شیوه تدریس در حوزه باید کارآمدتر شود/ پیشنهاد دو روش موثر

به گزارش خبرنگار مهر، نظام آموزشی حوزه با وجود تربیت هزاران نخبه و عالم دینی، امروز در مواجهه با پدیده‌های نوظهور و مدرن، وارد چالش‌های جدیدی شده است.

از یک سو عده‌ای معتقدند که منشا افول تحصیلی طلاب علوم دینی را می‌توان در کمرنگ شدن سنت‌های اصیل و کارآمد حوزه همچون پیش مطالعه، انس بین طلاب و استادان، مباحثه و... یافت. این افراد عمدتا از استادان شاخص حوزه‌های علمیه هستند که بارها نسبت به کمرنگ شدن این سنت‌ها در حوزه هشدار داده‌اند.

عده‌ای دیگر معتقدند که پیشرفت علوم و پیدایش مسائل جدید ایجاب می‌کند که طلاب علوم دینی همپای سایر نظام‌های آموزشی، راه مدرنیته را در پیش بگیرند.

اما به نظر می‌رسد تفکر بیشتر نخبگان حوزوی به در هم آمیختن سنت و مدرنیته باشد؛ روشی که ضمن حفظ سنت‌های اصیل حوزه، طلاب علوم دینی را به تبحر در پاسخگویی به مسائل روز و بکارگیری از تجهیزات مدرن رهنمون می‌کند.

خبرگزاری مهر برای بررسی عمیق‌تر این پرونده، سلسله گفتگوهایی با طلاب، استادان و نخبگان حوزوی خواهد داشت تا مسائلی همچون دلایل کمرنگ شدن سنت‌های اصیل حوزه، گرایش طلاب علوم دینی به دریافت مدرک دانشگاهی، افت تحصیلی در حوزه‌های علمیه و موارد اینچنینی را واکاوی کند.

حجت‌الاسلام حسن نظری شاهرودی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این موضوع اظهار کرد: سنت مباحثه به گونه‌ای است که استاد حوزه باید بر شاگردان اشراف داشته باشد و مرتب آنها را به مباحثه تشویق کند.

وی گفت: محدودیت و تلف شدن وقت طلبه‌ها در رفت و آمدها، مقداری آنها را در برابر انجام سنت‌های کارآمد حوزه علمیه آسیب‌پذیر کرد اما در عین حال نمی‌شود مباحثه را نادیده انگاشت و به راحتی از کمرنگ شدن آن در حوزه سخن گفت.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه سنت‌های قدیمی حوزه جنبه سازندگی در طلبه‌ها دارد، اظهار کرد: اگر طلبه‌ها مباحثه کنند در مدت معینی از نظر علمی رشد می‌کنند اما اگر مباحثه حذف شود معلوم نیست در همان مدت مشخص بتواند از نظر توان علمی به جایی برسد.

معاون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم زیاد بودن تعداد شاگردان را یکی از دلایل کمرنگ شدن مباحث و سنت‌های موثر آموزشی حوزه بیان کرد و در عین حال معتقد است که استادان حوزه‌های علمیه در سطوح عالی و خارج باید تدبیر و مدیریت کنند.

حجت‌الاسلام نظری ادامه داد: می‌شود با تشکیل حلقه‌های ۱۰ - ۲۰ نفره و تعیین رابطی که اشراف کافی بر مباحث استاد دارد، مباحثات سه یا چند نفره را تشکیل داد.

به گفته رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، استادان حوزه باید به گونه‌ای کلاس‌ها را تنظیم کنند که حداقل ۲۵ دقیقه آن به مباحثه بگذرد.

شاگردان مشارکت داده شوند

این استاد حوزه با بیان اینکه شیوه تدریس استادان حوزه باید مقداری کارآمدتر بشود، افزود: در شیوه‌های گذشته، استاد می‌گفت و شاگرد می‌شنید، یعنی استاد همواره می‌گفت و شنیدن همواره از طرف شاگرد بود ولی باید شاگرد را در کلاس درس مشارکت داد.

وی ادامه داد: مثلا در درس مکاسب، هر کدام از شاگردان می‌بایست بخشی از متن را بخوانند، یعنی ۴۰ درصد در کلاس مشارکت داشته باشند. چون معلوم نیست که استاد از کدام شاگرد بخواهد درس را بخواند، همه شاگردان قبل از درس، مطالعه خواهند داشت و اگر شاگردان در خواندن متن اشکالی داشته باشند، بعد از چند بار خواندن اصلاح می‌شوند.

حجت‌الاسلام نظری شاهرودی گفت: در درس خارج هم استاد می‌تواند ۵ نفر را مشخص کند که درس وی را تدوین کنند. تدوین کردن درس‌ها در کلاس نباشد بلکه شاگرد بعد از درس، صوت استاد را گوش کند و از ذهنشان استفاده و بر روی کاغذ پیاده کند.

حجت‌الاسلام نظری شاهرودی گفت: اگر شیوه تدریس دروس سطح و خارج مقداری تغییر کند و از طلبه، این کار خواسته شود احساس می کند می تواند تاثیر بگذارد و زمینه رشد خودش را لمس می کند.

استفاده از وسایل کمک آموزشی

وی بر لزوم استفاده از وسایل کمک آموزشی در کلاس و مشارکت دادن بیشتر شاگردان تاکید کرد و افزود: بنده این شیوه را تجربه کردم که وقتی از تخته وایت برد و ماژیک استفاده می‌کنم شاگردان بهتر یاد می‌گیرند.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تاکید کرد: اگر بخواهیم مقداری در استفاده از وسایل کمک آموزشی جلوتر برویم، معتقدم که استاد نباید در استفاده از کامپیوتر در کلاس درس مشکلی داشته باشد.