تقویم نجومی پاییز و زمستان امسال/ فصل شهاب باران از راه رسید

به گزارش خبرنگار مهر، مسعود عتیقی- مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با بیان اینکه رويدادهای مهمی در پاییز و زمستان امسال پيش رو است، به خبرنگار مهر گفت: از رویدادهای مهم نجومی این دو فصل می توان به وقوع ماه گرفتگی کامل، خورشید گرفتگی و قابل مشاهده بودن انواع بارش های شهابی اشاره کرد.

وی گفت: بسیاری از پدیده های نجومی در دو فصل پایانی سال با چشم غیر مسلح قابل رصد هستند.

جزئیات این رویدادها به شرح زیر است:

رویدادهای نجومی فصل پاییز

مهم ترین رویدادهای نجومی که در  ماههای مهر، آبان و آذر اتفاق می افتد شامل ماه گرفتگی کامل، وقوع بارشهای شهابی اژدهایی، جباری، ثوری، اسدی و جوزایی است. البته دنباله دار «کاتالینا» نیز در اولین ماه فصل پاییز قابل مشاهده خواهد بود.

 دوشنبه ۶ مهر:  وقوع ماه گرفتگی کامل در ساعت ۶:۱۷

در این تاریخ، ماه در ماکسیمم و اوج گرفت خود قرار می گیرد. ماه گرفتگی در ساعت ۴:۳۷ بامداد با ورود ماه به سایه زمین شروع می شود و در ساعت ۷:۵۷ با خروج ماه از سایه کامل زمین، به پایان می رسد.

بخش های جزئی و شروع ماه گرفتگی کلی، در ایران قابل مشاهده است. در شرق ایران قبل از آغاز گرفت کلی، ماه غروب می کند و  در هیچ کجای ایران گرفت کلی، به طور کامل و جزئی  در مرحله دوم قابل مشاهده نیست. این ماه گرفتگی در چهار مرحله به وقوع می پیوندد.

همچنین شمال و جنوب امریکا، افریقا و غرب آسیا شانس دیدن این پدیده را دارند.

پنجشنبه ۹ مهر:  قابل مشاهده شدن دنباله دار «کاتالینا»

دنباله دار «کاتالینا» تازه کشف شده است و در نهم مهر ماه با چشم غیر مسلح با «قدر ۵» تا جمعه، پانزدهم آبان قابل رصد است.

پنجشنبه شب ۱۶ مهر:  بامداد جمعه ۱۷ مهر اوج بارش شهابی اژدهایی با ۱۰ شهاب در ساعت است. این بارش ذرات بازمانده دنباله دار «ژیاکوبینی زینر» P ۲۱ است.

بارش شهابی اژدهایی که در گذشته به صورت غیررسمی با عنوان «جیاکوبینیدز» نیز شناخته می‌شد، بارش شهابی است که بر اثر عبور زمین از میان رد دنباله دار دوره‌ای ۲۱ «پی/ژیاکوبینی-زنیر» ایجاد می‌شود. این بارش شهابی هرساله در اواسط مهرماه روی می‌دهد و معمولا بین شانزدهم و هجدهم مهر، به اوج می‌رسد.

 در سال‌های۱۹۳۳ و ۱۹۴۶ نرخ ساعتی سرسویی بارش شهابی اژدهایی بسیار بیشتر از معمول شد و به هزاران شهاب در ساعت رسید.

بهترین شرایط برای رصد بارش شهابی اژدهایی، آسمان صاف و بدون آلودگی نوری است.

یکشنبه ۱۹ مهر: اورانوس به وضعیت مقابله می رسد و بهترین شرایط رصد را در طول شب دارد.

سه شنبه ۲۱ مهر: ماه نو در ساعت ۳:۳۶

جمعه ۲۴ مهر: در ساعت ۱۳:۳۰، سیاره تیر به حداکثر کشیدگی غربی با زاویه ۱۸.۱ می رسد.

چهارشنبه شب ۲۹ مهر: بامداد پنجشنبه ۳۰ مهر، بارش شهابی جباری با ۲۰ شهاب در ساعت بازمانده دنباله دارد «هالی» است.

بارش شهابی جباری یکی از بارش های شهابی سالانه‌ است که کانون بارش آن در صورت فلکی جبار به نظر می‌رسد. بارش شهابی جباری بارش خیلی مشهوری نیست اما با این وجود جالب توجه است.

 این بارش معمولا هر سال از حدود روز ۱۰ مهرماه تا حدود روز ۱۶ آبان ماه فعال است. بارش شهابی جباری در حدود روز ۲۹ ماه مهر به اوج می‌رسد.

سرعت میانگین شهاب های  این بارش نسبت به کره زمین در اوقات اوج این بارش معمولا حدود ۶۶٫۲ کیلومتر بر ثانیه‌ است که نسبتا زیاد به شمار می‌آید. شهاب‌های این بارش چندان روشن نیستند ولی از خود خاکستر بیشتری بر جا می‌گذارند.

دوشنبه ۴ آبان: مقارنه سیارات ناهید و برجیس با جدایی ۱ درجه (همنشینی دو سیاره درخشان).

سه شنبه ۵ آبان: ماه کامل در ساعت  ۱۵:۳۵

چهارشنبه ۶ آبان: مقارنه نادر سیارات ناهید، بهرام و برجیس در بامداد، مثلثی با جدایی ۱ درجه در افق شرق می سازند.

پنجشنبه شب ۱۴ آبان: بامداد جمعه ۱۵ آبان، بارش شهابی ثوری با ۱۰-۵ شهاب در ساعت بازمانده سیارک TG۱۰ و دنباله دار «انکه» ۲P که به بارش آذرگونیها نیز مشهور است.

بارش شهابی ثوری بارش شهابی سالیانه‌ای است که بر اثر برخورد ذرات برجای مانده از دنباله دار «انکه» با جو زمین پدید می‌آید. از آن‌جا که نقطه نور باران این بارش شهابی در صورت فلکی ثور قرار دارد، اخترشناسان سال‌ها پیش آن را بارش شهابی ثوری نامیدند که این نام تا به امروز باقی است.

چهارشنبه ۲۰ آبان: ماه نو  در ساعت ۲۱:۱۷

سه شنبه شب ۲۶ آبان:  بامداد چهارشنبه ۲۷ آبان بارش مشهور شهابی اسدی بازمانده دنباله دار «تمپل تاتل» با ۱۵ شهاب در ساعت به وقوع می پیوندد.

بارش شهابی در هنگام عبور سیاره زمین از میان توده‌ای از ذرات در فضا رخ می‌دهد. در این مواقع تعداد زیادی شهاب در جو می‌سوزند. هر بارش شهابی در ناحیه مشخصی از آسمان اتفاق می‌افتد و به این محل کانون بارش گفته می‌شود.

 البته جهت حرکت شهاب‌ها متفاوت است ولی اگر مسیر آن‌ها را امتداد دهیم به کانون بارش می‌رسیم.

بارش شهابی اسدی یکی از مشهورترین بارش های شهابی است که معمولا هر ساله در فصل پاییز روی می‌دهد و کانون بارش آن در صورت فلکی اسد به نظر می‌رسد. این بارش در شب‌های ۲۶ تا ۲۸  آبان ماه هرسال به اوج خود می‌رسد و گاه شامل ۱۰ تا ۲۰  شهاب در هر ساعت می‌شود.

پنجشنبه ۵ آذر: ماه کامل در ساعت ۲:۱۴

دوشنبه ۱۶ آذر: مقارنه ماه و ناهید با جدایی ۲ درجه. در این تاریخ قبل از طلوع خورشید این اجرام از سمت شرق آسمان طلوع می کنند.

جمعه ۲۰ آذر: ماه نو  در ساعت ۱۳:۵۹

یکشنبه شب ۲۲ آذر:  بامداد دوشنبه ۲۳ آذر، بارش شهابی جوزایی بازمانده سیارک «فیتون ۳۲۰۰» رخ می دهد.

بارش شهابی جوزایی یکی از بزرگترین بارش های شهابی  سالانه‌است که  کانون بارش آن در صورت فلکی  جوزا به نظر می‌رسد. این بارش شهابی، از زمانی که بشر آن را شناخته همیشه جزء چند بارش شهابی بزرگ سال بوده و معمولا بزرگ‌ترین بارش شهابی سال شناخته می‌شود، به همین دلیل هواداران زیادی دارد.

اما بارش شهابی جوزایی گاهی جای خود را به بارش‌های شهابی دیگری چون برساووشی و ربعی می‌دهد. این بارش معمولا درحدود روز شانزدهم آذرماه آغاز و در  روز بیست و سوم همین ماه به اوج می‌رسد.

این بارش شهابی در روز بیست و هفتم آذرماه ماه به پایان می‌ رسد.

رویدادهای نجومی فصل زمستان

فصل زمستان در ساعت ۸:۱۸ دقیقه در نیمکره شمالی آغاز می شود. از مهم ترین رویدادهای نجومی این فصل می توان به وقوع بارش های شهابی دب اکبری، کوادرانتی و خورشید گرفتگی اشاره کرد.

 رویدادهای نجومی فصل زمستان به شرح زیر است:

سه شنبه اول دی ماه: آغاز زمستان در نیمکره شمالی ساعت ۸:۱۸

سه شنبه شب ۱ دی ماه: بامداد ۲ دی ماه بارش شهابی دب اکبری با ۱۰-۵ شهاب در ساعت از ذرات بازمانده دنباله دار«تاتل» رخ می دهد.

جمعه ۴ دی: ماه کامل  در ساعت ۱۴:۴۱

سه شنبه ۸ دی: ساعت ۳:۳۱ سیاره تیر در بیشترین کشیدگی شرقی خود با زاویه ۱۹.۷ درجه قرار می گیرد.

یکشنبه ۱۴ دی: بامداد دوشنبه ۱۴ دی، بارش شهابی «کوادرانتی» به وقوع می پیوندد. در حقیقت، بارش شهابی کوادرانتی در بامداد چهاردهم دی ماه با ۴۰ شهاب در ساعت رخ می دهد.

این بارش در اواسط دی ماه در اوج سرمای زمستان به اوج می رسد و دیدن شهاب های آن احتیاج به تحمل سرما دارد. نام بارش کوادرانت یا ربعی  از صورت فلکی کوچک ربع (به معنای یک چهارم) گرفته شده که دیگر وجود ندارد.

در تقسیم بندی های جدید صورت های فلکی بخشی از آن صورت فلکی به صورت فلکی عوا و بخشی دیگر به دب اکبر داده شده است اما این بارش همچنان به نام صورت فلکی اش باقی مانده است.

یکشنبه ۲۰ دی: ماه نو در ساعت  ۵ صبح

یکشنبه ۴ بهمن: ماه کامل در ساعت ۵:۱۶ صبح

دوشنبه ۱۹ بهمن: ماه نو در ساعت ۱۸:۰۹

دوشنبه ۳ اسفند: ماه کامل در ساعت ۲۱:۵۰

سه شنبه ۱۸ اسفند: در این تاریخ از سال سیاره غول پیکر برجیس در وضعیت مقابله و بهترین شرایط رصدی قرار دارد.

چهارشنبه ۱۹ اسفند: ماه نو در ساعت ۵:۲۴

چهارشنبه ۱۹ اسفند ۱۳۹۴: رخ دادن خورشید گرفتگی کامل

خورشید گرفتگی هنگامی رخ می‌دهد که زمین و ماه و خورشید به ترتیب در یک خط راست یا تقریبا در یک خط راست قرار بگیرند. این خورشید گرفتگی در ایران قابل رویت نیست و بیشتر شرق آسیا و استرالیا فرصت رصد این واقعه را دارند.