خبرگزاری مهر -گروه هنر: سال های سال سینمای ایران به دنبال ساخت و اکران فیلمی درباره زندگی حضرت محمد (ص) بود تا اینکه عید قربان سال ۱۳۹۰ مجید مجیدی تصمیم گرفت دست به کار شده و اثری درخور بسازد.
مجید مجیدی کارگردان سینمای ایران زمانی که تصمیم گرفت فیلم «محمد رسول الله» را کارگردانی کند قطعا می دانست گام در راه خطیری گذاشته است و موافقان و مخالفان زیادی اثرش را نقد و بررسی می‌کنند ولی او دل را به دریا زد و پروژه سینمایی «محمد رسول الله» را کلید زد.
مجیدی اجازه ساخت فیلم «محمد رسول الله» را از امام رضا (ع) گرفت
به گفته مجیدی، اجازه ساخت این فیلم را هنگامی که برای حضور در جشنواره فیلم «رویش» به مشهد مقدس رفته بود، از امام هشتم شیعیان گرفت.
مراحل مقدماتی و پیش تولید فیلم «محمد رسول الله» که با تمرکز بر تحقیق و پژوهش بود سه سال به طول انجامید، به این ترتیب که مهر سال ۱۳۸۶ فعالیت گروه تحقیق و پژوهش آغاز و در ادامه نخستین نسخه از فیلمنامه بهار سال ۱۳۸۸ آماده شد.
بهره بردن از نظر علما و مراجع دین اسلام در پژوهش
یکی از ویژگی های پژوهش این فیلم سینمایی علاوه بر بهره بردن از منابع مکتوب، دیدارهای مکرر مجید مجیدی و محمدمهدی حیدریان در مقام کارگردان و مدیر پروژه با علما و مراجع دین اسلام بود که از آن جمله می توان به حضور یافتن در محضر آیت الله سیستانی، آیت الله جوادی آملی و آیت الله وحید خراسانی اشاره کرد.
نگارش داستان با تمرکز بر کودکی حضرت رسول
نگارش فیلمنامه «محمد رسول الله» با درنظر گرفتن منابع تحقیقاتی با حضور کامپوزیا پرتوی و همراهی او با مجید مجیدی آغاز شد. با به میان آمدن نام این فیلمنامه نویس می‌شد این حدس را زد که فیلم «محمد رسول الله» با تمرکز بر کودکی خاتم انبیا ساخته می شود؛ چراکه کامبوزیا پرتوی از جمله فیلمنامه نویسان شاخص در حوزه کودک و نوجوان است و همکاری او با مجید مجیدی مبین روایت کودکی پیامبر اسلام بود. البته مجید مجیدی نیز گرچه به ساخت فیلم‌های شاعرانه شهرت دارد در کارنامه‌اش فیلم‌هایی که شخصیت‌های اصلی آن کودکان و نوجوانان هستند نیز دیده می شود.
۲۲۰ هکتار مساحت لوکیشن اصلی فیلم «محمد رسول الله»
پس از نگارش فیلمنامه اولیه، حمید امجد نیز به جمع فیلمنامه نویسان فیلم «محمد رسول الله» پیوست و تمرکز اصلی خود را بر دیالوگ نویسی فیلم گذاشت.
پس از نگارش فیلمنامه که یک سال و اندی طول کشید، خرداد سال ۱۳۸۹ پیش تولید فیلم «محمد رسول الله» رسما آغاز شد و طبق برنامه ریزی انجام شده شهریور سال ۱۳۹۰ مصادف با عید قربان ساخت دکور این فیلم سینمایی در شهرک سینمایی پیامبر اعظم (ص) در ۵۵ کیلومتری جاده تهران - قم به پایان رسید.
لوکیشن اصلی فیلم سینمایی «محمد رسول الله» در شهرک پیامبر اعظم (ص) بود که در آغاز کار ۱۰۰ هکتار پیش بینی شده بود اما با پیشرفت ساخت این فیلم سینمایی و نیاز به فضاهای بیشتر برای ساخت دکور و همچنین طرح ساخته شدن قسمت دوم و سوم از فیلم «محمد رسوال الله» این مساحت گسترش پیدا کرد و درنهایت با ۲۲۰ هکتار مساحت، دکورسازی در آن انجام شد؛ دکورهایی که بر اساس مستندهای تاریخی زمان زندگی پیامبر اسلام از دو شهر مکه و مدینه ساخته شده است.
بیش از ۷۰ درصد از فیلمبرداری فیلم «محمد رسول الله» در شهرک پیامبر اعظم (ص) انجام شد و بخش های دیگر هم در کرمان و عسلویه صورت گرفت و فقط برای بخش‌های لشکرکشی سپاه ابرهه به مکه و ماجرای معجزه‌ای که باعث شد پرندگان با پرتاب سنگ مانع رسیدن آنها به مکه شوند، نیاز به سفر به هند بود اما پس از به توافق نرسیدن با هندی ها این بخش از فیلم «محمد رسول الله» در آفریقا مقابل دوربین رفت.
بازدید مقام معظم رهبری از مراحل ساخت فیلم «محمد رسول الله»
بازدید مقام معظم رهبری از مراحل فیلمبرداری فیلم سینمایی «محمد رسول الله» یکی از رویدادهای ارزشمند برای این فیلم سینمایی بود تا جایی که مجیدی در نخستین نشست رسانه ای خود حضور مقام معظم رهبری را برکت این فیلم عنوان کرد و گفت که رهبر انقلاب در پشت صحنه این اثر صحبت های بسیاری را درباره شخصیت حضرت محمد (ص) ارائه کردند که مجموع نظرات مقام معظم رهبری اعمال و در اثر ارائه شد.
حضرت آیت الله خامنه ای روز چهارشنبه ۱۷ آبان ماه ۱۳۹۱ برای بازدید از لوکیشن فیلم سینمایی «محمد رسول الله» ساخته مجیدی مجیدی به محل فیلمبرداری این فیلم رفتند.
بازدید مقام معظم رهبری از مراحل تولید فیلم سینمایی «محمد رسول الله» به عنوان اولین حضور ایشان در یک پروژه سینمایی به شمار می آمد؛ حضوری که نه تنها در بیوگرافی این فیلم سینمایی بلکه در شناسنامه تاریخ سینمای ایران به ثبت رسید. ایشان پیش از این در پشت صحنه سریال تاریخی مذهبی «مریم مقدس» نیز حضور یافته بودند.
در بازدید مقام معظم رهبری از پشت صحنه فیلم «محمد رسول الله» که ۶ ساعت به طول انجامید، ایشان از قسمت های مختلف لوکیشن از جمله قسمت شهر مکه، شعب ابی‌طالب، دیر بحیرا و قسمت هایی از مدینه بازدید کردند.
انتقادهایی از جنس تخطئه توسط الازهر
ناگفته نماند از همان روزهای اولی که خبر ساخت فیلمی درباره صدر اسلام و حضرت محمد (ص) مطرح شد برخی از منتقدان در جهان عرب ایرادهایی را بر ساخته شدن این فیلم سینمایی وارد می‌کردند.
مجیدی در تمام این سال‌ها درباره این ایرادها سکوت کرد ولی در نهایت در نخستین نشست رسانه‌ای خود که در تاریخ ۱۷ دی ماه سال ۹۳ برگزار شد به تمام انتقادها پاسخ داد.
یکی از انتقادهای مطرح در این حوزه، ایرادهایی بود که الازهر به حضور یک بازیگر در نقش کودکی‌های پیامبر(ص) وارد می‌کرد.
مجیدی درباره تحقیقات انجام شده برای ساخت فیلمش گفت که مطالعه و پژوهش‌های بسیاری در زمینه کودکی حضرت محمد (ص) و چگونگی پرداختن به کودکی ایشان تا سن ۱۲ سالگی انجام داده است و دلیل انتخاب مقطع کودکی زندگی حضرت محمد (ص) این بوده که هیچ اختلافی بین شیعه و سنی به وجود نیاید.
این کارگردان سینمای ایران همچنین به نگرانی اهل تسنن از ساخته شدن این فیلم اشاره کرد و گفت که دلیل نگرانی و انتقاد کشورهای عرب به خصوص الازهر از ساخته شدن چنین فیلمی را نمی داند چراکه به همان اندازه که اهل تسنن نگران هر نوع تحریف یا بی‌توجهی به شان حضرت رسول هستند شیعیان هم نگرانند.
وی گفت که منتقدان به جای اینکه از دور بایستند، تخطئه کنند و نقدهای غیرمنصفانه ارائه دهند بهتر است پس از دیدن فیلم درباره اثر ساخته‌شده گفتگو کنند.
فیلم «الرساله» مصطفی عقاد جفا به حضرت رسول بوده است
از دیگر مسایلی که از همان روزهای اعلام خبر ساخت فیلم «محمد رسول الله» توسط ایران در محافل جهانی مطرح شد این بود که آن را مقابل فیلم «الرساله» مصطفی عقاد می‌دانستند.
این فیلم که در ایران با نام «محمد (ص)» شناخته می‌شود تنها اثر تاریخی درباره پیامبر اسلام در سینمای جهان است که طرفداران زیادی دارد ولی حالا ایران به عنوان اولین کشور از جهان اسلام دست به ساخت اثری مستقل درباره پیامبر اسلام زده بود.
طبیعی بود که بارها و بارها از مجید مجیدی پرسیده شود که نسبت فیلمش با اثر عقاد چیست. این کارگردان سینمای ایران اعتقاد داشت فیلمی که عقاد ساخته به نوعی جفا به حضرت رسول (ص) بوده است چرا که در این فیلم بیننده بیشتر شاهد جنگ است و تصویری که از اسلام ارائه شده، تصویر خون، شمشیر و جنگ و تحریف چهره پیغمبر است.
مجیدی همچنین گفت که سلوک پیامبر از جنس زندگی و برای همه بشریت الگو است.
حضرت محمد(ص) برای نوشتن نامنوشت فیلم «محمد رسول الله» به کمک خطاط آمد
نامنوشت (لوگو) فیلم «محمد رسول الله» از جمله دغدغه های مجید مجیدی بود که این دغدغه موجب شد تا جایزه نشانه‌نوشته فیلم برگزار شود.
مجیدی برای این جایزه از چندین هنرمند چیره دست دعوت کرد تا طی داوری آثار متعدد با موضوع نامنوشت حضرت محمد(ص)، بهترین اثر را برای فیلم انتخاب کنند. در نهایت هزار و ۶۰۰ اثر مورد داوری قرار گرفت و نفر اول، دوم و سوم نیز تعیین شد اما با وجود ۳ طرح منتخب، همچنان مجید مجیدی به نقطه مطلوبش نرسیده بود و به همین دلیل از جلیل رسولی یکی از داوران جایزه نامنوشت فیلم «محمدرسول الله» خواست که خودش این طراحی را انجام دهد.
و اما روایت این خوشنویس از چگونگی نگارش این نام‌نوشته جالب است.
جلیل رسولی در نشست خبری این فیلم سینمایی گفت: بیش از ۵۰ سال است خطاطی می کنم و خط و قلم در دستم مثل موم نرم است اما نگارش اسم اعظم پیامبر برای این فیلم بسیار سخت بود. من برای نگارش این نام‌نوشته اتودهای بسیاری زدم و نام حضرت محمد (ص) را به اشکال گرافیکی محکمی خطاطی کردم اما در نهایت راضی نمی شدم.
این خوشنویس ادامه داد: در نهایت برای نگارش نامنوشت این فیلم به خود حضرت محمد (ص) متوسل شده و از او کمک خواستم. به این ترتیب یک روز مرکب قهوه ای را از میان مرکب ها برداشته و انگشت سبابه خود را داخل مرکب کرده و نام اعظم حضرت محمد(ص) را نوشتم. در تمام این لحظات دستم می لرزید و نه تنها دستم بلکه همه وجودم می‌لرزید.
وی همچنین تاکید کرد که در طول تمام سال‌هایی که به طور حرفه ای خطاطی کرده است هیچگاه دچار این حالت نشده بود و از همین اتفاق درمی‌یابد که این نامنوشت همان اثری است که می خواسته است.
بودجه تولید فیلم «محمد رسول الله» از شایعه تا واقعیت
بودجه تولید فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله» از سوی رسانه ها به ویژه رسانه های غربی به کرات مورد سئوال بود و منتقدان گزارش های نادرست با اعداد و ارقام عجیب و غریب ارائه می کردند.
به عنوان مثال هالیوود ریپورتر مدعی شده بود که ساخت فیلم «محمد رسول الله» ۳۰ میلیون دلار معادل ۱۰۰ میلیارد تومان هزینه برداشته است. این ادعا در حالی مطرح شد که صادقیان رئیس هیات مدیره شرکت نورتابان (این شرکت به پیشنهاد فروزنده رئیس وقت بنیاد مستضعفان در سال ۱۳۸۶ تاسیس شد) درباره جزئیات هزینه ساخت این پروژه سینمایی که شامل ساخت و ساز شهرک و دستمزدهای پرداختی می شد، توضیح داد.
بر همین اساس و به گفته رئیس هیات مدیره شرکت نورتابان، هزینه ساخت دکورهای شهر مکه ۱۴۱ میلیارد ریال، شهر مدینه با ۱۹ هکتار ۴۲ میلیارد ریال و ساخت و ساز ساختمان اداری ۱۲.۲ میلیارد بوده است .
همچنین ۳ میلیارد ریال هزینه فیلمنامه، ۶ میلیارد ریال هزینه مطالعات اجرایی، ۱۵۲ میلیارد ریال هزینه پیش تولید، ۳۱۰ میلیارد ریال هزینه تولید و ۱۵۱ میلیارد ریال هزینه پس از تولید فیلم «محمد رسول الله» شده است.
با این اوصاف مجموع هزینه‌های صرف شده برای ساخت این فیلم ۶۲۳.۳ میلیارد ریال بوده است.
دعوت از عوامل حرفه ای بین المللی دغدغه مجیدی
علاوه بر توجه به مخاطبان داخلی، یکی از دغدغه های ذهنی مجیدی حضور عوامل بین المللی در ساخت این پروژه سینمایی برای جذب مخاطبان جهانی بود که این مساله باعث شد عده ای از سینماگران داخلی معترض شوند که چرا برای ساخت این فیلم سینمایی از عوامل حرفه ای داخلی استفاده نشده است.
«ویتوریو استورارو» به عنوان مدیر فیلمبرداری، «میلژن کرکا کلژاکویچ» به عنوان مدیر طراحی صحنه و دکور، «کوریدوری» جلوه های ویژه میدانی، «فرانکو فوماگالی» طراحی آکسسوار، «اسکات اندرسون» جلوه های ویژه کامپیوتری، «روبرتو پرپیگنانی» تدوین و «آی. آر. رحمان» موسیقی در این پروژه سینمایی همراهی کردند و البته همراهی عوامل حرفه ای سینمای ایران با اسامی جهانی و بعضا اسکار گرفته تا اندازه ای این دلخوری را جبران کرد و وقتی فیلم رونمایی شد به دلیل کیفیت اثر خیلی از این انتقادها پاسخ داده شد.
ویتوریو استورارو: به فیلم «محمد رسول الله» دعوت شدم
ویتوریو استورارو مدیر فیلمبرداری فیلم «محمد رسول الله» که در مراسم اختتامیه بخش بین الملل سی و دومین جشنواره فیلم فجر حضور داشت و با خط نوشته ای زیبا به قلم استاد ملک زاده تقدیر شد، درباره پیوستن به تیم تولید «محمد رسول الله» گفت که در الجزایر روی پروژه ای کار می کرده و به همین دلیل به شناخت فرهنگ آن منطقه نیاز داشته است.
او همچنین گفت: تعدادی کتاب درباره اسلام خواندم و آخرین کتاب که به پایان رسید یک ایمیل دریافت کردم که از من برای حضور در پروژه ای با نام حضرت محمد(ص) دعوت می کرد.
مدیر فیلمبرداری این فیلم سینمایی معتقد بود که همزمانی پایان مطالعه درباره دین اسلام و دعوت شدن به این پروژه اتفاقی نبوده و این دعوتی الهی بوده است.
رونمایی از فیلم «محمد رسول الله» پس از جشنواره فیلم فجر
برگزاری نخستین نشست خبری فیلم سینمایی «محمد رسول الله» و بازدید اهالی رسانه و مدیران سینما همراه با مجید مجیدی از لوکیشن این فیلم سینمایی که دی‌ماه سال ۹۳ رخ داد، کم کم این نوید را می داد که پروژه بزرگ «محمد رسول‌الله» نزدیک به رونمایی است.
در همان مراسم حجت الله ایوبی رییس سازمان سینمایی در جمع خبرنگاران اعلام کرد که این فیلم در سی و سومین جشنواره فیلم فجر نمایش داده می‌شود و علیرضا رضاداد دبیر سی و سومین جشنواره فیلم فجر نیز بر این نکته تاکید کرد. مجید مجیدی همان روز در نشست خبری قول دیده شدن این فیلم را در مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر در تاریخ ۱۱ بهمن ماه داد.
خبر به سرعت پیچید و مشتاقان مدام سراغ این فیلم سینمایی را می گرفتند، به خصوص اینکه شنیده می شد فیلم «محمد رسول الله» در سه سانس در سینما کوروش برای عامه مردم نیز نمایش داده شود اما به ناگاه اعلام شد که به دلیل انجام برخی امور فنی این فیلم سینمایی در مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر نمایش داده نمی شود.
وعده نمایش این فیلم سینمایی در طول ۱۰ روز جشنواره فیلم فجر به کرات عنوان شد و سینماگران، منتقدان و اهالی رسانه مدام سراغ نمایش فیلم «محمد رسول الله» را می گرفتند اما در نهایت این فیلم سینمایی در چند سانس محدود پس از سی و سومین جشنواره فیلم فجر در تاریخ ۲۳ بهمن ماه سال ۹۳ در چند سانس محدود برای سینماگران، اهالی رسانه و جمعی از مسئولان نمایش داده شد.
نمایش فیلم «محمد رسول الله» در حالی برای عده ای از مخاطبان سینمای ایران محقق شد که هنوز سرنوشت اکران عمومی آن در ایران و پخش آن در عرصه بین المللی مشخص نیست ولی دست‌اندرکاران این پروژه به دنبال شرایطی ایده‌آل برای اکران داخلی و جهانی اثر هستند تا این بار تصویری رحمانی از پیامبر اسلام به جهان ارائه شود.
پیشنهاد حدادعادل؛ مجید مجیدی چهره فرهنگی سال ۹۳
پس از دیده شدن اثر غلامعلی حدادعادل رییس فرهنگستان زبان در معرفی چهره فرهنگی سال ۹۳ مجید مجیدی را پیشنهاد کرد و گفت که ارائه پیشنهاد کمی سخت است اما مجید مجیدی کارگردان فیلم «محمد رسول الله» گزینه خوبی برای چهره سال ۱۳۹۳ است.
و اما افراد مختلفی از هنرمندان، ادیبان و مسئولان پس از دیدن فیلم یادداشت ها و گفتگوهایی درباره آن داشتند که از جمله آنها سید مهدی شجاعی بود که طی یادداشتی بر فیلم «محمدرسول الله» آن را اثری قابل اعتنا و آغازگر جریانی در سینمای دینی دانست.
این نویسنده سینمای ایران که پیش از این با مجید مجیدی برای نگارش فیلمنامه «بدوک» همکاری کرده است مهمترین هنر این فیلم را پاسخ گفتن به یک نیاز یا خلاء تاریخی عنوان کرد و گفت که فیلم «محمدرسول الله» یک روایت صحیح و صادقانه از پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله وسلم است؛ روایتی که از اغراض و امراض و تحریف ها به دور است و با حقیقت نسبتی درست برقرار کرده است؛ روایتی که در عین پایبندی اش به مستندات، از زبان و بیانی بلیغ و هنرمندانه بهره برده است.
خلاصه ای از داستان فیلم «محمدرسول الله»
فیلم سینمایی «محمد رسول الله» از محاصره مسلمانان در شعب ابی‌طالب آغاز می‌شود و به پیش از تولد پیامبر اسلام باز می‌گردد. در این فیلم مخاطب شاهد وقایعی است که پیش از تولد پیامبر اسلام تا ۱۲ سالگی ایشان را در بر می‌گیرد. صحنه‌های وفات مادر رسول اکرم در روستای ابواء و صحنه‌های مربوط به دوران شیرخوارگی و خردسالی پیامبر در روستای سعدیه هم از دیگر بخش‌های فیلم است.
فیلم با اولین سفر پیامبر به شام و رسیدن به صومعه بحیرا به پایان می‌رسد. بحیرا راهبی مسیحی است که درباره ظهور آخرین پیامبر به ابوطالب بشارت می‌دهد.
عوامل تولید فیلم
عوامل فیلم سینمایی «محمد رسول الله» عبارتند از کارگردان: مجید مجیدی، نویسنده فیلمنامه: کامبوزیا پرتوی، مجید مجیدی، با همکاری حمید امجد، مشاور کارگردان: رضا میرکریمی، کارگردان‌های یونیت دوم: بیژن میرباقری، سیروس حسن پور، دستیار اول کارگردان و برنامه ریز: لوکا لاچین، دستیاران کارگردان: علی سبزواری، حسن نجفی، بهزاد رفیعی، محسن قرائی، مدیر فیلمبرداری: ویتوریو استورارو، فیلمبردار: حمید خضوعی ابیانه، طراح تولید (مدیر طراحی صحنه، دکور و آکسسوار): میلژن کرکا کلژاکویچ، مدیران و طراحان هنری: محسن شاه ابراهیمی، حمید قدیریان، بابیک برانمیر (بانه)، طراحی هنری: اصغر نژادایمانی، بهزاد آدینه، طراحی آکسسوار: فرانکو فوماگالی، طراحی لباس: مایکل اوکانر، طراحی گریم: جیانتو دروسی، جلوههای ویژه کامپیوتری: اسکات اندرسون، هماهنگ کننده: امیررضا معتمدی، جلوه های ویژه میدانی: کوریدوری، جواد شریفیراد، مستندسازی پروژه: محمد مقدم، مهتاره علیزاده، امور بین الملل: رضا تشکری، امور مالی: مهدی نیرومند، هماهنگی امور مدیریت پروژه: نریمان شاداب، مدیران تولید: مجتبی متولی، محمد رضا منصوری، فرهاد کی‌نژاد، تهیه کننده های اجرایی: پروانه پرتو، علیرضا رضاداد، تهیه کننده و سرمایه گذار: شرکت سینمایی نور تابان، مدیر پروژه محمد مهدی حیدریان.
علیرضا شجاع نوری در نقش عبدالمطلب پدربزرگ پیامبر اكرم (ص)، مهدی پاكدل در نقش ابوطالب عموی پیامبر (ص)، ساره بیات در نقش حلیمه دایه پیامبر (ص)، مینا ساداتی در نقش آمنه مادر پیامبر(ص)، محسن تنابنده در نقش ساموئل تاجر یهودی، داریوش فرهنگ در نقش ابوسفیان، رعنا آزادی‌ور در نقش ام‌جمیل همسر ابولهب، حمیدرضا تاج‌دولت در نقش حمزه عموی پیامبر (ص)، صادق هاتفی در نقش بحیرا راهب مسیحی، محمد عسگری در نقش ابولهب عموی پیامبر (ص) و حدود ۵۰۰ بازیگر و هنرور در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
همانطور که مجید مجیدی بارها اشاره کرده است این فیلم در پی ارائه تصویری واقعی از پیامبر اسلام است. آنچه در این اثر سینمایی مقابل دیدگان مخاطبان قرار می‌گیرد حضور پرمهر و سرشار از برکت پیامبر اسلام است که هر جا که حضور می‌یافتند مردم را به مهر و دوستی فرامی‌خواندند. در فیلم نشان داده می‌شود که حضرت محمد (ص) از همان کودکی و نوجوانی سرمنشا مهر و دوستی بوده‌اند.
داستان فیلم به گونه‌ای طراحی و اجرا شده است که این امکان فراهم است تا قسمت‌های بعدی آن نیز ساخته شود و البته مجیدی نیز به این نکته اشاره داشته است که قصد ساخت قسمت های دوم و سوم آن را دارد و به گونه‌ای می توان آن را سه‌گانه‌ای از زندگی حضرت محمد (ص) دانست.
نظر شما