تصاویری داریم که باورتان نمی‌شود اینجا ایران است/ زدودن سیاهی‌ها

خبرگزاری مهر- گروه هنر: شاید بسیار پیش آمده باشد که با تصاویری از گوشه گوشه ایران مواجه شده باشید که وقتی خوب دقت می کنید ابتدا منکر می شوید که این مکان ها به ایران تعلق دارند و بعد اگر اهل سفر باشید علاقه مند می شوید که حتی به جای سفرهایی به کشورهای اطراف و دیدن مناظر و کویر و رود در دیگر کشورها به همین مکان های کشف نشده در ایران سفر کرده و آنها را از نزدیک تجربه کنید.

ایران کشور رنگ ها، معماری های تاریخی و ناب و عظمت هاست؛ عظمت هایی که گاهی نه به زبان که تنها به تصویر درمی آیند. تصاویری که گاه آنقدر بکر هستند که ممکن است شما را بارها و بارها به وجد آورد و اصلا باور نکنید که این تصاویر به ایران تعلق دارند. بخشی از این مساله البته به دلیل مناطق بی شماری است که در ایران وجود دارد و بخشی از آن به تعبیر سهراب «چشم ها را باید شست/ جور دیگر باید دید» برمی گردد که باید زاویه لنزها و دوربین ها را تغییر داد تا بتوان این نقاط بکر را شکار کرد.

شاید گزاف نباشد که بگوییم امروز تصویر، زبان اول جهانیان است. مردم با تصاویر و عکس ها با یکدیگر حرف می زنند و سعی می کنند منطقه ای را برای یک تفریح توریستی و گردشگری انتخاب کنند پس این اهمیت بسیاری دارد که امروز چه تصویری از ایران به جهان عرضه شود.

این اولین هدف مجموعه «مستند ایران» است که سال هاست قسمت های متعددی از آن در فازهای مختلفی تولید و پخش شده است. حسین طاهری تهیه کننده فعلی مجموعه مستند «ایران» نمایش تصویری درست از کشور را که بتواند التیام بخش بعضی از تصاویر اجتماعی از ایران و حتی غفلت از فرهنگ های مختلف کشور باشد هدف اصلی کار می داند.

«مستند ایران» مجموعه ای است که به تهیه کنندگی حسین طاهری و کارگردانی ایرج عاشوری سال گذشته تولید شد و از ویژگی های دیگر آن علاوه بر فیلمبرداری های باکیفیت استفاده از موسیقی تولیدی و حرفه ای متناسب با خود کار بود. تیتراژ این مجموعه مستند توسط محمد معتمدی با شعری از افشین یداللهی خوانده شد.

سری جدید این مجموعه که ابتدا به جاذبه ها و زیبایی های قزوین پرداخت در ایام نوروز از شبکه یک سیما پخش شد و قرار است در هر فصل این مجموعه به سراغ جاذبه های یک استان برود. به این ترتیب قسمت های مربوط به زنجان در فصل تابستان، قسمت های مربوط به سیستان و بلوچستان در پاییز و همدان در زمستان روی آنتن شبکه یک سیما می رود.

به همین منظور خبرگزاری مهر گفتگویی را با حسین طاهری تهیه کننده و محمد معتمدی خواننده این مجموعه ترتیب داد.

*آقای طاهری تصاویری که از ایران در این مجموعه می بینیم گاهی مخاطب را شگفت زده می کند. چگونه به این تصاویر رسیدید مخصوصا در شهرهایی که شاید مخاطب فکر کند تصویری که می بیند با شهری که از آن یاد می شود هماهنگی ندارد؟

حسین طاهری: ابتدا باید توضیح داد که این کار با تکیه بر نگاهی به موسیقی ملی و مخاطب فراگیرتر از جمله جذب نسل جوان تر ساخته شد و برای این منظور ما به دنبال بهترین آهنگساز و خواننده بودیم. خدا را شکر سازمان صداوسیما با ما هماهنگی های لازم را انجام داد و به بهترین شکل بخش عمده کار انجام شد. ما این مجموعه را در سکوت خبری کامل شروع کردیم چراکه ترجیح دادیم خروجی کار خودش حرف بزند و حالا این مجموعه خودِ مرا به وجد می آورد و تصاویر در سری جدید بسیار متفاوت شده است. باور ما این است که دنیا به سمت زبان تصویر حرکت می کند اما هنوز جز در مورادی مثل عکاسی و گرافیک به جامعه ما نرسیده است. با این حال ما خودمان فکر نمی کردیم که در زمینه تصویر هوایی به این نقطه برسیم که کارمان به نوعی آموزشی شود و اپراتورها بتوانند حتی نگاه آرام یک عقاب را به تصویر بکشند. ما صحنه های فضایی را با دوربین «Red» که تقریبا بالاترین تکنولوژی در این زمینه است، گرفتیم. نگاه ما این بود که تصویر زیبایی از ایران هم برای داخل و هم خارج از ایرانارائه دهیم؛ تصویری که به نوعی بتواند التیام بخش بعضی از تصاویر سیاه اجتماعی که پیش از این از ایران عرضه شده و حتی غفلت از فرهنگ های مختلف کشور، باشد.

زمانی که من تصاویر زنجان را دیدم با خود فکر کردم کاش به این شهر تعلق داشتم. ما در سری جدید از این شهر شروع کردیم و با خود فکر کردیم از نقطه ای شروع کنیم که به نظر می رسد در جاذبه های توریستی و طبیعی ضعیف است. بعد از آن من تصاویری از این شهر دیدم که اگر خودم حضور نداشتم فکر می کردم اینجا ایران نیست.

*کمی درباره تفاوت های سری جدید این مستند و همچنین پروسه تولید آن توضیح بفرمایید چون فکر می کنم برای چنین کاری باید زمان زیادی در هر استان و شهر صرف کرده باشد.

طاهری: مستند ایران چند فاز دارد که من سال ۸۸ و بعد از درگیری در پروژه «در چشم باد» به آن پیوستم. کار در مشهد شروع شد و بعد در سال ۸۹ در قم و بعد یزد، کرمان، اردبیل، لرستان و فارس بود. در آن زمان کارگردان حمید مجتهدی بود. هدف ما این بود که این مجموعه تغییرات رو به رشدی داشته باشد و برایمان ضرورت داشت که با وسعت ایران را معرفی کنیم. بنابراین تیم تولید ما تغییر پیدا کرد. در این کار عوامل نقش بسیار مهمی دارند به طور مثال سعید علیجانی مدیر تولید ماست و اتفاقا این کار به هماهنگی های بسیاری نیاز داشت. گرفتن مجوزها و هماهنگی های امنیتی برای ما بسیار سخت بود. ما در سری قبل این برنامه حدود پنج ماه در یزد تولید داشتیم و این باعث شد هزینه های سرسام آوری داشته باشیم. در این سری همه ارتباطات استانی هماهنگ شد تا زمان کمتری صرف شود. ما نامه ای برای وزیر کشور نوشتیم و با هماهنگی استانداران و شهرداران وارد هر منطقه ای می شدیم تا آنها دستور دهند که همکاری لازم با ما انجام شود. به هر حال دستگاه ها مکلف نبودند که بخواهند خواسته های ما را برآورده کنند. مخصوصا اینکه تولید این کار به هماهنگی های عظیمی نیاز داشت. ما تنها برای نورپردازی هر منطقه به سه نیروگاه برق نیاز داشتیم و لازم بود این برق برای ما فراهم شود.

*شاید مستندها نسبت به دیگر آثار همچون سریال کمتر از تیتراژهای حرفه ای و موسیقی های جذاب استفاده می کنند شما چطور در ساخت موسیقی این کار به همکاری با آقای محمد معتمدی رسیدید؟

طاهری: من منتظر بودم تا در این مجموعه به یک خروجی درست برسیم. ما یک پروسه حرفه ای داشتیم و در طول فیلمبرداری، برنامه ریز کار دائم از ما درباره موسیقی می پرسید. ما از همان ابتدای شروع تولید با چند نفر صحبت کردیم و حتی یک نفر هم وارد کار شد اما بعد از مدتی من به وی گفتم که گویی اهمیت کار و ویژگی ها و روحیات آن را درک نکرده است. با اینکه بیعانه ای هم داده بودم اما موسیقی متوقف و بعد باب همکاری با آقای معتمدی باز شد. خوشبختانه از اواخر پاییز ما جلساتی را با وی داشتیم و از آن جایی که تلویزیون برنامه ریزی داشت که کار برای نوروز برسد ما با نوعی سرعت، تولید را پیش بردیم. با علاقه ای که آقای معتمدی نسبت به کار داشت آهنگساز را هم خودش معرفی کرد و ما به افشین عزیزی رسیدیم که اتفاقا تلاش ها و برنامه ریزی ها و خروجی او بسیار بیشتر از ذهنیت اولیه ما بود.

*آقای معتمدی معمولا خواننده ها هم نگاهی جدی به مستند ندارند و این قالب در ایران مظلوم و مغفول است و شاید خواننده ها انرژی بیشتر خود را برای خواندن تیتراژهای سریال ها و فیلم های سینمایی بگذارند. فکر نمی کردید اگر این کار دیده نشود و زحمات شما هدر برود؟

محمد معتمدی: من برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به یک مقدمه اشاره و این نکته را بیان کنم که اتفاقا خودم را بیشتر به این ژانر متعلق می دانم. تحصیلات خود من در رشته کارگردانی است و من فارغ التحصیل کارگردانی از دانشکده صداوسیما با گرایش مستندسازی هستم. حتی من تولیداتی هم از قدیم دارم که با حضور در «مستند ایران» انگیزه پیدا کردم که آن آثار را هم به نوعی نمایش دهم. من بعد از فارغ التحصیلی به هیچ وجه این امکان را که بتوانم در فضای فیلم و سینما و پروداکشن فعالیت کنم، نداشتم و حتی در زمینه موسیقی هم نتوانستم در زمینه پروداکشن به فیلمی کمک کنم. سال ها پیش در کشور فرانسه فیلم مستندی با عنوان «home» یا «خانه» با پروداکشنی عظیم تولید شد که مراسم افتتاحیه آن در خیابانی در شانزلیزه بود و در آن تمام وزرای فرهنگ کشورهای اروپایی، شخصیت ها، هنرمندان و کارگردانان حضور داشتند.

من هم برای یک اجرای زنده در این مراسم دعوت بودم چون در بخشی از آن فیلم از موسیقی ایرانی هم استفاده شده بود و قرار شد من هم چند قطعه آوازی کوتاه داشته باشم. آن فیلم بیشتر درباره محیط زیست و حیات وحش ساخته شده بود که ساختاری جهان شمول داشت و به اکثر کشورهای جهان پرداخته بود. من از همان زمان فکر می کردم که چقدر خوب است که با چنین کیفیت و جایگاهی مستندی درباره ایران عزیز خود ما ساخته شود و زیبایی های آن به دنیا نمایش داده شود. من خود را فرد وطن پرستی می دانم و اتفاقا یکی از معشوقه های همیشگی من ایران است و آرزو داشتم، بتوانم در چنین مستندی بخوانم بنابراین وقتی پیشنهاد این کار از طرف موسسه زلال فیلم به من ارایه شد سریعا قبول کردم.

طاهری: می دانید که فیلم «خانه» پروداکشن عظیمی دارد و  ۸۸ هزار نفر با این فیلم قرارداد دارند و ساختار آن بیشتر به صورت فیلمبرداری هوایی است. شاید نزدیک ۱۵ اسپانسر درجه یک دنیا با این فیلم مستند همکاری داشتند.

معتمدی: بله البته آن فیلم بسیار عظیم بود. زمانی که کار به من پیشنهاد شد در همان وهله اول آرزویی که داشتم به خاطرم آمد و با دیدن راش ها فکر کردم این اثر می تواند یک یادگاری بسیار خوبی از این برهه زمانی از کشور ما و از این تیم در آرشیو تصویری کشور به جا بگذارد. به هر حال حدود یک سال است که از تاسیس شرکتی که من با هدف تولید آثار موسیقی برپا کردم، گذشته است و من در این یک سال به تولید یک سری آلبوم اقدام کردم که امسال منتشر خواهند شد. یکی از اهداف ما هم این بود که به حوزه های فیلم، سریال و مستند هم ورود کنیم و با این پیشنهاد اولین استارت کار را زدیم و به نمایندگی از موسسه خود، آهنگسازان مختلفی را در نظر گرفتیم و با بررسی آثارشان و اهمیت این مجموعه مستند درنهایت به یک آهنگساز جوان و خوش فکر رسیدیم که فکر می کنم در سال های آینده جزو اولین نام های موسیقی فیلم و سریال باشد. او با سن کم کارهایی در سطح جهانی انجام می دهد. آن زمان هم به تازگی از فستیوال برلین در آلمان بازگشته بود و ما بلافاصله پس از بازگشت وی کار را شروع کردیم.  

*فکر می کنم برای تولید چنین کاری باید با نهادهای مختلفی هماهنگی می شد.

طاهری: شورای تامین هر استان برای فیلمبرداری های هوایی ما به طور خاص جلسه می گذاشت تا هلی کم ها بتوانند از روی مناطق مورد نظر عبور کنند. هماهنگی های امنیتی برای فیلمبرداری هوایی چندان ساده نیست که درنهایت با تصاویری که روی خروجی کار رفت خود مستند حرفش را می زند. من زمانی این تصاویر را برای محمد جعفر صافی مدیرکل رسانه های خارجی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت ارشاد نمایش دادم او اصلا باور نمی کرد که این مستند در ایران فیلمبرداری شده است. نگاه او همان نگاه قدیم به تلویزیون بود و با دیدن این فیلم های امروزی به وجد آمده بود و حتی به ما پیشنهاد داد که حدود ۲۰۰ رادیو و تلویزیون خارجی را لیست کرده و مجموعه را برای آنها ارسال کنیم.

*در شرایط مالی حاکم بر تلویزیون که بودجه مناسب برای تولید مخصوصا مستند وجود ندارد شما با مشکل مواجه نشدید؟

طاهری: ما ترجیح دادیم با اینکه تلویزیون در چند سال اخیر وضعیت مالی سختی را گذرانده است، کار را شروع کنیم. ما سعی کردیم چشم هایمان را روی مشکلات ببندیم و کار را به نتیجه برسانیم. به همین دلیل تلاش کردیم که خبری از تولید مستند هم کار نکنیم و این اتفاق بعد از تولید رخ دهد تا خود کار سخن بگوید. به نظرم ما برای معرفی ایران به چنین مستندهایی نیاز داریم، کارهایی شبیه به این مجموعه سرآغاز دسته بندی های جدیدی است که می تواند توقع مخاطب را برآورده سازد.

ادامه دارد...