با انجام عمليات پيروزمندانه بدر كه حاصل آن فشار سنگين بر ماشين جنگي رژيم بعثي عراق بود، دشمن به منظور انتقام از ملت ايران، جنگ شهرها را كه از ماهها پيش شروع كرده بود گسترش داد.همزمان با آن رهبر كبير انقلاب ، حضرت امام خميني(ره) در هنگام تحويل سال 1364 اين سال را «سال استقامت» ناميدند و بر ضرورت ادامه نبرد تأكيد فرموده و شعار جنگ جنگ تا پيروزي را (كه پرتويي از شعار قرآني جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم دانسته بودند) مطرح فرمودند.
بر اساس ضرورت فعال نگه داشتن جبهه‌ها، برخي تحركات نظامي خودي عليه دشمن بر اساس تدبيرعمليات محدود انجام گرفت تا با استفاده از فرصت به دست آمده، عمليات گسترده والفجر8 طراحي گردد. بر همين اساس، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران سلسله عمليات محدود «ظفر» را طراحي و اجرا نمود كه عمدتاً تظاهر به تك همراه با اجراي آتش توپخانه بود. مهمترين اين عملياتها« ظفر 5 » در «ارتفاعات توتمان» واقع در منطقه عمومي مريوان و عمليات آفندي «شرهاني» در منطقه عمومي شرهاني بود. همچنين سپاه پاسداران انقلاب اسلامي پنج عمليات به نام‌هاي «قدس1 تا قدس5» را طي بيش از 50 روز، از 24 خرداد تا 15 مرداد 1364 طراحي و به اجرا در آورد. از اين مجموعه 4 عمليات در منطقه هور الهويزه و يك عمليات در منطقه دهلران اجرا شد.
دلايل انتخاب منطقه
با توجه به اينكه عمده ترين هدف عمليات بدر قطع جاده استراتژيك بصره ـ العماره بود كه به دلايلي دستيابي به آن در اين عمليات مقدور نشد، اما در عين حال جايگاه هدف ياد شده در استراتژي جمهوري اسلامي محفوظ بود؛ لذا پس از عمليات بدر، از اولين اهداف عملياتهاي محدود نزديك تر شدن به جاده بصره ـ العماره و همچنين دو پاسگاه « ابوليله» و«ابوذكر» و نيز ترميم خط پدافندي در اين منطقه بود كه عملياتهاي« قدس1 و قدس2» با اين اهداف طراحي شد.
از سوي ديگر دشمن پس از عمليات بدر حساسيت بسياري به منطقه «هور» نشان داد. به طوري كه پيش بيني مي شد ارتش عراق تلاش وسيعي براي عقب راندن نيروهاي خودي از اين منطقه انجام دهد، لذا ضرورت تحكيم و تثبيت مواضع به دست آمده (طي عمليات خيبر و بدر) و نيز اتخاذ موضع تهاجمي در مقابل تعرضات احتمالي دشمن افزون تر شد و عمليات هاي «قدس4 و قدس5» با اين اهداف به اجرا درآمد.
شناسنامه سلسله عملياتهاي قدس 1 تا 5
عمليات قدس 1 با رمز يا محمد رسول الله (ص) در تاريخ 24/3/64 در منطقه مياني «هور الهويزه» با شركت 5 گردان از لشكر 25 كربلا و با هدف تصرف پاسگاه‌هاي دشمن در شمال البيضه (ترابه، ابوذكر، ابوليله و … )انجام گرفت كه رزمندگان اسلام با پيروزي بر نيروهاي رژيم بعث عراق كه متشكل از 4 گردان و عناصري از تيپ 506 و 114 مي شدند، توانستند 4توپ ضد هوايي، 6 خمپاره انداز، 30 قطعه پل دوبه اي و تعداد زيادي سلاح سبك را به غنيمت گرفته و يك هواپيما، دو هلي كوپتر و 12 پاسگاه و … را منهدم كنند و منطقه اي به وسعت 200 كيلومتر مربع را آزاد سازند. در اين عمليات 200 تن از نيروهاي بعثي كشته و 200 نفر زخمي شده و 5 نفر به اسارت درآمدند.
عمليات قدس 2 با رمز يا محمد رسول الله (ص) در تاريخ 4/4/64 در منطقه مياني «هور الهويزه» در حالي انجام گرفت كه 5 گردان از لشكر 25 كربلاي سپاه پاسداران با هدف جلوگيري از تك احتمالي، تأمين نقاط آسيب پذير، گرفتن ابتكار عمل در منطقه، به تيپ كماندويي عراق حمله كردند كه در اين حمله ضمن تأمين اهداف مورد نظر 40 تن از نيروهاي عراقي كشته و تعدادي زخمي و 11 نفر اسير شدند.
عمليات قدس 3 با رمز يا امام صادق(ع) در تاريخ 19/4/ 64در منطقه عمومي دهلران؛غرب رودخانه ليمه با هدف انهدام تجهيزات و اسارت نيروهاي دشمن در تپه 194 انجام گرفت. لشكر 19 فجر و 3 گردان و يك گروهان مأمور از نيروهاي سپاه با پشتيباني هوانيروز در اين عمليات شركت داشت كه نيروهاي ايران علاوه بر پاكسازي منطقه، 30 كيلومتر مربع از خاك ميهنمان را آزاد كردند و تيپ 805 از لشكر 14 عراق با 700 كشته و مجروح متحمل خسارات سنگيني شد. رزمندگان اسلام 10 انبار مهمات ، 6 قبضه توپ 106 و تعدادي خودرو سبك و سنگين دشمن را منهدم كرده و غنائم قابل توجهي سلاح سبك و نيمه سنگين بدست آوردند.
عمليات قدس 4 در تاريخ 1/5/64 در منطقه عمومي هورالهويزه ؛ درياچه ام النعاج انجام شد. در اين عمليات چريكي 4 گردان از تيپ 9 بدر سپاه پاسداران با هدف انهدام دشمن ـ آزادسازي بخشي از درياچه ام النعاج با گردان 5 و 2 از تيپ 117 رژيم بعث عراق درگير شد. در اين عمليات علاوه بر آزاد سازي نيمي از درياچه ام النعاج به مساحت 150 كيلومتر مربع، 80 نفر كشته و100 تن مجروح شدند و 53 نفر نيز به اسارت نيروهاي ايراني درآمد و چندين قايق، تعدادي بي سيم و سلاحهاي سبك و نيمه سنگين به غنيمت گرفته شد.
عمليات قدس 5 ، آخرين عمليات از سلسله عملياتهاي قدس با رمز يا علي (ع) ادركني در تاريخ 15/5/64 در منطقه عمومي هورالهويزه ؛ پاسگاه اليج با هدف تصرف پاسگاه اليج، نزديك شدن به البيضه و تأمين بيشتر منطقه توسط گردان امام علي(ع) از تيپ 18 الغدير و نيروهاي ويژه غواص سپاه پاسداران انجام گرفت. در اين عمليات موفقيت آميز ضمن هلاكت 51 تن از نيروهاي بعث و اسارت 18نفر،30 كيلومتر مربع در هور آزاد شد و انواع خمپاره انداز، سلاح ضد هوايي تك لول و مقادير قابل ملاحظه‌اي سلاح سبك به غنيمت رزمندگان اسلام درآمد.
نتايج و ارزيابي سلسله عمليات محدود
سلسه عمليات قدس نشان دهنده ادامه و استمرار جنگ به هر شكل ممكن بود. اين امر گذشته از دستاوردهاي نظامي و آسيب پذير كردن و انهدام دشمن، نتايج مهمي نظير حفظ روحيه تعرضي رزمندگان اسلام، افزايش انسجام يگان‌ها و پرورش كادر و افزايش تجربيات جنگي آنها، تضعيف روحيه سربازان دشمن و ايجاد تزلزل در آنان، انفعال دشمن و گرفتن مجال هرگونه پدافند از او، باز پس گيري بخشي از اراضي اشغالي و پيشروي در خاك دشمن، نشان دادن توانايي و قابليت‌هاي نظامي جمهوري اسلامي براي وارد آوردن فشارهاي پي درپي به دشمن، فريب دشمن و جلوگيري از هوشياري آن نسبت به انجام عملياتهاي اصلي و گسترده آينده مثل والفجر8 ، را به همره داشت.
همچنين بهره گيري از زمان و مشغول ساختن دشمن براي طراحي عمليات گسترده و بازسازي و سازماندهي يگان‌ها، كشاندن نيروهاي احتياط دشمن به خطوط پدافندي و فرسايش آنها، جلوگيري از آمادگي آنها براي مقابله با عمليات گسترده خودي و همچنين تقويت و پشتيباني يگان‌هاي رزمي به وسيله مردم هر منطقه از ديگر نتايج مطلوب سلسله عملياتهاي قدس مي باشد.
بدين ترتيب، سلسله عملياتهاي محدود در تابستان 1364، كه بر مبناي فرمان حضرت امام خميني (ره) براي گرم نگه داشتن جبهه‌ها و لزوم جلوگيري از آسودگي دشمن در برخي مناطق با هدف‌‌هاي نظامي ـ سياسي انجام گرفت، به ميزان بسياري مؤثر واقع شد و ابتكار عمل در جبهه خودي و انفعال دشمن همچنان حفظ گرديد و در سايه اين عملياتها فرماندهان نظامي توانستند طراحي و آماده سازي يكي از بي نظيرترين و موفق ترين عملياتهاي هشت سال دفاع مقدس را كه همان والفجر 8 و تسخير شبه جزيره فاو بود را به اجرا بگذارند.
-----------------------------------------------
تهيه و تدوين :مركز مطالعات و تحقيقات جنگ
نظر شما