اوج‌گیری «محمدبن سلمان» برابر است با افول پادشاهی عربستان

به گزارش خبرگزاری مهر، نیویورک تایمز گزارش خود را با این عنوان آغاز می کند: ظهور شاهزاده سعودی خاندان سلطنتی را به لرزه درآورده است.

در ادامه این گزارش آمده است: «محمد بن سلمان» در راستای تدابیر اقتصاد ریاضتی به‌دنبال کاهش بهای نفت، بودجۀ دولتی و حقوق کارمندان را کاهش داد. این در حالی است که وی در سال گذشتۀ میلادی، در حالی‌که مشغول گذراندن تعطیلات بود، یک قایق تفریحی چند صد میلیون دلاری را دید و نتوانست در مقابل وسوسۀ خریدن آن مقاومت کند. به گفتۀ منابع نزدیک به خاندان سلطنتی عربستان، خرید این قایق برای محمد بن سلمان حدود ۵۵۰ میلیون دلار هزینه در برداشت.

این یکی از پارادوکس‌های محمد بن‌ سلمان است. او کسی است که ظاهراً تلاش می‌کند سنت‌ها را کنار گذاشته، اقتصاد را دوباره سازمان‌دهی کرده و قدرتش را تحکیم کند و در عین حال همچنان امتیازات سلطنتی خود را نیز حفظ کند.

از زمانی که ملک سلمان در ژانویۀ ۲۰۱۵ به سلطنت رسید، اختیارات جدیدی نصیب پسر وی شد که برخی از آن‌ها باعث تضعیف اختیارات ولیعهد شده‌است.

ظهور شاهزاده محمد بن‌ سلمان سنت‌های دیرین خاندان سلطنتی را نیز با چالش مواجه کرده‌است. تاکنون هیچ جانشین ولیعهدی در خاندان سلطنتی عربستان این میزان قدرت را در دست نداشته‌است.

تمرکز این میزان قدرت در دستان محمد بن‌ سلمان، خشم بسیاری از خویشاوندانِ وی را در پی داشته‌است.

 در عین حال جاه‌طلبی‌های بی حد و مرز محمد بن‌ سلمان، بسیاری از مقامات خارجی و عربستانی را به این باور رسانده که هدف نهایی او تنها ایجاد تغییراتی در سلطنت عربستان نیست، بلکه او به دنبال کنار زدن محمد بن نایف، ولیعهد ۵۷ سالۀ فعلی عربستان و پسرعموی خود، است تا از این طریق بتواند منصب پادشاهی را در اختیار بگیرد.

بسیاری از مقامات عربستانی و امریکایی می‌گویند محمد بن‌ سلمان اقداماتی را انجام داده‌است تا محمد بن نایف را تضعیف کرده و امور تحت کنترل او را در دست بگیرد. این وضعیت موجب شده مقام‌های واشنگتن با هر دو نفر روابط حسنه برقرار کنند، چراکه مطمئن نیستند کدام‌یک از این دو نفر به سلطنت خواهد رسید.

دخالت در همه امور 

از جنگ یمن گرفته تا تلاش برای عدم وابستگی به نفت و کاهش موانع اجتماعی پیشِ روی جوانان سعودی، همگی مواردی است که رد پایی از محمد بن سلمان در آن‌ها دیده می‌شود.

بسیاری از جوانان عربستان محمد بن سلمان را تحسین می‌کنند. به باور آنان، وی نمایندۀ پر تکاپو نسل خود بوده و با صراحت بی‌سابقه‌ای به صحبت دربارۀ از مشکلات این کشور پرداخته‌است.

برخی رسانه‌های عربستان نیز بن‌ سلمان را یک رهبر سخت‌کوش و علاقه‌مند به تجارت، که در مقایسه با دیگران دغدغۀ کمتری نسبت به تشریفات سلطنتی دارد، نشان داده‌اند.

رسانه‌های دیگر نیز او را فردی تازه‌کار و تشنۀ قدرت می‌بینند که به‌دنبال تغییرات سریع و بی‌ثبات‌کردن عربستان است.

بنابر گزارش نیویورک تایمز، محمد بن سلمان تلاش می‌کند چهره‌ای پویا از خود ارائه دهد. وی با انتشار تصویری از خود در کنار مارک زاکربرگ، مؤسس فیس‌بوک، خود را چهرۀ عربستانِ مدرن معرفی کرد.

اشتباه بزرگ

با این حال آغاز جنگ عربستان در یمن به دستور این وزیر دفاع جوان و بدون هماهنگی با دیگر نهادهای امنیتی تحت‌امر بن نایف، دستاورد خوبی برای این کشور نداشت و نه تنها حوثی‌ها را از پایتخت یمن عقب نراند، بلکه باعث جان‌باختن هزاران نفر از مردم بی‌گناه این کشور شد.

بن سلمان در مارس ۲۰۱۵ بدون همکاری کامل با سرویس‌های امنیتی عربستان، جنگ یمن را آغاز کرد. شاهزاده متعب بن عبدالله، رئیس گارد ملی عربستان، اصلاً در جریان چنین طرحی قرار نگرفت و بنا به گفتۀ یک افسر گارد ملی عربستان، وقتی که اولین حملات ائتلاف سعودی در یمن انجام شد، شاهزاده متعب خارج از کشور بود.

این جنگ برای عربستان میلیاردها دلار هزینه داشته و منجر به انتقادات بین‌المللی از عربستان به دلیل کشتار غیرنظامیان شده‌است.

تشدید اختلافات بن نایف و بن سلمان

طولانی شدن جنگ یمن همچنین یکی از عوامل تشدید اختلافات میان بن نایف و بن سلمان است. به گفتۀ کارشناسان، بن نایف که به‌دلیل شکست‌دادن القاعده در یک دهۀ پیش در داخل عربستان و همچنین بین مقامات امریکایی از احترام زیادی برخوردار است، اکنون می‌بیند که القاعده در حال بهره‌برداری از آشوب در یمن است.

بروس ریدل،‌ تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه، معتقد است: اگر محمد بن نایف می‌خواست خود را حامی این جنگ نشان دهد، یک سال و نیم برای این کار وقت داشت.

محمد بن سلمان در آغاز حمله به یمن، یکی از حامیان آشکار این جنگ بود و اغلب تلاش می‌کرد تا با سربازان دیدار کرده، با آن‌ها عکس بیندازد و با سران نظامی ملاقات کند. اما از زمانی که این جنگ به بن‌بست رسیده‌است، این اقدامات بن سلمان نیز کمرنگ‌تر شده‌است.

تحلیل‌گران معتقدند محمد بن سلمان تلاش می‌کند تا حس هویت ملی را، که از زمان تشکیل حکومت پادشاهی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲ تاکنون وجود نداشته، به وجود آورده و تقویت کند.

اندرو بوون، یکی از کارشناسان مسائل عربستان، معتقد است: از زمان آغاز جنگ در یمن، حس ملی‌گرایی در عربستان افزایش یافته‌است... اما با طولانی‌تر شدن این جنگ حمایت جوان‌ترها کاهش خواهد یافت.

دیپلمات‌ها می‌گویند تلفات سربازان عربستان در جنگ یمن بیش از چیزی است که دولت به طور علنی اعلام می‌کند. همچنین حملۀ هوایی مرگبار اخیر سعودی‌ها به یک مراسم تشییع‌ جنازه در صنعا، پایتخت یمن، گروه‌های حقوق بشری و برخی نمایندگان کنگرۀ امریکا را بر آن داشته تا خواهان قطع یا به تأخیر انداختن فروش سلاح به عربستان شوند.