سایه دیکتاتوری بر سر سینمای کره شمالی/ کار به دزدیدن سینماگر رسید

خبرگزاری مهر-گروه هنر-ارغوان اشتری: در بخش نخست آشنایی با صنعت سینمای شبه جزیره کره با تاریخچه سینمای کره جنوبی آشنا شدید و در این قسمت سراغ تاریخچه سینمای کره شمالی رفته‌ایم که حتما برایتان جذاب خواهد بود زیرا در این سال ها اطلاعات محدودی از سینمای کره شمالی به خارج از مرزها درز کرده است.

پس از آنکه در سال ۱۹۴۵ کشوره کره شمالی تشکیل شد کیم ایل- سونگ رهبر کره شمالی استودیوی فیلمسازی را در شهر پیونگ یانگ و با کمک اتحاد جماهیر شوروی تاسیس کرد.

اولین فیلم تاریخ سینمای کره شمالی

تا امروز هیچ فیلم مستقلی در کره شمالی ساخته نشده است و دولت نظارت تامی بر تولید و پخش فیلم در سینماها دارد و مثلا تماشاگرانی که به سالن های سینما می روند در زمان خروج از سالن باید به پرسش ها و درس هایی که از  فیلم گرفته اند پاسخ بدهند. نخستین فیلم استودیوی دولتی کره شمالی درامی با نام «خانه روستایی من» بود که رهبران کره شمالی را آزادی خواهانی قهرمان به تصویر می کشید که مردم را از شر خارجی ها نجات می دهند.

۱۹۶۸: ارباب جوان وارد می شود

کره شمالی که کشوری خودخواسته منزوی از دنیاست در زمینه سینما نیز اجازه تعامل با دنیا را نداده و هیچ فیلمسازی بجز کارگردان های اهل شوروی اجازه سفر به کره شمالی را نداشتند که البته کره‌ای ها در سال های ۱۹۶۰ دیگر به کارگردان های روس هم اجازه ورود ندادند.

کیم جونگ-ایل پسر رهبر بزرگ کره شمالی که به شدت شیفته سینما بود در همان سال شروع به فعالیت در این زمینه کرد. جونگ-ایل که دانشجوی دانشگاه بود به توصیه پدر برای ایجاد یک شبکه بین المللی نسخه ۳۵ میلی متری تمام فیلم های جدید دنیا را کپی برداری کرد و این فیلم ها را به زبان کره ای زیرنویس کرده و به پیونگ یانگ فرستاد.

کیم جونگ-ایل بیش از ۲۰ هزار نسخه از فیلم های روز دنیا را جمع آوری  و در مرکز شهر پیونگ یانگ در آرشیوی تحت تدابیر شدید امنیتی نگهداری می کرد. نکته جالب این بود که فقط او اجازه داشت فیلم های روز دنیا را تماشا کند. در سال ۱۹۶۸ کیم ایل-سونگ رهبر استودیوی ملی سینمای کره شمالی شد و کیم جونگ-ایل پسر جوان و ۲۷ ساله اش نیز روی کار آمد.

۱۹۷۳: دریای خون

کیم جونگ-ایل به سینما توجه خاصی داشت و هزینه های گزافی به این حوزه اختصاص می داد. مشهورترین فیلم های دوره او عناوینی مانند «دریای خون» یا «پنج برادر گوریل» است که فیلم های حماسی و خشن و پرخرج بودند و ترانه های مشهوری داشتند. کیم معمولا دل به بازیگران زن سینمای کشورش می باخت. او در سال ۱۹۷۳ کتاب راهنمای تئوری سینما را با نام «درباره هنر سینما» نوشت. رسانه های کره شمالی او را به عنوان «نابغه خلاق در زمینه هنر سینما» می ستایند.

گفتنی است که تمام جوانانی که می خواهند در کره شمالی رشته فیلمسازی بخوانند باید کتاب «درباره هنر سینما» را خوانده  و یا حفظ باشند. این کتاب حتی در سرفصل دانشجویان رشته ادبیات نیز است. «درباره هنر سینما» به زبان های مختلفی چون عربی، فرانسوی، انگلیسی، چینی، آلمانی، روسی و اسپانیایی ترجمه شده است.

۱۹۷۸: دزدیدن یک فیلمساز از کره جنوبی

فیلم های کیم فقط در مرزهای کره شمالی محبوب بود و کارگردان های  خارجی چیزی از سینمای کره شمالی نمی آموختند بنابراین در سال ۱۹۷۸ کیم گام های بعدی را برداشت که اتفاق بسیار عجیبی بود. او شین سانگ-اوک مشهورترین فیلمساز کره جنوبی و همسر سابق او چویی اون-هی را دزدید و زندانی کرد. آنها به دستور کیم مجبور به ساختن ۷ فیلم برای کره شمالی شدند.

۱۹۸۳ به این سو: سینمای بدون محدودیت

دورانی که شین سانگ-اوک در کره شمالی گذراند او را حیرت زده کرد. شین زندگی لوکس و مجللی داشت اما زندانی رهبر کره شمالی بود. او مجبور شد در حمایت از رژیم دیکتاتوری و با در اختیار قرار گرفتن امکانات فراوان فیلمسازی کند. به عنوان مثال وقتی شین برای یک سکانس نیاز به انفجار قطار داشت، کیم جونگ-ایل یک قطار پر از دینامیت برای شین فرستاد. یا برای سکانسی که در برف باید فیلمبرداری می شد کیم گروه فیلمبرداری را به نزدیکترین کوهی که برفی بود فرستاد. شین نیاز به پنکه های تولیدکننده باد داشت و کیم هلی کوپترهایی نظامی برای شین فرستاد و گفت از بادهایی که تیغه های هلی کوپتر تولید می کنند استفاده کن.

شین و همسر سابقش در همه این سال‌ها نقشه فرار به آمریکا را داشتند و هشت سال بعد با موفقیت به آمریکا گریختند. شین فیلمی به نام «پولگاساری» در کره شمالی ساخت که در حال حاضر یک کالت کلاسیک برشمرده می شود.

 یک بار در این سال ها دولتمردان از بازیگری خواستند تا نقش کیم ایل-سونگ را بازی کند. می گویند  یک بازیگر جوان و گمنام انتخاب شد و او را زیر تیغ جراحی پلاستیک بردند تا شبیه کیم بشود. او پس از بازی در فیلم مستقیم روانه زندان شد تا دیگر هوای بازیگری به سرش نزند.

در این سال ها فقط یک تولید مشترک بین المللی توانسته در کره شمالی فیلمبرداری شود که آنهم «ده زان- آخرین ماموریت» به کارگردانی مشترک فریناندو بالدی اهل ایتالیا و پارک جونگ-جو است که در سال ۱۹۸۰ تولید شد. در این فیلم فرانک زاگارینو نقش آفرینی می کرد.

۱۹۹۴: از پرده تا زندگی

کیم جونگ-ایل در سال ۱۹۹۴ رسما رهبر کره شمالی شد. او داستان زندگی مردم عادی را می نوشت و در واقع نویسنده فیلمنامه ها خودش بود. در این دوران مرد شماره دو استودیوی فیلمسازی کیم جونگ –ایل فردی به نام چو ایک-گیو وزیر فرهنگ کره شمالی شد.

۱۹۹۵: پاپ کورن در پیونگ یانگ

می گویند جیمز باند، رمبو و خیابان سیزدهم فیلم های محبوب رهبر کره شمالی و بازیگران محبوبش هم شان کانری و الیزابت تیلور بودند.

هم زمان با نمایش فیلم جیمز باندی «روز دیگر بمیر» که شخصیت های منفی اهل کره شمالی بودند رژیم کره شمالی بیانیه تندی صادر کرد، اما مشخص نیست که  آیا کیم این فیلم جیمز باندی را که کره ای ها را منفی نشان می داد دوست داشت یا از آن متنفر بود.

کیم جونگ-ایل شیفته فیلم های اکشن و کونگ فوی هنگ کنگ بود. کیم در سال های آخر دوران رهبری اش بارها «در خط آتش» از کلینت ایستوود را برای محافظان خود نمایش داد و از آنها خواست که مانند قهرمان فیلم وفادار و متعهد باشند.

کیم تقریبا همه فیلم ها را تماشا می کرد. او در سال ۲۰۰۰ یادداشتی که درباره فیلم های آمیستاد و گلادیاتور نوشته بود به مادلین آلبرایت وزیر وقت امور خارجه آمریکا داد و گفت: «من همه این فیلم های برنده اسکار را دارم و دیده ام.»

۲۰۰۰: تایتانیک کره شمالی

پس از فرار کارگردان اهل کره جنوبی و همسر سابقش در سال ۱۹۸۶ به آمریکا، رویاهای فیلمسازی کیم فرو ریخت. ۱۴ سال وقفه افتاد تا دوباره کیم بخواهد یک فیلم پرفروش دیگر تولید کند که هدفش بازارهای بین المللی باشد. این بار کیم نسخه کره ای «تایتانیک» ساخته جیمز کامرون را خواست. او بارها و بارها «تایتانیک» را برای فیلمسازان به نمایش می گذاشت و به آنها دستور داد که کپی فیلم را بسازند.

نتیجه این فرمان ساخته شدن«روح ها اعتراض می کنند» بود که داستان فاجعه کشتی برده داری کره را دستمایه قرار داده بود. این داستان واقعی اما دیالوگ ها و پیرنگ داستان بسیار افتضاح بود. جلوه های بصری فیلم نیز در حد مجموعه سال های ۱۹۷۰ «دکتر هو» به نظر می آمد. همانطور که پیش بینی می شد فیلم شکست خورد.

۲۰۰۴: تاسیس جشنواره فیلم پیونگ یانگ

کیم می خواست به دنیا نشان بدهد که مردمش بریده از دنیا نیستند بنابراین جشنواره فیلم پیونگ یانگ راتاسیس کرد که دوسالانه بود. نخستین فیلم غربی که اداره سانسور اجازه نمایش آن را در کشور داد «مانند بکهام شوت بزن» بود. دوازده هزار نفر این فیلم را تماشا کردند. آنها شاید از تماشای کایرا نایتلی و مضمون فیلم آنقدرها هیجان زده نشدند که از تماشای زندگی راحت و آپارتمان های مدرن و اتومبیل های جدید لذت بردند.

سال ۲۰۰۵ دو کشور کره شمالی و جنوبی با همکاری یکدیگر انیمیشن «امپراطوریس چونگ» را ساختند که در هر دو کشور به نمایش عمومی درآمد. می گویند این نخستین فیلمی است که در هر دو کشور به نمایش درآمده است.

۲۰۱۴: یک مصاحبه جنجالی

در ۲۰ سال گذشته سینمای کره شمالی از بازار سیاه فیلم های غربی لطمه زیادی خورده است. معمولا  شخصیت منفی فیلم های غربی به پلیس مخفی های کره شمالی می رسد مانند «سالت» با بازی آنجلینا جولی.

سال ۲۰۱۱ کیم جونگ-اون رهبر کره شمالی شد. او که دانش آموخته در کشور سوییس است برخلاف پدرش شیفته گیم های ویدیویی و ورزش بسکتبال است.

یکی از مشهورترین فیلم های  هالیوودی سال های اخیر که به کره شمالی می پردازد «مصاحبه» است. «مصاحبه» که در ژانر کمدی بود جیمز فرانکو را در نقش خبرنگاری نشان می دهد که می خواهد با کیم جونگ-اون مصاحبه کند و برای ترور او آموزش می بیند. این فیلم  تصویر سیاهی از رهبر کره شمالی نشان می داد و محصول کلمبیا پیکچرز بود. چند ماه بعد از خبر تولید «مصاحبه» هکرها کامپیوترهای کمپانی سونی(که کلمبیا زیر مجموعه اش است) هک کردند و دولت آمریکا احتمال دست داشتن دولت کره شمالی در این اتفاق را بی اساس ندانست. هکرها از کمپانی سونی خواستند که فیلم را نمایش ندهد و سینماهای نمایش دهنده فیلم را به حملات تروریستی تهدید کرد. کمپانی سونی نیز پس از مدتی که از نمایش فیلم گذشت «مصاحبه» را از پرده ها پایین آورد و گفت دیگر در نظر ندارد آن را نمایش بدهد.