضور سران در نيويورك به نظر مي توانست شرايطي را فراهم كند كه برخي اختلافات مرتفع شود اما اين طور نشد و اين در حالي بود كه آقاي روحاني در اغلب ديدارها و مذاكرات به موضوع هسته اي اشاره داشت. شما حضور رئيس جمهور در نيويورك را در اين راستا چگونه ارزيابي مي كنيد؟ آقاي روحاني ديداري با كامرون در نيويورك داشت كه در پي آن كامرون اظهاراتي را عليه ايران مطرح نمود، دولت در اين باره مورد انتقاد مجلس و برخي ديگر قرار گرفته است، ارزيابي شما از اين ديدار و حواشي آن چيست؟
در این سفر در عالیترین سطح بین المللی با رییس جمهور و وزیر خارجه ایران دیدار شد و ارتقاء جایگاه سیاسی جهانی ایران به نمایش گذاشته و تثبیت شد. با این دیدارها رهبران جهانی در واقع نقش و نفوذ ایران را به رسمیت شناختند. اما دیدارهای سطح عالی هم به معنی این نیست که دو طرف به صرف دیدار از مواضع خود عقب نشینی کنند. دیدار سران ایران و انگلیس هم از همین مقوله است.
دکتر روحانی هم با سران عالی غرب ملاقات کرد و هم سیاستهای غرب را به چالش کشید و رد کرد. به هرحال ایران و غرب در مورد تروریسم و حقوق بشر و تسلیحات کشتار جمعی و پروسه صلح خاور میانه اختلافات اساسی و دیرینه دارند. نفس دیدار های سطح بالا به این معنی است که ایران کشور مهم و تعیین کننده و قابل مذاکره است و شانس تفاهم وجود دارد. از شروع دیدارهای سطح بالا باید استقبال کرد اما توقع اینکه همه مواضع دو طرف در یک دیدار و با یک دیدار باید حل شود، هم واقع بینانه نیست. انتقال از دوره تقابل به دوره ماه عسل سیاسی حداقل یک دهه زمان نیاز دارد به شرطی که اراده ها با همه ابزارهایش فراهم باشد.
در مجموع سفر موفقیت آمیزی بود. هئیت ایرانی تلاش کرد بحران اصلی خاورمیانه که خشونت و تروریسم است را خوب تشریح و راهکار های مناسب ارائه دهد. تهدیدی که گروه تروریستی بین المللی داعش و سایر گروه‌های تروریستی در منطقه به وجود آورده‌اند، آسیب پذیری منطقه با توجه به ساختار دولت‌های شکننده و ضعیف ناشی از عدم توسعه سیاسی و اقتصادی، کشورهای بی صاحب مثل لیبی، استراتژی غلط غرب برای حل بحرانهای منطقه و بالاخره هم مسئله هسته‌ای ایران محورهایی بود که هیئت ایرانی در دستور کار خود داشت و مذاکرات و راه حلهای خوبی هم در ملاقاتها و در افکار عمومی ارایه کرد.
شانس حصول توافق نهایی واقعی و جدی است/ در صورت عدم حصول توافق مذاکرات ادامه خواهد یافت
با توجه به همه این مسائل فكر مي كنيد حصول توافق جامع تا ٣ آذر ماه امكان پذير باشد؟ در صورت عدم حصول توافق مسير مذاكرات به چه سمتي خواهد رفت آيا متوقف مي شود و يا دو طرف وارد مسير جديدي خواهند شد؟
بنظرم شانس حصول توافق نهایی واقعی و جدی است و اگر هم تا سه ماه دیگر توافق جامع نهایی حاصل نشود، مذاکرات ادامه خواهد یافت و دو طرف از شروع دوره تقابلی جدید پرهیز خواهند کرد.
گفته مي شود در لابي هاي غير رسمي ايران و آمريكا شما به عنوان يكي از افراد نزديك به دولت نقش داشته ايد، در اين باره توضيح دهيد.
نقش من در دولت آقای احمدی نژاد و آقای روحانی یکی بوده و آنهم کار در حوزه دیپلماسی عمومی و افکار عمومی. دولتمردان آقای روحانی در سطح وزیر و معاونین بطور شفاف و رسمی تماس و ملاقات دارند و لذا نیازی به لابی غیر رسمی ندارند. خلاء بزرگ در هر دو دوره در بخش دیپلماسی عمومی و افکار عمومی در جهان غرب بوده است. لذا وظیفه ملی خود می دانم که بدون وابستگی به دولت و بی جیره و مواجب از منافع مردم و کشور در صحنه افکار عمومی، رسانه ها، اندیشکده ها و مراکز علمی و آکادمیک دفاع کنم.
..........................................
گفتگو از: سمیرا امیرچخماقی
نظر شما