نمین محاصره در گل و فرهنگ/بازگویی حیات اولیه در گلیم های «عنبران»

به گزارش خبرنگار مهر، نمین، مصداق دروازه فرهنگی اردبیل است که در اصلی ترین شریان این استان و در ۲۵ کیلومتری آن واقع شده و شهری است در حد فاصل دو استان اردبیل و گیلان.

موقعیت بی نظیر اقلیم این شهر همواره مورد توجه برنامه ریزان بوده و از احداث فرودگاه تا ایجاد منطقه آزاد تجاری و شهرک صنعتی را به خود جلب کرده است.

با این وجود آب و هوای معتدل و با رطوبت نسبی و نم دار که از نام این شهر نیز بر می آید موجب شده نمین همواره به عنوان یکی از گلوگاه های حیات در بستر تاریخ قلمداد شود.

تا جایی که کاوش های باستان شناسی و تحقیقات تاریخی از وجود حیات اولیه و گورهای باستانی عهد برنز و خانه ها، حمام ها  و پل های تاریخی با بیش از یک قرن قدمت حکایت دارد.

زیبایی نمین زمانی تکمیل می شود که گستره قدیمی ترین جنگل های کره زمین در کنار گردنه حیران خودنمایی می کند.

داشته های تاریخی و طبیعی نمین را می توان در صنایع دستی آن جستجو کرد که شاخص ترین آن گلیم عنبران در طرح های بی نظیر خود بازگویی احوالات فرهنگ و تاریخ این شهرستان است.

جنگل فندقلو و سایت تکثیر «مارال»

یکی از زیباترین نمودهای طبیعت نمین جنگل فندقلو و تفرجگاه آن در ۱۰ کیلومتری این شهرستان است.

مدیر کل میراث فرهنگی استان اردبیل معتقد است این جنگل که در حد واسط گیلان و اردبیل واقع شده نمونه کم نظیر از مجموعه گونه های گیاهی و جزو قدیمی ترین جنگل های کره زمین است.

تاکیدی که از زبان مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان نیز شنیده می شود و سید رضا موسوی می گوید: این جنگل جزو مواریث بی نظیر طبیعی است.

طی سال های اخیر سایت تکثیر «مارال» در این جنگل ایجاد شده است. موسوی به خبرنگار مهر گفت: مارال در گذشته در این منطقه زیست داشته و این سایت با هدف حمایت از این گونه جانوری در معرض تهدید است و امورز خود به یک جاذبه دیدنی تبدیل شده است.

گونه های فندق شناسایی شده در این جنگل به حدی از تنوع و تمایز برخوردار است که مرکز تحقیقاتی به همین منظور راه اندازی شده است.

گردشگران اردبیل همه ساله در ایام تعطیلات به تفرجگاه این جنگل مراجعه کرده و به تعبیر خود آن ها طبیعت بی نظیری را تجربه می کنند.

اوایل تابستان جشنواره گل های بابونه در این جنگل برگزار می شود و قابلیت های طبیعی آن با حضور عمومی مردم و گردشگران جشن گرفته می شود.

وقتی جنگل زیر پای شما است

کمی پایین تر از نمین گردنه حیران یکی از شاخص ترین جاذبه های گردشگری استان اردبیل خودنمایی می کند.

طی سال های اخیر با هدف توسعه امکانات گردشگری جنگل فندقلو و گردنه حیران مجتمع های تفریحی و توریستی تله کابین حیران راه اندازی شده است.

تا جایی که گردشگران می توانند زیبایی های این گردنه سحر آمیز را بر فراز ابرها تجربه کنند.

خرداد ماه سال گذشته فرماندار نمین از احداث مسیر دسترسی جنگل فندقلو به تله کابین خبر داد و در صورتی که این طرح تکمیل شود گردشگران می توانند پس از گشت و گذار در تفرجگاه فندقلو از تله کابین نیز استفاده کنند.

تله کابین حیران به طول هزار و ۵۰۰ متر در محدوده روستای حیران و ونه‌بین قرار دارد و مسیر تله کابین حیران از جاده آستارا به اردبیل در منطقه حیران آغاز شده و وارد جنگل فندقلو می‌شود. در ابتدا، انتها و مسیر این تله کابین امکانات رفاهی، پیست کارتینگ، هتل و رستوران احداث شده است.

تله کابین در نقطه‌ای از گردنه حیران قرار گرفته که از طرف شرق به دریای خزر و شهر آستارا و چشم‌اندازهای زیبای گردنه حیران و از طرف غرب و جنوب به جنگل‌های زیبای فندقلو و از شمال نیز به مرز ایران با جمهوری آذربایجان مشرف است. این تله کابین دارای ۳۰ کابین شش نفره معمولی و سه کابین ویژه VIP بوده و ایستگاه‌های آن از استانداردترین ایستگاه‌های موجود در تله کابین‌های کشور است.

سفر به مساکن انسان های اولیه

در کنار طبیعت کم نظیر آنچه به زیبایی نمین افزوده است سابقه باستانی در این شهرستان است. شهرستان نمین یکی از مهمترین محل های استقرار گورهای باستانی یا سنگ افراشته های دلمن متعلق به عهد برنز است و این گنجینه های پنهان باستانی اثباتی بر طولانی بودن قدمت حیات تمدن بشری در این منطقه است.

دلمن ها ابنیه ها و گورهای ابتدایی است که با تخته سنگهای بزرگ و بدون استفاده از ملات ساخته می شدند و تحت عنوان عمومی دولمن یا دلمن از آنها نام برده می شود.

دلمن ها در دو گروه بزرگ و کوچک قرار می گیرند که دسته بزرگ مسکن اولیه شبیه به غار است و دسته کوچک به عنوان مقبره استفاده می شده است.

این روزها آثار به جا مانده از دلمن ها به تعداد اندک اثبات تاریخ رفته بر این شهر است. شهری که هزاران سال بعد از حیات انسان های اولیه همچنان در تاریخ حرف های شنیدنی دارد.

موزه نمین خانه تاریخی خان نمینی

رد پای این تاریخ را می توان در حمام های تاریخی حور، سولا، ننه کران، پل های تاریخی نوجه ده و سولا و مهمتر از همه در موزه شهرنمین جستجو کرد.

موزه ای متفاوت  که در واقع خانه تاریخی یکی از خوانین نمینی است. این خانه متعلق به میرکاظم خان حاکم حکومت محال ثلاثه مرزی، محال ویلکیچ (مرکز آن نمین) محال تالش (مرکز آن آستارا) محال اجارود و مغان (مرکز آن گرمی) بوده که حکم خود را از عباس میرزا گرفته و با دختر وی نیز ازدواج کرده بود. وی مرکز حکومت خود را نمین قرار داده و در همین محل اقدام به ساخت بنایی نمود که پس از تملک آن توسط سازمان میراث فرهنگی، این ساختمان در بهمن ماه سال ۱۳۸۷ پس از پایان عملیات مرمتی به عنوان موزه نمین مورد بهره برداری قرار گرفت.

در این موزه آثار تاریخی، باستان شناسی و مردم شناسی شامل پیکان های مفرغی، سکه های مربوط به قرون چهار تا ۹ هجری قمری و دوران آق قویونلوها و قره قویونلوها، مخزن باروت مخصوص تفنگ متعلق به دوره زندیه، اسناد و کتب خطی مربوط به دوره تیموری، اشیاء بدست آمده از خود بنا و اشیاء مربوط به دوره صفویه به نمایش گذارده شده است.

در کنار موزه مسجد که در ضلع شمالی میدان و بر روی شیب تپه بنا شده است و بازار قدیمی شهر در جوار رودخانه نمین چای، مسجد و میدان اصلی شهر شکل گرفته و جزء بازارهای نیمه باز محسوب می شود که نوسازی شده و هیچ  پوششی ندارد واقع شده است.

روایت زندگی انسان های اولیه در گلیم عنبران

سفر به نمین می تواند با توشه ای از یادگارهای تاریخی آن همراه شود. در روستاهای شهرستان نمین به ویژه در منطقه عنبران زنان و دختران بومی هنرهایی بر روی گلیم خلق می کنند که آوازه اصالت آن امروزه در تمام جهان شناخته شده است. شهر عنبران واقع در هفت کیلومتری شمال شهرستان نمین کانون اصلی بافت گلیم است که به دلیل ویژگی های منحصر به فرد و بومی خود به «گلیم عنبران» شهرت یافته است.

گلیم عنبران از قدیمی ترین زیر اندازهای ایرانی است که از تمدن غنی این مرز و بوم به یادگار مانده و به دلیل اینکه تغییرات بافت آن در طول اعصار محسوس نبوده یاد آور ایام زندگی ایرانیان باستان است.

نقوش سنتی و اساطیری گلیم های بافته شده عنبران سمبل نمادها و یا نقش هایی از خواست باطنی بافندگان و بیانگر آرزوها و نیازهای مردمان ساکن این مناطق است.

نقوش سنتی رایج در گلیم‌ها بیشتر نقش سماور، سینی و خرچنگ در متن گلیم و گردونه مهر (چلیپا) و نقش اژدها در حاشیه گلیم می باشد. ویژگی منحصر به فرد گلیم عنبران بومی بودن الیاف و ابزار بافت آن است  و گردشگران می توانند در نمایشگاه صنایع دستی نمین، نمایشگاه صنایع دستی عنبران و همچنین بازارچه صنایع دستی اردبیل نمونه هایی از آن را مشاهده کنند.

از دیگر آثار دیدنی شهرستان نمین می توان به پیکره طبیعی انسان نما «باباداوود» در عنبران، منطقه نمونه گردشگری آلادیزگه، سد سوها در روستای سوها و بقاع متبرکه سید بابا خرم در عنبران اشاره کرد.

گزارش: ونوس بهنود