خبرگزاری مهر - گروه استانها: پناهگاه حیات‌وحش سمسکنده را بیش از همه با مرال یا گوزن زرد می‌شناسند اما تولد اولین بچه گوزن قرمز امید و روزنه را برای احیای نسل این گونه رو به انقراض تقویت کرد و در آن تولید سه بچه مرال دیگر، حال و هوای پناهگاه حیات وحش را بهاری تر کرده است.
اگرچه در سالهای اخیر، دوستداران حیات‌وحش از کاهش نسل مرال ها ابراز نگرانی می‌کردند اما با تولد مرال های جدید شمار این‌گونه منحصربه‌فرد به ۲۵ رأس رسیده است.
پناهگاه حیات‌وحش سمسکنده با مساحت ۹۳۷ هکتار در جنوب شرقی شهر ساری واقع‌شده و به‌صورت دامنه‌های جنگلی کم ارتفاع است. مرال (گوزن قرمز) بزرگ‌ترین گونه گوزن ایران است و در گستره جنوبی دریای خزر یعنی مناطق جنگلی استان‌های گیلان، مازندران و گلستان زندگی می‌کند.
همچنین پناهگاه حیات‌وحش دشت ناز تحت حفاظت سازمان محیط زیست و طی مصوبه شماره ۶۳ سال ۱۳۵۴ به‌عنوان پناهگاه انتخاب شد. این مکان به‌عنوان مرکز تکثیر گوزن زرد ایرانی محسوب می‌شود و تاکنون تعدادی از گوزن‌های تکثیرشده در سالهای گذشته به استان‌های تهران، البرز، اردبیل، خوزستان، فارس منتقل‌شده است.
این پناهگاه با توجه به ارزش و اهمیت ازنظر ذخیره‌گاه ژنتیکی و حفاظت از گونه‌های گیاهی و جانوری مناطق جلگه‌ای خزر و همچنین تکثیر گونه در معرض خطر انقراض مورد شناسایی و از سال ۱۳۵۴ به‌عنوان یکی از مناطق حفاظت‌شده کشور شناخته شد.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر ساری بابیان اینکه در واپسین روزهای فصل بهار چهار بچه مرال در پناهگاه حیات‌وحش سمسکنده متولدشده است می‌گوید: در پناهگاه حیات‌وحش سمسکنده ۲۱ رأس مرال نگهداری می‌شود که با تولد چهار بچه مرال، تعداد آن‌ها به ۲۵ رأس افزایش یافت.
بهرام فغانی با اشاره به اینکه معمولاً مرال ها تک قلوزا هستند، دوران آبستنی مرال ها را ۸.۵ ماه دانست و ادامه می‌دهد: مرال از خانواده گوزن‌ها و از بزرگ‌ترین گونه‌های جانوران علفخوار کشور به شمار می‌رود و جنگل‌های هیرکانی زیستگاه طبیعی این‌گونه به شمار می‌رود.
فغانی افزود: میزان تلفات این‌گونه در سالهای اخیر کاهش چشمگیری یافته است و امسال وضعیت این‌گونه بسیار خوب است.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست ساری بابیان اینکه تاکنون چند رأس گوزن در سالهای مختلف به دیگر مناطق کشور منتقل‌شده است، گفت: تاکنون چندین رأس به پناهگاه‌های مختلف ازجمله، یزد، خوزستان، کردستان، آذربایجان و ... منتقل‌شده است.
متاسفانه در سالهای اخیر به علت شکار بی‌رویه و تخریب رویشگاه‌های جنگلی جمعیت گونه شدیداً کاهش‌یافته و نسل مرال درخطر انقراض قرارگرفته است
پناهگاه حیات‌وحش دشت ناز به‌عنوان یک مرکز علمی و آموزشی همواره مورد بازدید دانشجویان، دانش آموزان و عموم مردم قرار می‌گیرد و سرشماری گوزن‌های زرد پناهگاه حیات‌وحش دشت ناز ساری به‌منظور بررسی ویژگی‌های جمعیتی این‌گونه با حضور کارشناسان اداره حیات‌وحش، حراست و محیط‌بانان این پناهگاه انجام می‌شود، گونه‌های غالب این منطقه درختان بلوط، آزاد، انجیلی، ولیگ و گونه‌های جانوری آن شامل انواع کبوتر، انواع عقاب، روباه، شغال، گراز، جوجه‌تیغی، خرگوش و ... است.
مازندران چهار پناهگاه حیات‌وحش شامل پناهگاه حیات‌وحش میانکاله، پناهگاه حیات‌وحش سمسکنده، پناهگاه حیات‌وحش فریدون‌کنار و پناهگاه حیات‌وحش دشت ناز است. ناصر مهردادی مدیرکل محیط‌زیست مازندران درباره طرح سرشماری گوزن زرد آسیایی به خبرنگار مهر می‌گوید: این طرح به‌منظور بررسی ویژگی‌های جمعیتی این‌گونه با حضور کارشناسان اداره حیات‌وحش، حراست و محیط‌بانان پناهگاه حیات‌وحش دشت ناز انجام شد.
وی از پناهگاه حیات‌وحش دشت ناز که در نزدیکی شهر ساری مرکز استان مازندران واقع‌شده به‌عنوان یکی‌یکی از جاذبه‌های دیدنی این استان برای طبیعت دوستان و دوستداران حیات‌وحش نام برد و گفت: در این پناهگاه ضمن حفاظت و نگهداری گوزن زرد ایرانی که تعلیق آن‌ها دستی صورت می‌گیرد همه‌ساله تعدادی از گوزن‌های تولیدشده را به زیستگاههای اصلی، یعنی حواشی رودخانه دز و کارون منتقل می‌کنند.
به گفته وی، پیرامون این پناهگاه حصار کشی شده است و گوزن‌ها از پشت دیوارهای سیمی قابل‌مشاهده هستند.
وی درعین‌حال با اشاره به اینکه محیط‌زیست برای تکثیر گونه‌های مختلف برنامه دارد یادآور شد: این‌گونه پس از پرورش در مناطق چهارگانه محیط‌زیست رهاسازی می‌شوند.
مدیرکل محیط‌زیست مازندران با اشاره به پرورش گوزن زرد ایرانی در پناهگاه دشت ناز ساری با بیان اینکه شمار این گونه رو به افزایش است گفت:درگذشته پراکندگی این حیوان از غرب و شمال غرب ایران تا شمال شرقی آفریقا و در جنوب اروپا تا بالکان گسترده بود، ولی در حال حاضر پراکندگی طبیعی این حیوان فقط محصور به جنگل‌های متراکم و غیرقابل نفوذ منطقه خوزستان و زاگرس در کنار رودخانه‌های دز و کرخه است و به‌منظور جلوگیری از انقراض گوزن زرد ایرانی تعدادی از آن‌ها را به دشت ناز در مازندران، دشت ارژن و جزیره اشک در دریاچه ارومیه انتقال داده‌شده‌اند.
به گزارش مهر، تا چند دهه پیش تصور می‌شد که نسل این حیوان منقرض‌شده است ولی با مشاهده شدن چند شاخ تازه درشوش این تصور از بین رفت و دو رأس از آن‌ها توسط آقای ورنر ترنس آلمانی زنده گیری شده و در سال ۱۳۳۷ به باغ‌وحش اپل انتقال داده‌شده و بعد از تکثیر تعداد شش رأس به دشت ناز منتقل شد و ازجمله عوامل کاهش جمعیت این‌گونه می‌توان به شکار بی‌رویه و تخریب زیستگاههای طبیعی آن اشاره کرد.
این منطقه کوهستانی که از جنگل‌های هیرکانی پوشیده شده است، یکی از منحصربه‌فردترین اکوسیستم‌های طبیعی کشور رادار است و وجود بیش از ۴۴۷ گونه گیاهی خود مبین این موضوع است، از گونه‌های مهم گیاهی می‌توان از ممرز، راش، توسکا، انجیلی و لیلکی و از گونه‌های مهم جانوری می‌توان از گوزن زرد، مرال، شوکا، گربه جنگلی و قرقاول اشاره کرد.
در پناهگاه حیات‌وحش ساری فقط گونه گوزن زرد زیست می‌کنند و در دیگر پناهگاه‌های کشور، گوزن قرمز پرورش داده می‌شود، گوزن زرد ایرانی بانام علمی Dama mesopotamica پستانداری از خانوادهٔ گوزن است. گمان می‌رفت که نسل این حیوان منقرض‌شده‌باشد تا اینکه در دههٔ ۱۹۵۰ گلّه‌ای از آن در خوزستان کشف شد. اینک گله‌هایی از گوزن زرد ایرانی در دشت ناز ساری در استان مازندران در محوطهٔ محصوری مراقبت می‌شوند. در برخی از باغ‌وحش‌های جهان نیز نمونه‌هایی از آن وجود دارد.
این حیوان جثه‌اش از مرال کوچک‌تر است. نرها شاخ‌های بلند و نسبتاً پهنی دارند. رشد شاخ‌ها از یک‌سالگی به بعد شروع می‌شود، ولی شاخک‌ها از دوسالگی ظاهر می‌گردد. در اواخر فصل زمستان شاخ‌ها می‌افتند و شاخ‌های جدید بلافاصله شروع به رشد می‌کنند و در تابستان تکمیل می‌شوند. موها در فصل تابستان کوتاه است. رنگ پشت و پهلوها در این فصل زرد متمایل به قرمز و زیر بدن و کفل‌ها و دم‌سفید است. در قسمت پشت و پهلوها خال‌های سفید مشخصی دارد. در زمستان موها بلندتر و به رنگ خاکستری با خال‌های نامشخص است.
گوزن زرد ایرانی دارای طول سر و تنه میان ۱۵۰ تا ۲۰۰ سانتی‌متر، دم ۱۶ تا ۲۰ سانتی‌متر و ارتفاع ۸۵ تا ۱۱۰ سانتی‌متر است. این پستاندار وزنی برابر با ۵۰ تا ۱۳۰ کیلوگرم دارد.
نظر شما