عدم توانایی آمریکا و اعراب برای کاهش تأثیرگذاری ایران در منطقه

به گزارش خبرگزاری مهر، تحولات اخیر در منطقه از عراق و سوریه گرفته تا یمن، بار دیگر عمق نفوذ و تأثیرگذاری ایران در خاورمیانه را به خوبی به تصویر کشید. در همین رابطه نشریه «نشنال اینترست» به بررسی موضوع ائتلاف کشورهای عربی برای مقابله با ایران پرداخت و موفقیت این ائتلاف را «مأموریتی غیر ممکن» خواند. با جود این که توافق هسته نهایی میان ایران و 1+5، مسأله هسته ای ایران را برای همیشه حل و فصل می کند، اما این بدان معنا نیست که نفوذ و تأثیرگذاری گسترده ایران در خاورمیانه کمرنگ خواهد شد، زیرا ایران بسیار قدرتمندتر از آن است که کشوری بتواند در مقابل آن ایستاده و نفوذش را مهار کند.

تلاش های گسترده خارجی برای جلوگیری از دستیابی ایران به توافق هسته ای نهایی با کشورهای غربی، در نهایت به تشکیل یک ائتلاف غیر قابل پیش بینی علیه تهران منجر شد. عربستان سعودی در پشت پرده با صهیونیست ها در زمینه همکاری با تل آویو برای جلوگیری از هرگونه توافق هسته ای میان تهران و غرب توافق کرد، هرچند که این کشور به صورت علنی از تفاهم حاصل شده میان دو طرف طی دور آخر مذاکرات اتمی استقبال کرد. این نکته نیز بر کسی پوشیده نیست که برخی کشورهای واقع در حوزه خلیج فارس دیدگاه مثبتی نسبت به توافق هسته ای ایران با غرب ندارند. آنها بیم آن را دارند که توافق هسته ای ایران با غرب، از یک سو قدرت ایران را از سطح کنونی هم بالاتر برده و از سوی دیگر آمریکا را از همپیمانان خود در منطقه دور سازد.

اما باید به این نکته توجه کرد که چه در صورت امضای توافق هسته ای میان ایران و غرب و چه در صورت شکست مذاکرات کنونی، تهران یک قدرت برجسته در منطقه باقی خواهد ماند. زیرا در صورت تحقق توافق، همکاری های مشترک میان ایران و جامعه جهانی در زمینه های مختلف افزایش خواهد یافت و در صورت شکست مذاکرات نیز ایران چیزی را از دست نداده و برنامه هسته ای خود را با قدرت بیشتری ادامه خواهد داد.

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نگران این هستند که توافق هسته ای میان ایران و غرب، نفوذ این کشور در منطقه را افزایش داده و دامنه نفوذ آنها را کاهش دهد. در رابطه با مقامات عربستان سعودی باید گفت که این نگرانی در آنها بیش از مقامات کشورهای دیگر وجود دارد، زیرا آنها به خوبی مشاهده می کنند که تحولات کنونی منطقه به نفعشان پیش نمی رود و مصالحشان را تأمین نمی کند. این درحالی است که ایران، امروز واقعا به یک قدرت تأثیرگذار و پرنفوذ در منطقه تبدیل شده است و ما این را در تحولات لبنان و به ویژه سوریه مشاهده می کنیم.

در حقیقت، در حالی که کشورهای منطقه ای از مقابله با خطرات و تهدیدات داعش عاجز مانده اند، ایران با قدرت و نشاط وارد میدان نبرد شده و تاکنون در مبارزه با این گروه تروریستی به طور کامل موفق بوده است. کابوس کشورهای منطقه ای از اینکه شاید آمریکا روزی آنها را رها کند، چیز جدیدی نیست و تنها پس از سخن گفتن از احتمال امضای توافق هسته ای میان ایران و 1+5 که واشنگتن هم عضوی از آن است، به صورت آشکارا مطرح شده است.

از سوی دیگر تل آویو نیز از امضای توافقنامه هسته ای میان ایران و 1+5 بسیار خشمگین است. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی بارها از مقامات واشنگتن خواسته است تا از امضای چنین توافقی خودداری کند. وی در کنگره مدعی شد: این توافق ممکن است راه را برای ایران در دستیابی به بمب اتم هموار کند. اما این استراتژی برای تل‌آویو، یک استراتژی ناکارآمد به شمار می رود و تقریبا هیچ سودی برای صهیونیست ها ندارد. تنها دستاوردی که این استراتژی با خود به همراه داشته است وجود تنش های گسترده در روابط تل آویو و واشنگتن بوده است.

در حالی که کشورهای حوزه خلیج فارس، دستپاچه تلاش می کنند تا از امضای هرگونه توافق هسته ای میان ایران و غرب جلوگیری کنند، ایران قدرت خود در منطقه را روز به روز بیشتر به نمایش می گذارد. نباید اینگونه تصور کرد که توافق هسته ایران و غرب، جایگاه منطقه ای ایران را تحکیم می کند زیرا با توجه به اینکه ایران در حال حاضر ـ بدون اینکه توافقی وجود داشته باشد ـ یک قدرت برجسته در منطقه به شمار می رود، این دیدگاه کاملا نادرست است. ایران یک کشور بزرگ با منابع طبیعی گسترده بوده و از همه مهم تر کانون ثبات در منطقه ای آشفته و بی ثبات تلقی می شود.

در ایران همچنین جمعیتی دو برابر آنچه که در عربستان سعودی وجود دارد، زندگی می کنند اما آنچه که از هرچیز دیگری مهم تر به نظر می رسد این است که ایران قادر به پیگیری یک سیاست منسجم در منطقه وخارج از آن است. یکی از نمونه های بارز برجستگی سیاست های ایران، تحولات عراق و حمله داعش به این کشور است. ایران از جمله اولین کشورهایی بود که برای کمک به عراق در مبارزه با تروریسم شتافت و هر اقدامی را برای مهار اعضای داعش انجام داد. در دیگر کشورهای منطقه نیز وضعیت به همین صورت است و ایران نقش تأثیرگذار و مثبتی را در برخی از آنها دارد.

به طور کلی، با توجه به شرایط کنونی و تحولات منطقه، ایران احتیاجی به توافق هسته ای برای تحکیم جایگاه خود در منطقه ندارد. در حالی که امروز، کشورهای منطقه برای ضربه زدن به توافق هسته ای ایران و غرب، شبانه روز تلاش میکنند، این کشور همچنان از همان نفوذ و تأثیرگذاری سابق خود در منطقه برخوردار است.