نیروی انتظامی کنسرت‌ها را تعطیل نمی‌کند/ آشنایی با مافیای موسیقی

به گزارش خبرنگار مهر، پیروز ارجمند مدیر کل مستعفی دفتر موسیقی وزارت ارشاد در ابتدای این نشست که شنبه بعدازظهر سیزدهم تیر ماه در تالار رودکی برگزار شد با اشاره به موضوع لغو کنسرت ها بیان کرد: اصولا واژه لغو بدین گونه است که هر جا مجوزی برای یک کنسرت صادر شود اما این مجوز منجر به اجرا نشود آن کنسرت از نظر ما لغو شده است. البته برخی از کنسرت ها هستند که دچار مشکلاتی می شوند که نمی توان واژه لغو را برای آنها قلمداد کرد که در این صورت این استعلامات موجود است که می تواند درباره آن کنسرت قضاوت ها را تعیین کند.

وی با بیان اینکه از دو هزار برنامه موسیقایی اجرا شده، فقط ۲۱ کنسرت تا به امروز لغو شده است، ادامه داد: وقتی در مورد لغو این کنسرت‌ها صحبت می‌کنیم، دلایل متعددی وجود دارد که می‌توانیم به آنها اشاره کنیم. یکی از این دلایل در وهله اول اختلافاتی است که بین برگزارکنندگان کنسرت به وجود می‌آید که همین اختلافات منجر به لغو آنها می‌شود. این در حالی است که ما در این فضا بعضاً مشاهده کرده‌ایم که عدم هماهنگی مدیران برنامه‌های خواننده‌های مختلف در برنامه‌ریزی‌هایی که انجام می‌دهند، موجب بروز اتفاقاتی می‌شود که نتیجه آن لغو کنسرت است.

وی با اشاره به ماجرای لغو کنسرت «کیتارو» در شب آخر توضیح داد: برگزارکننده کنسرت «کیتارو» بعد از دو شب برگزاری کنسرت این آهنگساز و نوازنده جهانی، تقاضای تمدید کنسرت را داشت، اما به دلیل اختلافاتی که وجود داشت کار نهایتاً منجر به این شد که کنسرت شب سوم لغو شود. البته ما به شرکت برگزارکننده تذکر دادیم که چرا بدون دریافت مجوز تمدید کنسرت، بلیت‌فروشی کرده‌ بود. ضمن اینکه من باید در مورد کنسرت «کیتارو» به این نکته اشاره کنم که صحبت‌ها و حاشیه‌های زیادی در این باره وجود دارد که حتما روزی آنها را بازگو خواهم کرد.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد با اشاره به تخلفات برخی از شرکت‌های موسیقایی در فضای موسیقی کشور، توضیح داد: متاسفانه یکی از دلایل مهم لغو کنسرت‌ها، همین تخلفات برخی از شرکت‌های موسیقایی است که به دلیل وجود نداشتن یکسری از قوانین مدون، کارهایی را انجام می‌دهند که نهایت آن منجر به بروز مشکل و یا لغو کنسرت‌ها می‌شود. بنابراین لازم است که هر چه زودتر نسبت به نحوه حضور شرکت‌ها و موسسات موسیقایی در تهران و شهرستان‌ها به ویژه در حوزه صلاحیت آنها قوانین مدونی تدوین شود که بتوانیم از طریق این مبانی، به راهکار درستی برسیم.

ارجمند افزود: در بسیاری از مواقع ما شاهد بوده‌ایم که نیروی انتظامی به موقع وارد کار شده و باعث شد که برخی افراد برگزاری کنسرت را مختل نکنند و این نکته بسیار ارزشمندی است که باید به آن اشاره کرد، چرا که نیروی انتظامی در بسیاری از مواقع همراه برگزارکنندگان کنسرت‌ها بوده است که در این میان می‌توانم به ماجرای همراهی ناجا برای برپایی کنسرت گروه «لیان» در شهر بوشهر اشاره کنم که نیروی انتظامی رسماً وارد ماجرا شد.

وی افزود: متاسفانه ماجرای ورود برخی از افراد که هیچ پیشینه‌ای از صنعت موسیقی ندارند، باعث بروز مشکلات فراوانی در عرصه برگزاری کنسرت‌ها شده است. متاسفانه برخی از سرمایه‌گذاران کنسرت‌ها هم‌اکنون به گونه‌ای فعالیت می‌کنند که حضورشان به شدت صنعت موسیقی را تهدید می‌کند. این موضوع نه تنها در کلیت ماجرای موسیقی قرار دارد بلکه باعث این می‌شود که خیلی از این سرمایه‌گذاران در شهرستان‌ها مدیر دفتر موسیقی را نیز تهدید کنند. البته تعداد این افراد هم کم نیستند و من بارها و بارها شاهد بودم که خیلی از این سرمایه گذاران در شهرستان‌ها با فشار و تهدید، مشکلاتی را به وجود می‌آورند که واقعاً باید برای مرتفع شدن این مشکلات، چاره‌ جدی‌ای اندیشه کنیم. کما اینکه وقتی به شکل کاملاً بی‌حساب و کتاب به ۲۹۰ شرکت مختلف مجوز می‌دهند، باید انتظار خیلی از اتفاقات را داشت. حتی خیلی از همین سرمایه‌گذاران و تهیه‌کنندگان را می‌شناسم که تفاوت بین دفتر موسیقی و خانه موسیقی را نمی‌دانند.

نیروی انتظامی هیچ کنسرتی را لغو نکرد

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد با اشاره به موضوع خرید و فروش سربرگ شرکت‌های موسیقایی توسط دلالان، تصریح کرد: اتفاقی که در حوزه خرید و فروش سربرگ شرکت‌های موسیقایی می‌افتد، موجب بروز مشکلاتی می‌شود که یکی از همین مشکلات به لغو یک کنسرت می‌انجامد. اینها مسئولیتی است که شرکت‌های مختلف موسیقایی باید به آن پاسخ بدهند که چرا چنین رویه‌ای در روند کاری خود دارند.

ارجمند در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه سال گذشته از سوی نیروی انتظامی، لغو کنسرت اتفاق نیفتاد گفت: مواردی را داشتیم که نیروی انتظامی نظر منفی‌ای در رابطه با برگزاری یک کنسرت داشته است، اما تا به امروز هیچ‌گونه لغوی از سوی نیروی انتظامی در رابطه با کنسرت‌ها انجام نگرفته است. حالا ما در این رابطه چند کار را انجام دادیم که یکی از مهمترین این فعالیت‌ها، تلاش برای تشکیل شورای صیانت است که از سال ۶۵ تشکیل آن در دفتر موسیقی وزارت ارشاد مورد تائید قرار گرفته و وظیفه آن هم حمایت کامل از موسیقی است. حتی این شورا می‌تواند احکامی را مبتنی بر قانون صادر کند که در بسیاری از موارد می‌تواند موجب جلوگیری از لغو کنسرت‌ها شود. در این شورا قرار است نمایندگان صنوف مختلف موسیقی حضور داشته باشند و بر اساس آن آیین‌نامه تخلفات و مسائل مربوط به لغو کنسرت‌ها را به تصویب برساند. این در حالی است که تا امروز وظیفه این شورا به مدیرکل دفتر موسیقی و حراست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شده است.

شیوه نامه مشترک و شورای صیانت دو راهکار اصلی جلوگیری از لغو کنسرت ها

این کارشناس موسیقی بیان کرد: اصلاح قوانین مربوط به صدور مجوز شرکت‌ها نیز یکی از مهمترین کارهای ما است چرا که معتقدیم آیین‌نامه‌های موجود، حدود مشخصی را برای شرکت‌ها تعیین نکرده است. به هر حال ما مشکلات و آسیب‌ها را پیدا کرده و معتقدیم که بخشی از آن توسط معاونت هنری، بخشی توسط مدیرکل دفتر موسیقی و بخشی توسط هیات وزیران قابل حل است و امیدواریم با شیوه‌نامه‌ای که از سال گذشته تدوین آن آغاز شده، در سطح بالاتری نوشته و نگاه شود و ما بتوانیم با امضای این شیوه‌نامه مشترک میان وزارت کشور و وزارت ارشاد شاهد اتفاقات خوبی باشیم.

وی به ماجرای فقدان قرارداد تیپ در جریان قوانین موجود دفتر موسیقی وزارت ارشاد اشاره کرد و گفت: بسیاری از خوانندگان در کنسرت‌ها هستند که ۵۰ درصد قیمت بلیت را دریافت می‌کنند که این موضوع اصلاً عادلانه نیست و بعضاً پیش آمده که خوانندگان به دلیل فقدان یک قرارداد مناسب و قانونی، کار را به تعطیلی کنسرت می‌کشانند. ما در این فضا آمده‌ایم و مانند صنوف دیگر قراردادهای تیپی را تدوین کرده‌ایم که در آن نحوه و میزان دستمزد عوامل برگزاری یک کنسرت به صورت کاملاً قانونی مشخص شده است و به طور حتم اگر این ماجرا نیز در شورای صیانت مطرح شود، ما وارد مراحل دیگری در زمینه لغو کنسرت‌ها خواهیم شد.

ارجمند در رابطه با ماجرای لغو کنسرت کهان کلهر و تعدادی از نوازندگان خارجی در کشور هم توضیح داد: در مورد کنسرت آقای کلهر نیز باید توضیح بدهم که تقاضاهایی که درباره کنسرت‌هایی با نوازنده خارجی به ما داده می‌شود، ما بعد از بررسی این کنسرت‌ها، آنها را به دلیل اهمیت موضوع نه به اداره اماکن استان بلکه به اداره اماکن کل کشور ارجاع دهیم که در مورد کنسرت‌ آقای کلهر، دوستان اماکن کشوری به ما اعلام کردند که حضور نوازندگان خارجی به مصلحت نیست. البته تعبیر ما این بود که دوستان به خاطر حضور نوازندگان خارجی، با برگزاری این کنسرت مشکل دارند اما نکته جالب توجه این بود که به ما اعلام کردند به دلیل اینکه نوازندگان کنسرت پروانه کار در ایران را ندارند، بنابراین مجاز به حضور کشورمان برای برگزاری کنسرت نیستند.

وی افزود: البته ما نسبت به این فضای پیش آمده تمکین کرده اما در عین حال مراتب اعتراض خود را نیز اعلام کردیم. متاسفانه ما همچنان این مشکل را داریم و نمی‌دانیم تکلیف نوازندگان خارجی چیست.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد در ادامه با بیان اینکه ما در بدنه وزارت ارشاد، نیروی متخصص کم داریم خاطرنشان کرد: متاسفانه به دلیل همین فقدان نیروی متخصص و نظارت‌های شخصی و سلیقه‌ای، دیده‌ایم که کنسرت‌ها از بدنه خود ما نیز لغو شده است. به عنوان نمونه همین چند روز پیش بود که برای برگزاری کنسرت علی قمصری در همدان، کارشکنی‌های زیادی اتفاق افتاد و ما به خاطر اعمال سلیقه‌های شخصی یک کارشناس در اداره ارشاد استان، شرایطی را تجربه کردیم که حتی منجر به لغو آن کنسرت شد.

فقدان نظام حقوقی در صنف موسیقی

کامبیز نوروزی حقوقدان نیز در این نشست با بیان اینکه فقدان نظام حقوقی در صنف موسیقی، بخش بزرگی از مشکلات این عرصه را رقم می‌زند، توضیح داد: فضایی که هم‌اکنون در حوزه موسیقی وجود دارد، هنوز شکل درستی ندارد و یک فضای شناور است و به طور حتم وقتی که این وضعیت در یک آنومی حقوقی قرار بگیرد، ناخودآگاه همه چیز منجر به ایجاد مشکلاتی می‌شود.

وی افزود: یکی از نقاط مهمی که می‌توان در رابطه با ماجرای لغو کنسرت‌ها به آن نگاهی داشته باشیم، این است که عموماً در مجامع رسمی، نوع نگاهی که به موسیقی می‌شود، بسیار متفاوت‌تر از مقولات هنری دیگر از جمله سینماست. در سینما بحث‌های شرعی تقریباً حل شده، اما ما می‌بینیم که مسایل شرعی یکی از مسایل مهم حقوقی حوزه موسیقی است.

فتاوای مقام معظم رهبری دقیق ترین فتواهای موسیقی است

نوروزی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع رابطه فقه و موسیقی اشاره کرد و گفت: آنچه از موسیقی در فقه حرام است، غناست که معناهای بسیار محدودی دارد. در این زمینه از دقیق‌ترین فتواهایی که پیرامون موسیقی وجود دارد، می‌توانیم به فتاوای مقام معظم رهبری پیرامون موسیقی اشاره کنیم که حداقل از ساختار فتوایی در فقه شیعه منحصر به فرد است و ما می‌بینیم که این توجه فتوایی توسط یک مرجع بزرگ این چنین می‌تواند منحصر به فرد باشد. البته سایر حضرات آیات عظام و مراجع تقلید نیز به ماجرای موسیقی ورود پیدا کرده‌اند اما نه به این جزئیات.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: در نظر مقام معظم رهبری حکم اولیه موسیقی، حلیت است؛ یعنی موسیقی ذاتاً حلال است و اگر چیزهایی بر آن عارض شود، آن موقع حرام خواهد شد. ایشان در این زمینه عُرف را ملاک تشخیص قرار می‌دادند و این نکته بسیار مهمی است که می‌توانیم به آن توجه کنیم.

وی در این نشست با قرائت برخی از فتاوای مقام معظم رهبری در زمینه موسیقی، تصریح کرد: تصور می‌کنم این فتاوایی که برای شما می‌خوانم کمی برایتان تازگی داشته باشد، بنابراین فرصتی را باید ایجاد کرد که صنف و سازمان صنفی بتواند در این زمینه فعال‌تر عمل کند و دوم اینکه وزارت ارشاد به دلیل اینکه هنر موسیقی یک هنر بسیار عمومی است، این بحث‌ها را به عرصه گفتمان عمومی بکشاند.

دیوار خانه موسیقی از همه کوتاه‌تر است

حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی نیز بیان کرد: خانه موسیقی از همان ابتدایی که ماجرای لغو کنسرت‌ها به وجود آمده چه در قالب بیانیه و یا هر چیز دیگر مراتب اعتراض خود را اعلام کرد اما من همواره اعتقاد داشته و دارم که ما برای چاره‌جویی باید دنبال تعامل باشیم. پیگیری این نیست که دائماً در رسانه‌ها اطلاع‌رسانی کنیم که ما هم‌اکنون مشغول چه کاری هستیم و هیاهو ایجاد کنیم. به نظر من چاره راه در این است که تا می‌توانیم با تعامل کارها را به جلو هدایت کنیم.

وی افزود: خوشبختانه یا متاسفانه دیوار ما از همه کوتاه‌تر است، به همین خاطر هر کسی در هر زمینه‌ای مشکلی دارد، به ما سرکوفت می‌زند. گویا ما در همه مسائل می‌توانیم دخیل باشیم. حتی یادم می‌آید که دوستی به شوخی می‌گفت که خانه موسیقی می‌تواند در زمینه مذاکرات ایران و آمریکا نیز نقش اساسی را ایفا کند. من باید بگویم که ما سر و صدای زیادی نداریم و تا به امروز نیز کارهای مثبتی را انجام دادیم که دلیلی ندارد برای آن فریاد بزنیم. ما نسبت به کوچکترین مساله‌ای پیرامون موسیقی با تمام قوا، پیگیری‌های لازم را انجام داده‌ایم.

حسام‌الدین سراج خواننده موسیقی ایرانی نیز در این نشست توضیح داد: وقتی کنسرتی تعطیل می‌شود، هم اعضای گروه و هم مخاطبان به صورت توأمان آسیب می‌بینند که نوع دیگر این آسیب، دامن‌گیر بنده و گروه «بیدل» در کنسرت کرمانشاه شد که در عین توهین به اعضای گروه، بعضی‌ها به مخاطب نیز توهین کردند.

وی افزود: نکاتی که دوستان به آن اشاره کردند، نکات بسیار درست و دقیقی است اما ما باید بدانیم که مساله فقه در موسیقی موضوع بسیار جدی است که باید به آن توجه کرد. مبنای فقهی موسیقی دال بر حلیت است و بعد اگر ملازم با مناهی شد، آن وقت حرام می‌شود؛ پس اصل موسیقی نباید زیر سئوال باشد. اما متاسفانه همه اینها به خاطر‌ اختلاف‌ نظرهای مجازی که در این حوزه وجود دارد، باعث بروز مشکلات زیادی می‌شود. در مورد مساله فقه و موسیقی اجماعی وجود ندارد. این در حالی است که خیلی از مراجع قائل به حلیت موسیقی هستند. پس وقتی اجماعی در کار نیست، نمی‌توانیم بگوییم که قطعاً موسیقی حرام است.

با استراژی غلط موسیقی ایرانی را به انزوا نبریم

این خواننده تاکید کرد: به نظر من بعد از حل مسائل فقهی حوزه موسیقی است که باید درباره مسائل حقوقی فکر کنیم. البته من می خواهم به این نکته اشاره کنم که اگر هیچ کنسرتی هم لغو نشود باز مشکل موسیقی کشور ما پابرجاست و آن هم به این دلیل است که استراتژی مشخصی برای آینده موسیقی ایرانی نداریم. آینده موسیقی ما در خطر است و اگر این استراتژی غلط را ادامه دهیم، انزوای موسیقی ایرانی قطعی است؛ موضوعی که باید بیشتر و جدی‌تر به آن فکر کنیم.

وی همچنین به افرادی اشاره کرد که در مساله لغو کنسرت ها دخیل هستند ولی دیده نمی شوند و از آنها به «افراد بلوری» تعبیر کرد. ارجمند در این زمینه پاسخ داد: ما هم این افراد بلوری را رصد کرده ایم. در شهرستان ها وقتی یک سرمایه گذار که بعضا در بیرون از هنر هم تجارتشان را راه انداخته اند و مثلا برج ساز هستند، می خواهد کنسرتی بی کیفیت برگزار کند که مجوز نمی گیرد از آن به بعد مانع این می شود که دیگر شرکت های سرمایه گذار هم کنسرت شان را برگزار کنند. اینها مافیایی هستند که باید با آنها مقابله کرد.

فردین خلعتبری آهنگساز چندین پروژه موسیقایی نیز در این نشست با بیان اینکه فقه شیعه یکی از بروزترین و وسیع‌ترین فقه‌های دینی است، تصریح کرد: آقای علم‌الهدی در جایی گفتند که با موسیقی مخالف نیستند. حال ما باید از این نکته مثبت استفاده کرده و با ایشان وارد گفتگو شویم. مطمئن باشید اگر ما تندروی کنیم، یک جایی جلوی بحث‌ها گرفته می‌شود. به نظر من باید متر به متر جلو رفت و با فقها و عالمان دین صحبت کرد. به نظر من دیگر این ظرفیت بعد از ۳۰ سال وجود دارد که در یک جای عمومی بنشینیم و با فقها گفتگو کنیم.

خلعتبری توضیح داد: ما باید جوری حرکت کنیم که مردم سردرگم نشوند. من حتی معتقدم مباحثی که می‌تواند در رابطه با فقه و موسیقی انجام دهیم، با بزرگان حوزه علمیه قم پشت درهای بسته انجام پذیرد تا بتوانیم بر اساس یک گفتگوی دوطرفه فضا را به سمت آرامش هدایت کنیم. حال من این نکته را می‌گویم که اتفاقاً ما باید بیشترین طلب را از وزارت ارشاد داشته باشیم؛ کسی که مجوز دارد و به یکباره کنسرت خود را لغو شده می‌بیند، باید از وزارت ارشاد حق خود را مطالبه کند.

بر اساس این گزارش قرار بود در این نشست نادر مشایخی و مجید درخشانی نیز صحبت هایی داشته باشند که با وجود حضور این دو هنرمند، سخنرانی انجام نگرفت.