خبرگزاری مهر_ گروه دین و اندیشه: حوادثی که در حج امسال اتفاق افتاد، باعث شد این بحث که عربستان توان لازم برای اداره و مدیریت حج را ندارد، دوباره قوت بگیرد. مهمترین حادثه حج امسال، سقوط یک جرثقیل بزرگ در مسجدالحرام بود که ۱۰۷ کشته و ۲۳۸ مجروح برجا گذاشت. مروری بر اتفاقات ریز و درشت حج سالهای قبل هم این موضوع را تأیید می کند که باید برای مدیریت حرمین شریفین مکه و مدینه تصمیمی جدی اتخاذ شود. یکی از پیشنهاداتی که در این باره طرح شده است، مدیریت شورایی حرمین شریفین توسط مجمعی از کشورهای اسلامی است که با مروری به وضعیت مدیریت آل سعود در برگزاری مراسم حج، پیشنهادی قابل تأمل به نظر می رسد.
اما بی کفایتی آل سعود تنها در سهل انگاری و اهمیت ندادن به جان حجاج خلاصه نمی شود. در روز جمعه، ۶ ذی الحجه سال ۱۴۰۷ قمری (۹ مرداد ۱۳۶۶ و ۳۱ ژوئیه ۱۹۸۷)، پس از آن که حجاج ایرانی در طی تظاهرات برائت از مشرکین، «شعار مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیل» سر می‌دادند، نیروهای امنیتی عربستان بر آنان آتش گشودند. در این تظاهرات ۴۰۲ نفر کشته (۲۷۵ ایرانی، ۸۵ عربستانی از جمله نیروی پلیس و ۴۵ تن از حاجیان دیگر کشورها) و ۶۴۹ نفر زخمی (۳۰۳ ایرانی، ۱۴۵ عربستانی و ۲۰۱ از دیگر ملل) شدند.
۱۴۲۶ کشته در سال ۱۹۹۰ میلادی
در سال ۱۹۹۰ بر اثر ازدحام جمعیت در تونل منتهی به مسجد الحرام و افتادن حجاج زیر دست و پای دیگران ۱۴۲۶ نفر کشته شدند.
بیشترین حوادث ناگوار در رمی جمرات
رمی جمرات اما شاهد بیشترین حوادث ناگوار برای زائران بوده و عمق ناتوانی آل سعود در اداره این مراسم مذهبی را نشان داده است. در مراسم رمی جمرات سال ۱۹۹۴ ( ۱۴۱۴ قمری) به علت ازدحامی که به هنگام خروجِ حجّاج از منا بر روی پل جمرات روی داد، ۲۷۰ زائر بی گناه جان خود را از دست دادند.
مقامات عربستان در سالهای بعد مدعی شدند که تغییراتی را برای جلوگیری از بروز حوادث مشابه انجام داده اند تا چنین حوادثی تکرار نشود، اما چهار سال بعد در سال ۱۹۹۸ بار دیگر حادثه ای مشابه تکرار شد که در نتیجه آن ۱۱۸ تن از حجّاج بیت الله الحرام جان باختند. در روز عید قربان سال ۱۴۲۴ ق. (بهمن ۱۳۸۲ و فوریه ۲۰۰۴) نیز حادثه ای مشابه در منطقه رمی جمرات افتاد که به شهادت ۲۴۴ حاجی و مجروح شدن دهها نفر دیگر انجامید.
شهادت ۳۴۵ نفر در سال ۲۰۰۶
در سال ۲۰۰۶ میلادی بار دیگر حادثه ای مشابه تکرار شد و بر اثر ازدحام جمعیت در ورودی شرقی پل رمی جمرات ۳۴۵ نفر کشته و ۲۸۹ نفر زخمی شدند. حاکمیت عربستان که سعی داشت بی کفایتی خود در تکرار این حوادث را انکار کند، علت اصلی این حادثه را اصرار زائران برای حمل اسباب و اثاثیه خود به هنگام رمی اعلام کرد.
آتش سوزی گسترده در مِنا
همچنین در سال ۱۹۹۷ در آتش سوزی گسترده ای که در منا به وقوع پیوست ۳۴۰ حاجی به شهادت رسیده و ۱۵۰۰ نفر دیگر نیز زخمی شدند.
فرو ریختن ساختمان یک هتل ۸ طبقه در مکه مکرمه
در سال ۲۰۰۶ نیز در اثر فرو ریختن ساختمان یک هتل ۸ طبقه در مکه مکرمه ۷۶ نفر از زائران که همگی از حجاج آسیایی بودند، جان خود را از دست دادند. گزارش های رسمی از عربستان سعودی حکایت از آن داشت که ساختمان این هتل در زمان ریزش بیش از ۴۰ سال قدمت داشته و برای اسکان زئران محل مناسبی نبود، این در حالی بود که ریزش هتل زمانی اتفاق افتاد که بیشتر زائران در محل حاضر نبودند، در غیر این صورت تلفات این اتفاق بسیار بیش از این ارقام می شد.
خبر تأسف بار در ابتدای سال ۹۴
در ابتدای سال جاری خبر رسید دو نوجوان ایرانی پس از شرکت در حج عمره و در حال بازگشت به ایران در فرودگاه جده مورد تعرض واقع شده‌اند. اگرچه منبع این خبر، رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر بود که ساعتی بعد خبر را تکذیب کرد و آن را خبر‌سازی رسانه‌ای عنوان کرد، اما وزارت امور خارجه به طور رسمی خبر را تأیید کرد. البته معاون وزیر امور خارجه به جای تجاوز از واژه «شبه‌تجاوز» استفاده کرد. این دو نوجوان ١٤ و ١٥ ساله، پس از انجام حج عمره و در حال بازگشت به ایران بودند که در فرودگاه جده با مشکلاتی مواجه می‌شوند.
معاون وزیر امور خارجه در امور کنسولی، پارلمانی ایرانیان درباره تعرض به دو ایرانی از سوی پلیس سعودی گفت: متأسفانه این اقدام شبه‌تجاوز برای دو نفر از هموطنان که به عمره مشرف شده بودند پیش آمد. به روایت قشقاوی، در هفته دوم تعطیلات، به هنگام بازرسی از یک کاروان عمره ایرانی، مأموران متخلف مذکور به بهانه مشکوک‌شدن به دو نوجوان ایرانی، آنها را از بقیه جدا کرده و در بخش دیگری مورد بازرسی بدنی قرار دادند که در اثنای بازرسی، سایر افراد کاروان متوجه شدند که مأموران خاطی قصد آزار و اذیت جنسی آن دو نوجوان را داشته‌اند و مسئولان امر را از این موضوع مطلع می‌کنند.
مسئولان مربوطه بلافاصله موضوع را به سرکنسولگری جمهوری‌اسلامی ایران در جده اطلاع داده و با حضور کنسول آن سرکنسولگری، مقامهای ذی‌ربط کاروان و مسئولان فرودگاه جده بررسی‌های میدانی به عمل آمده و پس از شناسایی دو مأمور متخلف، پس از انجام مقدمات قانونی طرف سعودی اقدام به بازداشت آنها می‌کند.
معاون وزیر امور خارجه تأکید دارد: در روز بعد از این واقعه و در غیاب سفیر عربستان سعودی در تهران، کاردار و کنسول آن کشور توسط مدیرکل کنسولی به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران نسبت به این عمل شنیع و غیرانسانی که باعث جریحه‌دارشدن افکارعمومی کشورمان شده را به وی ارائه کرد. طرف سعودی ضمن ابراز تأسف شدید از این اتفاق رذیلانه قول داد موضوع را در بالاترین سطح توسط مقامات کشورش مورد پیگیری قرار داده و با افراد خاطی به‌شدت برخورد شود.
قشقاوی طی اظهار نظری افزود: با توجه به این رفتار غیرانسانی و ضددینی، منتظر برخورد دولت سعودی با این افراد و اعمال اشد مجازات در مورد آنها هستیم. نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در ریاض و جده تا حصول نتیجه مشخص پیگیر ماجرا خواهند بود و متعاقباً نتایج آن در اختیار خانواده‌ها و افکار عمومی قرار خواهد گرفت.
موضع گیری علما و مسئولان
آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی با اشاره به اینکه حادثه جده نباید رسانه‌ای می‌شد گفت: مایل نبودم این حادثه رسانه‌ای شود اما حال که رسانه‌ای شده است باید در مورد آن صحبت کنم و سئوالی که از مسئولان دارم این است آیا عمره که واجب نیست را باید برویم و زیر بار هر خفتی برویم؟
آیت‌الله مکارم‌شیرازی با اشاره به اینکه از مسئولان دولتی خود نیز می‌پرسم آیا نیاز است که به حج مستحب برویم، گفت: آیا لازم است که هر توهینی را بشنویم تا به یک امر مستحب عمل کنیم؟ حادثه جده حادثه‌ای نیست که بشود از آن به راحتی گذشت، در برنامه‌هایی که می‌دانیم مایه عزت نیست باید از آن عبور کرد و باید از حق دفاع کنیم تا عزت‌مند شویم.
آيت الله حسين نوری همدانی از مراجع تقليد نیز با اشاره به تجاوز ۲مأمور فرودگاه جده به ۲ نوجوان ايرانی بيان داشت: مردم مسلمان بايد تعقيب کنند که چه پيش آمده است، ما در اوج قدرت هستيم و نبايد در اين زمينه سکوت کنيم.
آیت‌الله جوادی آملی، ۲۵ فروردین ماه امسال در سلسله جلسات درس تفسیر خود نیز گفت: در سالی که حادثه تلخ به شهادت رسیدن بسیاری از زائران حرمین بود، یک عده مقالاتی نوشتند و بررسی کردند که حرمین باید در اختیار چه کسی باشد. برابر آنچه در آیه ۳۴ سوره انفال آمده است «وَمَا كَانُوا أَوْلِيَاءَهُ إِنْ أَوْلِيَاؤُهُ إِلَّا الْمُتَّقُونَ» متولی حرمین شرفین باید مردان باتقوا باشد نه آل سعود چرا که اینها همان کسانی بودند که اجدادشان کعبه را به بتخانه و شرابخانه تبدیل کردند، با یک مشک یا دو مشک در قمارخانه‌های مکه حق تولید و کلیدداری کعبه را معامله کردند. در حال حاضر هم مسلمانان باید جهاد اکبر کنند و به فکر باشند که حرمین را از اسارت و غارت آل‌سعود نجات بدهند.
وی افزود: اگر چنانچه فکر یک ملت، عقیده، اندیشه، تعقل و درک یک ملت به اسارت برود وضعش همین وضع آل سعود است. جهان اسلام باید بازگشتی کند که دین آزاد شود، روایات و عقل آزاد شود، حرمین که اکنون در اسارت آل‌سعود است باید از این اسارت در بیاید.
آيت الله آملی لاريجانی رئيس قوه قضاييه با اشاره به «خبر تأسف بار تعرض مأموران سعودی به دو زائر نوجوان ايرانی» تأکيد کرد: ما نمی توانيم از امنيت شهروندان خود عبور کنيم و از وزارت امور خارجه قاطعانه مي خواهيم با حساسيت و جديت اين موضوع را پيگيری کند.
وی با محکوم کردن اين اقدام و اعلام اينکه «خاطيان بايد به اشد مجازات برسند» گفت: تعرض به دو زائر در کشوری که مسئولانش خود را خادم حرمين شريفين می دانند، به هيچ وجه قابل قبول نيست و خاطيان بايد به اشد مجازات برسند تا ديگر شاهد چنين جرايمی نباشيم.
آیت الله علم الهدی، امام جمعه مشهد با اشاره به حادثه تلخ تعرض مأموران فرودگاه جده به دو نوجوان ایرانی گفت: نمی‌توان این حرکت جانور صفتانه را تنها یک فساد اخلاقی دانست، این کار یک حرکت سیاسی بود تا اهانتی صریح به ایران و ایرانی انجام دهند.
امام جمعه مشهد به لزوم برخورد قاطع تر در صورت رسیدگی نکردن دولت عربستان به این موضوع تأکید و بیان کرد: اگر دولت عربستان حکم چنین عملی که در آن کشور اعدام است را اجرا کند، تا اندازه ای مسئله جبران می شود اما اگر بخواهند آن را به‌گونه ای دیگر حل و فصل یا لاپوشانی کنند، نباید همچون گذشته برخورد کرد. تعطیلی حج یک حرکت فقهی و بر عهده مراجع و در درجه اول مقام معظم رهبری است و نمی‌توانیم به یکباره بگوییم حج عمره تعطیل است.
برخی از کارشناسان از آن جهت که حج عمره را هم از جهت تبلیغ و هم از حیث بهبود چهره شیعیان در جهان اسلام مفید می دانند و معتقدند حج عمره می تواند در عمق بخشی به باورهای دینی تأثیرات بسیار داشته باشد و همچنین می تواند شرایط تبلیغ را برای باورهای شیعه و عموم مسلمین فراهم کند و حضور شیعیان در عمره و حج به بسیاری از سوء تفاهمها نسبت به شیعیان در میان اهل سنت خاتمه می بخشد، نسبت به تعطیلی حج عمره واکنش نشان دادند.
همچنین ۱۸ نماينده مجلس در نامه ای به رئيس جمهور خواستار برخورد و مجازات عاملان تعرض به دو نوجوان ايرانی در فرودگاه جده عربستان شدند.
سقوط مرگبار جرثقیل
در روز جمعه ۲۰ شهریور ماه ۱۳۹۴ (۱۱ سپتامبر ۲۰۱۵)، سقوط یک دستگاه جرثقیل در محوطه مسجدالحرام ، باعث کشته شدن ۱۰۷ نفر و مجروح شدن ۲۳۸ نفر شد. باد شدید و طوفان عامل سقوط جرثقیل عنوان شد. اکثر جان‌باختگان از اتباع کشورهای هند، پاکستان، اندونزی و ایران بوده اند.
در میان زخمی‌شدگان این حادثه نام ۱۵ زائر ایرانی هم دیده می‌شود و یازده ایرانی نیز جز کشته شدگان هستند. مقامات سعودی علت سقوط را بارندگی و طوفان عنوان کردند ولی یک پایگاه خبری سعودی علت سقوط را عدم رعایت استانداردها در محکم‌کاری پایه‌های جرثقیل عنوان کرد. شرکت پیمانکاری جرثقیل که نام آن بن لادن بوده است، در پی وقوع این حادثه ممنوع‌الفعالیت شد.
رسانه‌های عربستان اعلام کرده‌اند این جرثقیل که در طرح توسعه مسجد الحرام مشغول به کار بود، به دلیل بدی آب و هوا سقوط کرده است، اما مقامات سعودی اعلام دلیل اصلی سقوط جرثقیل را به آینده موکول کرده اند. پس از طوفان و این حادثه باران شدیدی هم در مکه بارید که همین موجب بهم ریختگی بیشتر در زمان حادثه و حواشی پس از آن شد. بارش شدید باران موجب جاری شدن سیل در خیابان‌های مکه شد. شدت بارش باران که با وزش شدید طوفان همراه بود، شکسته شدن چند درخت در خیابان‌های مکه را در پی داشت. این مسئله نشان دهنده میزان جهل و ناآگاهی مسئولان سعودی است و اگر یک مهندس ساده در محل حضور داشت متوجه می‌شد که این جرثقیل باید تثبیت شود.
سقوط پنکه در سعی صفا و مروه
سیدعلی مرعشی رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر با اشاره به سقوط پنکه سقفی در صفا و مروه گفت: بر اثر ازدحامی که بعد از سقوط پنکه به وجود آمده بود ۴ نفر از زائران ایرانی از ناحیه دست دچار جراحت‌های سطحی شدند. این افراد به صورت سرپایی تحت درمان قرار گرفتند و حالشان خوب است.
آتشسوزی در هتل حجاج در مکه
هتل حجاج یکی از کشورهای آسیایی در منطقه «باب‌العزیزیه» مکه، ۲۶ شهریورماه، دچار آتشسوزی شد. بر اساس این گزارش، این حجاج از یکی از کشورهای آسیایی بودند. این آتشسوزی از یکی از اتاق‌های این هتل ۱۱ طبقه آغاز شد و چند حاجی نیز در جریان این حادثه دچار جراحت شدند.
ناتوانی آل سعود و بحران امنیت حجاج
در طول سالهای گذشته حوادث دردناکی از جمله آتشسوزی چادرهای حجاج در منا، ریزش تونل‌ها و پل‌ها و اخیراً سقوط دکل بالابر در کنار کعبه ثابت کرد که رژیم آل سعود و حکومت این کشور از توانایی لازم برای اداره حرمین شریفین برخوردار نیست. هر چند که این حادثه به ظاهر بر اثر بروز تند باد و طوفان صورت گرفته، اما برخی گزارشها نشان می‌دهد که بی‌توجهی مقامهای مسؤول و حکومتی به خطرات موجود در نتیجه درگیر بودن با مسایل حاشیه‌ای و اختلافات حکومتی و سیاسی درونی هیأت حاکمه موجب بروز این حادثه و تلفات سنگین آن شده است.
اختلاف میان فرزندان ملک عبدا... پادشاه سابق و ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه فعلی عربستان و جنگ قدرت میان دو قبیله السدیری و الشمری موجب شده تا بسیاری از مسایل مهم و حکومتی در عربستان معطل و در گرو جنگ شاهزادگان سعودی باقی بماند. بی کفایتی آل سعود در مدیریت باعث شده است طی ۳۰ سال گذشته بیش از ۷ هزار حاجی و زائر در حوادث مختلفی که می‌شد از وقوع آنها جلوگیری کرد، جان خود را از دست دهند.
کشتار حجاج ایرانی در سال ۱۳۶۶
اما امروز سالگرد کشتار حجاج شرکت کننده در مراسم برائت از مشرکین در سال ۱۳۶۶ ازست این فاجعه از فجایعی است که لکه ننگ آن توسط رژیم آل سعود بر صفحه تاریخ نقش بست. طی این واقعه که در روز جمعه، ۶ ذی الحجه سال ۱۴۰۷ قمری، رخ داد، آمار ۴۰۲ نفر کشته (۲۷۵ ایرانی، ۸۵ عربستانی از جمله نیروی پلیس و ۴۵ تن از حاجیان دیگر کشورها) و ۶۴۹ نفر زخمی (۳۰۳ ایرانی، ۱۴۵ عربستانی و ۲۰۱ از دیگر ملل) برجای ماند. پس از این واقعه، حکومت عربستان سعودی سفارتخانه خود را در تهران تعطیل و روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد.
آیت الله حائری شیرازی درباره انگیزه این اقدام آل سعود به خبرنگار مهر گفت: «اسلام می گوید اول کفر به طاغوت بعد ایمان به الله. حضرت امام(ره) کفر به طاغوت را که فراموش شده بود دوباره احیا کرد و کفر به طاغوتی را که در رمی جمرات خلاصه می شد به عنوان برائت از مشرکین طرح نمود و گفت شما که رمی جمره می کنید باید طاغوت زمان تان را رمی کنید و روح و حقیقت حج توحیدی برائت از طاغوت زمان یعنی امریکاست.»
وی در این باره افزود: «تکفیری ها گفتند اینها بدعت است و شما تازه آن را در اسلام وارد کردید. وقتی حاجیان ایرانی برائت از مشرکین در روز عید قربان را انجام می دادند، آنها هم به عنوان اینکه این اسلام، اسلام سنتی نیست و این اسلام را ایران خلق کرده است و بدعت در اسلام است، با این ها برخورد کردند. سنگباران و تیرباران کردند. عده زیادی هم کشته شدند، بعد امام جماعت حجاج وقتی می خواست نماز جماعت بخواند در یکی از نمازها این سوره را خواند «أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ*وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ* تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ*فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ» که این شرطه ها شدند ابابیل، این سنگ هایی که زدند بر سر حاجیان این هم شد سجیل و این مسلمان هایی که آمدند برائت از مشرکین کردند، شدند قشون ابرهه و اصحاب الفیل!»
بر طبق گفته شاهدان عینی ماجرا و طبق اسناد، راهپیمایان با شعار الله اکبر، لا اله الا الله و مرگ بر امریکا برای ادای نماز مغرب روانه حرم شدند. پس از طی مسافتی در حالی که پیشاپیش عظیم راهپیمایان زنان و گروهی جانبازان در حرکت بودند، ناگهان ستون هایی از حکومت آل سعود هویدا می شوند که لحظه ای بعد به طرف صفوف حمله کرده و با باتوم بر سر و صورت زائران بی گناه می کوبند. این گروه از یک سو و گروه دیگری نیز از بالای پله ها و ساختمان ها سنگ و آجر و آهن و شیشه و بلوک سیمانی که از چند روز قبل گذاشته شده بود بر سر و روی مردم می ریختند.
پس از آن شلیک گازهای سمی و خفه کننده آغاز شد و به دنبال آن رگبار گلوله ها به قصد کشتن راهپیمایان به سوی آنها سرازیر گردید و پیکرهای پاک آسمانی که جرمشان اعلام برائت و بیزاری از آمریکا و اسرائیل و ایادی نا پاک آنها بود در خاک و خون غلتیدند.
کشتار حجاج مظلوم ایرانی به دست حکام آل سعود در مکان و زمانی انجام شد که خون ریختن در آن حرام است و این حرمت تا جایی اهمیت دارد که حتی اعراب جاهلی هم احترام این مکان و زمان را نگه می داشتند، اما این حرمت توسط عوامل سعودی شکسته شد. در این فاجعه حتی به زنان و جانبازان هم رحم نکردند، به طوری که نیمی از کشته شدگان زنان بودند. نکته دردناک آنجاست که بسیاری از آمار شهدا مربوط به روزهای پس از حادثه است که مأموران سعودی اجازه مداوای مجروحین حادثه را در بیمارستان ها ندادند و برخی از مجروحین که جراحات حاد داشتند، پس از تحمل رنج و درد بسیار و در حالی که امکان مداوای آنها بود، به شهادت رسیدند.
آن روزها نایف بن عبدالعزیز که بر كرسی وزرات كشور آل سعود تكيه زده بود، در بیانیه ای رسمی كه وزارت کشور سعودی در هشتم ذیحجه منتشر كرد، با دروغ پراکنی به حجاج شرکت کننده در برائت از مشرکین اتهامِ اخلال در مراسم حج بست و اعلام کرد که حجاج با چوب و سنگ و چاقو به طرف مسجدالحرام هجوم آوردند و مأموران برای جلوگیری از هرج و مرج وارد شدند و نیز در این گزارش با ادعای عدم تیراندازی به زوار حرم آمده است که حجاج با مأموران امنیتی درگیر شدند و تعدادی از حجاج زیر دست و پا ماندند و له شدند. دولت سعودی از پذیرش هیأت تحقیق اعزامی دولت جمهوری اسلامی ایران جلوگیری نمود و تا مدتها از تحویل اجساد حجاج ایرانی و انتقال مجروحان نیز خودداری می‌کرد.
در حالی که مناسک حج و حضور جمعیت چشمگیر مسلمانان از اقصا نقاط عالم اسلام می تواند بستری برای اتحاد و عظمت امت اسلام باشد و قدرت جهان اسلام را به رخ طاغوت های زمان بکشد، رژیم دست نشانده سعودی که خود را موظف به مبارزه با اسلام انقلابی و کفرستیز می داند و جنایاتش علیه مردم یمن شاهدی زنده بر این مدعاست، حتی از برگزاری مناسک حج به شکل سنتی و مورد قبول این رژیم نیز عاجز است و امروز بیش از پیش عدم شأنیت این رژیم برای کلیدداری خانه خدا بر همگان روشن شده است.
گزارش از: سیدحسین امامی
نظر شما