هشدار آمار؛ صفر شدن نرخ رشد باروری تا سال ۱۴۰۰

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از صدا و سیما، علیرضا زاهدیان در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود: تا سال ۹۵ جمعیت کشور ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۲۷۰ نفر بوده که این رقم در فاصله زمانی ۹۰ تا ۹۵ رشد جمعیت ۹۵۰ هزار نفری را نسبت به ۵ سال قبل نشان می دهد.

وی ادامه داد: تا سال ۹۴ شاخص رشد جمعیت ۱/۲۹ بوده که این رقم در سال ۹۵ به ۱/۲۴ کاهش یافته است این در حالی است که اگر با رشد جمعیت سال ۹۴ پیش می رفتیم این رقم به یک می رسید.

او با اشاره به اینکه نباید منتظر سرشماری ها ماند افزود: مرکز آمار اطلاعات سامانه ای را ایجاد کرده که طی آن اطلاعات مربوط به نفوس و جمعیت کشور هر سه ماه یکبار به روز شود البته برای سرشماری بعدی در شهریور امسال نیازمند هماهنگی میان دستگاهی برخی ارگانها مانند وزارت کشور هستیم.

زاهدیان رشد باروری کشور را تا سال ۹۰، ۱/۸ عنوان کرد و گفت: این رقم می باید ۲/۱ می بود یعنی به ازای هر ازدواج یک فرزند، از سال ۹۰ تا ۹۵ موالیدمان رو به افزایش بوده اند به گونه ای که تا سال ۹۴ سالانه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تولد ثبت می شد اما این رقم در سال ۹۵ به یک میلیون و ۵۳۰ هزار رسید.

معاون مرکز آمار ایران ادامه داد: اگر با نرخ باروری ۱/۸ پیش می رفتیم می باید تا سال ۱۴۰۰ شاهد صفر شدن این نرخ می بودیم اما رشد این رقم در سالهای اخیر ما را کمی امیدوار کرده ولی باز هم تا سال ۱۴۲۰ احتمال رسیدن نرخ باروری به رقم نیم نگرانی ما را ثبات می بخشد.

محمودی رئیس کمیته جمعیت شورای انقلاب فرهنگی در دیگر سوی این گفتگو نرخ باروری را زیر حد جایگزینی عنوان کرد و افزود: نرخ رشد کاهشی را پیشتر پیش بینی می کردیم، مادامی که روند نرخ باروری کاهشی باشد باید انتظار صفر شدن این رقم را داشت.

وی با بیان اینکه ساختار سنی کشور در حال رفتن به سمت سالخوردگی است ادامه داد: در۱۰ سال اخیر افراد در سن کار با یک درصد کاهش  به ۷۰ درصد رسیده اند و ساختار افراد دارای سن کار در ۱۰ سال اخیر ۱۰ درصد پیر شده است.

محمودی با اشاره به اینکه میانگین سنی کشور تا سال ۹۰، ۲۷ بوده، این میانگین را در حال حاضر ۳۰ عنوان کرد و گفت: بالای ۳۰ سالگی جمعیت به سمت سالخوردگی می رود این در حالی است که افراد بالای ۶۰ سال هم در حال افزایش هستند.

رئیس کمیته جمعیت شورای انقلاب فرهنگی اصلاح روند رشد جمعیت را دشوار اعلام کرد زیرا ساختارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی اثر مستقیم بر این روند دارد، از سال ۸۰ افزایش تولدها را با شیب ملایم شاهد بودیم به گونه ای که هر سال حدود ۳۳ هزار تولد به آمار سال قبل اضافه می شد چون متولدین دهه ۶۰ در دهه ۸۰ به سن باروری رسیده اند اما در سالهای اخیر این شیب تندتر شده تا جایی که سال ۹۴، یک میلیون و ۵۷۰ تولد ثبت گردید ولی در سال ۹۵ حدود ۴۰ هزار تولد نسبت به سال ۹۴ کاهش یافت این در حالی است که سال ۹۴ نسبت به ۹۳، ۳۰ هزار افزایش تولد داشتیم.

وی ادامه داد: کم شدن ازدواج در شرایط فعلی طبیعی است زیرا افراد در معرض ازدواج کم شده، جایی نگرانی اینجا است که اگر در سالهای آینده برنامه جامه ای برای این معضل نداشته باشیم با کاهش تولد و در پی آن با کاهش جمعیت مواجه خواهیم بود.

کاظم جلالی رئیس مرکز پژوهشهای مجلس در ارتباط تلفنی با استودیوی ویژه خبری با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۱۱ میلیون مجرد داریم که اگر برایشان اشتغال ایجاد شود و ازدواج کرده و فرزند بیاورند جمعیت افزایش خواهد یافت به این منظور در مجلس طرحی به نام تعالی خانواده داشتیم که حدود سه سال قبل متوقف شد و در سال ۹۵ دوباره به جریان افتاد در این طرح که احتمال می رود ماههای آینده به صحن علنی مجلس راه یابد حدود ۱۰ هزار میلیارد و به تعبیر برخی ۵ هزار میلیارد و برخی دیگر ۲۶ هزار میلیارد تومان بار مالی به همراه خواهد داشت.

وی سیاست های تشویقی مندرج در ماده ۷۶ برنامه ۵ ساله ششم توسعه را دیگر اقدام دولت در راستای تعالی خانواده بیان کرد و ادامه داد: برخی از این سیاست ها پیشتر هم اعمال شده بود مانند بیمه ناباروری که هزینه ۶ تا ۳۰ میلیون تومان به ازای هر خانواده را رقم می زد.

جلالی علت اصلی کاهش جمعیت را به فرهنگ سازی های گذشته گره زد و از شعار فرزند کمتر زندگی بهتر به عنوان یک سیاست اشتباه یاد کرد.

وی مهمترین علل موثر بر کاهش جمعیت را بخش اقتصاد جامعه عنوان کرد و گفت: مادامی که از رکود فعلی خارج نشویم این بخش دوا نخواهد شد، معتقدم در سرشماری های گذشته کمی کم شماری هم اعمال می شد البته این را باید کارشناسان قضاوت کنند.

معاون مرکز آمار ایران گفت: تحقیقات مرکز و پژوهشکده آمار نشان می دهد نرخ باروری در میان خانواده هایی که وضع مالی بهتری دارند کمتر است و خانوارهایی که کم درآمدتر هستند نرخ باروری بالاتری دارند.    

علیرضا زاهدیان افزود: نرخ باروری مادرانی که تحصیلات دانشگاهی دارند، حدود یک و دو دهم است.

وی با اشاره به اینکه بنابراین همه چیز را نمی توان به اقتصاد ربط داد، ادامه داد: اقتصاد در پایین آمدن رشد جمعیت و نرخ باروری تأثیر داشته است اما برای افزایش آن، همه چیز را نباید به اقتصاد ربط داد.

زاهدیان با بیان اینکه نیاز به فرهنگ سازی داریم، گفت: نرخ باروری در تهران، البرز، مازندران و گیلان حدود یک و سه تا یک و چهار دهم است در حالی که نرخ باروری در استان سیستان و بلوچستان سه و نیم است.

وی افزود: نرخ باروری مادران بی سواد کشورمان حدود سه است در حالی که نرخ باروری مادران با سواد کشورمان پایین تر از یک و هشت دهم است.

زاهدیان با اشاره به اینکه اولویت ها و فرهنگ تغییر کرده است، اضافه کرد: جوان های ما ابتدا دغدغه شغل و تحصیل دارند.

وی ادامه داد: سیاست های جدید، دو فرزند را کافی نمی داند در حالی که سیاست های قبل این گونه نبود.

معاون مرکز آمار ایران گفت: اگر روند فعلی رشد کم جمعیتی ادامه یابد در سال ۱۴۲۵ به بعد دچار بحران جمعیتی می شویم.

زاهدیان با تاکید بر اینکه  دولت باید بر روی فرهنگ سازی زمینه سازی کند، افزود: بررسی ها نشان می دهد ۷۵ درصد جوان ها یک یا دو فرزند را در برنامه خودشان دارند.

وی گفت: اگر وارد بحران جمعیتی شویم و برای تولد جایزه تعیین کنیم از آنجایی که نرخ باروری در خانوارهای کم درآمد بیشتر است ممکن است فقر را بیشتر کند.

زاهدیان با بیان اینکه باید بر روی ازدواج تمرکز کنیم، افزود: سن ازدواج برای مردان از ۲۶ و ۷ دهم به ۲۸ و ۳ دهم رسیده است.

در ادامه محمد جواد محمودی رئیس کمیته جمعیت شورای انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه باید میان کار و زندگی تعادل ایجاد شود، گفت: باید مشوق های اقتصادی هم وجود داشته باشد و هر کشوری با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی خاص خود سیاست های خاص خود را اتخاذ و اجرا کند.

وی افزود: آنچه که اکنون اتفاق افتاده این است که فرزند به عنوان کالای معمولی نیست فرزند در حال حاضر به عنوان یک کالای سرمایه ای برای مردم محسوب نمی شود بلکه یک کالای مصرفی است بنابراین کیفیت آن افزایش می یابد.

محمودی گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی بسته سیاستی را پیشنهاد داد و طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده مجلس شورای اسلامی حاصل آن است.

وی با بیان اینکه باید در پی راهکاری برای کاهش سن ازدواج باشیم، افزود: سبک زندگی را باید به سبک زندگی ایرانی اسلامی تبدیل کنیم و این موضوع در شورای انقلاب فرهنگی مطرح است و نه فقط دولت بلکه کل حاکمیت باید در این خصوص تلاش کند.

رئیس کمیته جمعیت شورای انقلاب فرهنگی اضافه کرد: باید از تجربیات جهانی در راستای افزایش جمعیت استفاده و آن را بومی کنیم.

اشتغال و امنیت اقتصادی خانواده ها اولویت سیاست‌های جمعیتی ۹۶

در ادامه رئیس انجمن جمعیت شناسی ایران در ارتباط تلفنی با این برنامه با اشاره به اینکه جامعه ما خانواده و فرزند دوست است، گفت:  همه مسائل جمعیتی در فرزندآوری خلاصه نمی شود.

محمدجلال عباسی افزود: سیاست های جمعیتی در ۱۴ بند سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری آورده شده است که هر بند آن هم به افزایش باروری و هم به سلامت و کیفیت جمعیت توجه کرده است.

وی اضافه کرد: نباید صرفاً رشد و تعداد جمعیت را در نظر بگیریم بلکه باید به ابعاد مختلف کیفیتی جمعیت هم توجه کنیم.

عباسی ادامه داد: کمی رشد جمعیتی به این اندازه هم نگران کننده نیست که بخواهیم نگرانی ایجاد کنیم که رشد جمعیت منفی است.

وی گفت: با شناخت درست مسئله می توانیم راه حل درست ارائه کنیم. اکنون اگر بر روی جمعیت جوان تحصیل کرده کشورمان سرمایه گذاری کنیم فرزند آوری و تشکیل خانواده هم محقق خواهد شد.

رئیس انجمن جمعیت شناسی ایران افزود: اشتغال و ایجاد امنیت اقتصادی برای خانواده ها اولویت سیاست های جمعیتی امسال ماست.

وی با اشاره به اینکه تعداد ایده آل فرزند در خانواده ها بیش از دو فرزند است، گفت: باید ببینیم چه موانعی ایجاد می شود که مردم نتوانند تعداد فرزند مورد ایده آل خود را محقق کنند.

رئیس انجمن جمعیت شناسی ایران با بیان اینکه اشتغال و کمی خدمات لازم برای فرزندآوری از جمله موانع است، افزود: باید شرایط را برای ازدواج و فرزند آوری مردم فراهم کنیم.

نرخ رسمی باروری را در آینده اعلام خواهیم کرد

در ادامه محمودی رئیس کمیته جمعیت شورای انقلاب فرهنگی گفت: اینکه سازمان ثبت احوال اعلام کرده است نرخ باروری به حد جانشینی رسیده است را قبول نداریم زیرا این سازمان برای سال ۱۳۹۵ تعداد تولدها را یک میلیون و ۵۲۷ هزار اعلام کرده است در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۴ یک میلیون و ۵۷۱ هزار بود یعنی حدود ۴۳ هزار تولد کاهش داشت.

در ادامه زاهدیان معاون مرکز آمار ایران گفت: برآوردهای ما نشان می دهد که اگر بخواهیم به نرخ باروری دو و یک دهم برسیم باید حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار تولد در سال داشته باشیم.

وی افزود: عدد رسمی نرخ باروری را در آینده اعلام خواهیم کرد.