خبرگزاری مهر، گروه استان ها- مهناز همتی: قله شاهوار، مأمن کوهنوردان حرفه ای و آماتوری است که از راه های دور و نزدیک به این ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهر شاهرود و هفت کیلومتری غربی روستای تاش، در بزرگترین و پرجمعیت ترین شهرستان استان سمنان سفر می کنند قامتی قریب به چهار هزار متر دارد و دامنه‌های شمالی اش به گرگان و دامنه‌های جنوبی آن به شاهرود مشرف است.
درواقع این کوه مرز بین دو استان سمنان و گلستان را مشخص می‌کند. شاهوار از شمال به آبادی‌های چه جا و سیاه مرز کوه، از غرب به تاش، جنوب غرب مجن، جنوب قطار زرشک، جنوب شرق نکارمن و از سوی شرق به ابرسج محدودشده و به‌صورت مخروطی تنها از خط الراس شمال شرقی به دیگر ارتفاعات البرز شرقی متصل است.برای صعود به این قله سه هزار و ۹۴۵ متری سه‌راه دسترسی از طریق روستای نکارمن، قطار زرشک و روستای تاش وجود دارد کوهنوردی ازجمله ورزش‌هایی است که می‌تواند منبع درآمدزایی و جذب توریست‌های داخلی و خارجی باشد چراکه یکی از نقاطی به شمار می‌رود که کوهنوردان برای صعود به دماوند حتماً باید گواهینامه صعود به شاهوار را در پرونده خود ثبت کنند.
شاهوار قطب کوهنوردی است
به گفته مسئولان فرهنگی استان قله شاهوار می‌توانست به‌عنوان قطب گردشگری ورزش کوهنوردی در کشور معرفی شود و با دایر کردن ملزومات کوهنوردی و معرفی تاش و نکارمن به‌عنوان روستاهای هدف گردشگری کوهنوردی درآمدزایی بسیاری را برای این اهالی کسب کند اما عدم همکاری مسئولان محلی این رویه را به سمتی برد که اکنون شاهد تخریب‌های گسترده در قله شاهوار از روستای تاش شاهرود هستیم.
اما این روزها شاهوار بلند و عظیم، کابوسی به نام تخریب معدن بوکسیت تاش دارد که از سال ۹۰ کار خود را آغاز کرده و علیرغم مخالف‌های گروه‌های طبیعت دوست و مردم تاش، همچنان کوه خواری می کند آن هم در زمانی که نه تنها این معدن به اشتغال زایی ایده آل خود دست نیافته بلکه با تخریب پتانسیل گردشگری قله شاهوار بر عدم تحقق اقتصاد مقاومتی در شاهرود نیز دامن می زند.
با توجه به فعالیت‌های گسترده تخریب شاهوار توسط معدن بوکسیت علاوه بر صنعت گردشگری محیط‌زیست را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، از بین رفتن پوشش گیاهی و احتمال سیل عظیم در روستای تاش، وجود گردوخاک و تأثیرات ریز گردهای سمی بر منابع آب، خاک و مزارع و باغات در زمره مباحثی است که امروز پیرامون آن مطرح می شود.
کوهنوردی از لحاظ فرهنگی با محیط زیست عجین است
رئیس اداره ورزش و جوانان شاهرود در پاسخ به این پرسش که تخریب‌های معدن بوکسیت شاهوار چه اثری بر ورزش کوهنوردی شاهرود خواهد داشت، گفت: هر جا محیط‌زیست در معرض آسیب قرار گرفت ورزش کوهنوردی اتفاق نیفتاده است چرا که عمدتاً این فرهنگ در اغلب کوهنوردان وجود دارد که مدافع محیط‌زیست بوده و مایل هستند به‌جاهایی پا بگذارند که ازنظر محیط‌زیست آسیبی به آن وارد نمی‌شود و اگر به هر دلیل به‌واسطه کسی منطقه‌ای در حال تخریب است به‌عنوان مدافع محیط‌زیست وارد عمل شوند.
محمدی در ادامه تصریح کرد: گزارش‌هایی به‌واسطه کوهنوردانی که به شاهوار می‌روند درزمینهٔ تخریب گسترده کوه ارسال و قرار شد که از طریق دو دستگاه محیط‌زیست و ورزش و جوانان تخریب‌های معدن بوکسیت شاهوار را اطلاع‌رسانی کنیم اگر آن معدن با موضوعات زیست‌محیطی تداخلی نداشته باشد شاید بتواند به کار خود ادامه دهد اما اگر ازنظر زیست‌محیطی بخواهد آنجا را تخریب کند باید با آن مقابله شود.
وی بابیان اینکه کوه شاهوار میراث ملی است و باید حفظ شود، افزود: شاهوار بلندترین قله در دو استان سمنان و گلستان محسوب می‌شود لذا این قله با ارتفاع نزدیک به چهار هزار متر سالانه میزبان۵۰۰ نفر از سایر شهرستان‌ها است لیکن با حفظ منابع طبیعی ارزشمند باید بتوانیم شرایط را به‌گونه‌ای پیش ببریم که شاهد سالانه هزار بازدیدکننده از شاهوار و تحقق شعار اقتصاد مقاومتی در شاهرود باشیم.
شاهوار مورد هجوم ماشین آلات است
یکی از کوهنوردان از اهالی استان گلستان که سابقه صعود چندین باره را به قله شاهوار را دارد درباره آسیب‌های زیست‌محیطی معدن تاش به خبرنگار مهر، ابراز داشت: متأسفانه در سال‌های گذشته باوجود معدن تاش و تردد ماشین‌ها قله شاهوار مورد هجوم تخریب‌های گسترده‌ای قرارگرفته و همان‌طور که مشاهده می‌کنیم هرروز بر تعداد جاده‌های غیرضروری و کاربری های غیر رسمی افزوده می‌شود که با این کار از منابع ملی کاسته خواهد شد.
حدید نیابتی در ادامه تصریح کرد: اولین بار که به شاهوار صعود داشتیم به خرداد سال ۸۰منتهی می‌شد آن زمان هنوز جاده آسفالت در منطقه شاهکوه احداث نشده بود رفت و آمد مانند امروز زیاد نبود لذا تنوع حیات‌وحش غنی را در هر صعود می توانستیم مشاهده کنیم تا اینکه با احداث معدن در این منطقه رفته‌رفته منطقه از قالب غنی زیست‌محیطی تبدیل به منطقه‌ای شد که به دلیل شکارهای غیرمجاز نسل آن‌ها کم یا از آن منطقه کوچ کردند.
وی افزود: در گذشته اگر در مسیر دره پیر میشی، اقدام به صعود شاهوار می کردید محال بود که گله‌های قوچ و میش را مشاهده نکنید یا اینکه در ارتفاعات بالاتر خرس را نبینیم اما افسوس که در سال‌های گذشته به‌واسطه تردد زیاد ماشین‌آلات و تخریب‌های محیط‌زیست از جمعیت حیات‌وحش و پوشش گیاهی کاسته شده است.
این کوهنورد اهل استان گلستان ادامه داد: آخرین باری که به قله شاهوار صعود داشتیم ۲۲ بهمن سال گذشته بود که ردپای خرس و قوچ و میش اصلاً به چشم نخورد و چشمه آب خرسی به‌شدت کاهش پیداکرده بود و حتی به جرات می‌توان گفت جمعیت پرندگان مانند کبک دری و کرکس استخوان‌خوار نیز کاهش پیدا کردند.
نیابتی تصریح کرد: خیلی کم و با زحمت توانستیم ردپای کبک معمولی را ببینیم با توجه به سرما و برف تنها صدای گنگ از کبک دری شنیده شد و جاده را باید از ابتدای تاش تا قله را پیاده طی کرد ولی اکنون این مسیر به‌راحتی با مینی‌بوس و پراید تا ارتفاع سه هزار و ۶۰۰متری را می‌توان رفت و این برای محیط‌زیست باوجود انسان و تخریب‌های گسترده قطعاً نشانه خوبی نیست.
تخریب شاهوار تخریب اکوسیستم است
مدیر موسسه شاهوار زیست که نام گروهش نیز برگرفته از کوه بلندقامت شاهوار است در گفتگو با خبرنگار پیرامون تخریب‌های گسترده منطقه، ابراز داشت: درحال حاضر در بسیاری از نقاط ایران گرما و درجه حرارت بسیار بالا است و این سرمای شاهرود و لطافت هوای شهرستان را مدیون کوه شاهوار و جنگل ابر هستیم و اگر این خنکی را از دست دهیم این لطافت هوا را هرگز نخواهیم داشت لذا باید باجان و دل منابع طبیعی را حفظ کرد.
سعید آقایان در ادامه تصریح کرد: در شرایط آبی سختی در کشور و شهرستان قرار داریم و قله شاهوار با این عظمت و ارتفاع بلند خود همواره ذخایر آبی را در دل این کوه دارد که به‌واسطه خاک مناسب باقدرت نفوذپذیری بالا خوبی که آب را به‌راحتی جذب می‌کند و این باعث شده که مانند اسفنج درونش پرآب، منبع تأمین آب شرب شاهرود باشد.
وی بابیان اینکه قله شاهوار یکی از مقدسات شاهرود به شمار می‌رود، افزود: شاهوار محل زندگی جانوران و گیاهان است و در داخل خودش ذخایری به نام بوکسیت دارد حال اگر این کوه بلند و پرنعمت و ارزشمند زخم بخورد و از ارتفاعش کاسته شود تولید ریز گردهای سمی می‌کند این اسفنج پرآب زخم‌خورده باعث می‌شود که آب این کوه به‌سرعت خارج شود و با ماده سمی آرسنیک آمیخته و آب را آلوده کند لذا وجود معدن باعث خروج سریع آب‌ها و جاری شدن آن به سمت شمال می‌شود و درواقع آبی که شاهوار در درون خودش برای ما ذخیره کرده است را با دست خودمان به‌سوی استان گلستان جاری می‌کنیم و این‌یک فاجعه است.
این فعال محیط‌زیست و کوهنورد پیشکسوت همچنین ابراز داشت: تولید ریزگردها، تغییر مسیر رودخانه‌هایی که هرکدام یک حوزه آبریز را مشروب می‌کرد و برای کشاورزی و گونه‌های گیاهی و جانوری استفاده می‌شد حال اگر دست‌کاری در حوزه‌های آبریز شود صد درصد خواهیم دید که در پایین‌دست اکوسیستم دچار تغییر خواهد شد و ایجاد ناامنی برای وحوش مانند خرس خاکستری می‌کند که مجبور می‌شود از این منطقه کوچ کند و با مهاجرت به‌اجبار خرس باعث می‌شود وارد مزارع و باغات شده و به‌راحتی شکار و یا کشته شوند و آسیب به این‌گونه کمیاب وارد خواهد شد این مأمن باارزش به‌واسطه معدن بی‌ارزش در حال از بین رفتن است.
تخریب شاهوار گسترده است
نائب رئیس هیئت کوهنوردی شاهرود نیز ضمن ابزار تأسف از تخریب‌های گسترده شاهوار به خبرنگار مهر، ابراز داشت: کوه شاهوار را می‌توان به بانوی مهربان با دامنی از جنس خاک و درختان اورس تشبیه کرد که با دستان پرمهر پروردگار در این دامنی که برای مخلوقات پهن کرده است چشمه‌سارهای آب برای تأمین آینده بشر، آلومینیوم برای کارخانه‌ها وزندگی انسان، وحوش را برای آرامش و درختان را برای پناه خستگی‌های کوهنوردان و طبیعت دوستان نهاده است و شاید همین مهربانی و صبوری کوه باعث شد تا به بهانه معدن با لودر و بلدوزر این دامن را تکه‌تکه و از شاهوار دامنی پاره و یک‌تن زخمی برجای بگذارند که اگر فریادرسی برای آن نباشد دیر یا زود شاهرود را نیز از دست خواهیم داد.
مرضیه جعفری در ادامه تصریح کرد: کم شدن آب چشمه‌های حوزه آبریز شاهرود، کاهش جمعیت وحوش قلع و قم و مدفون شدن درخت‌های اورس زیر باطله‌های معدن‌کاوی چهره آشنایی است که این روزها از شاهوار می‌توان دید آخرین صعودم تعطیلات عید فطر بود که متأسفانه حجم تخریب‌ها و آلودگی‌ها با سال گذشته به‌هیچ‌وجه قابل قیاس نیست قبلاً کمتر صعودکننده‌ای بود که در مسیر صعود با گله‌های قوچ و میش مواجه نشود ولی اکنون وحوش منطقه به ارتفاعات بالاتر پناه بردند و جاده‌ای عریض و طویل گویی می‌خواهد کوه را به‌زانو درآورد.
وی افزود: باوجود تغییر اقلیم، گرم‌تر شدن زمین و کاهش بارندگی‌ها نیاز به منابع آبی بیش از بیش در زندگی انسان جلوه پیدا می‌کند که حتی گفته شد جنگ آینده بر سر آب است بزرگترین منبع تولید آب شاهرود از سرچشمه‌های شاهوار جاری می‌شود و چه طور این‌همه لطف و مهربانی که خدا در دل طبیعت گذاشته است را با دست خود نابود می‌کنیم و بر خشک‌سالی منطقه دامن می‌زنیم؟
تخریب فاجعه می آورد
فاتح اورست نیز درباره تخریب‌های معدن بوکسیت و آسیب‌های زیست‌محیطی در گفتگو با خبرنگار مهر، ابراز داشت: تخریب به معنای خراب کردن است و این اصلاً خوب نیست و باید همواره به فکر سازندگی بود تا تخریب، ممکن است منافع معدن‌کاوی در جای دیگری هزینه شود اما این درزمانی است که فاجعه‌های زیست‌محیطی اتفاق نیفتد.
محمد محمدی بابیان اینکه در همه پروژه‌های بزرگ و کلان در کشور موضوعی به نام پیوست سلامت وجود دارد که باید دغدغه‌های زیست‌محیطی و سلامت در آن رعایت شود، تصریح کرد: به‌عنوان کوهنورد قطعاً خراب کردن طبیعت و برداشت به‌نوعی که باعث آسیب به طبیعت شود نباید صورت گیرد اگر درختی بنا به هر دلیل قطع شود باید چند درخت جایگزین به‌جای آن ساخته شود و سؤال اینجاست کوهی با قدمت چندین میلیون ساله را می‌توانیم برداشت و جای آن کوه دیگری قرار دهیم؟
وی افزود: فارغ از هرگونه قضاوتی خراب کردن اصلاً توجیه‌پذیر نیست و با برداشت معدن سعی در بهبود کیفیت انسان داریم باید خیلی مراقب باشم تا اگر پنج واحد فایده درست می‌کنیم ۵۰۰واحد آسیب ایجاد نکنیم و باید حرف کسانی که کارشناس هستند را سنجیده هزینه و فایده در دو کفه ترازو قرار گیرد و این‌ها را باید دید و اگر نبینیم خطای بزرگی است که قابل جبران نیست.
طبیعت ثروتی ملی است
پیشکسوت کوهنوردی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه شاهوار متعلق به یک فرد خاص نیست و یک ثروت ملی و طبیعی است وکسی حق ندارد که این دارایی باارزش راندید بگیرد و برای منافع شخصی خود این نعمت را تخریب کند، ابراز داشت: منابع طبیعی را از بین می‌بریم و انتظار داریم بلایای طبیعی زندگی بشری را تهدید نکند و وقتی یک بوته گون یا درخت را از بین می‌بریم منابع طبیعی جریمه می‌کند و جای بسی تعجب دارد که زمانی کوه شاهوار در حال از بین رفتن است چطور مسئولان تخریب‌ها را نمی ببیند؟
هاشمی ادامه داد: کیلومترها جاده زده و با تخریب طبیعت تا ارتفاع سه هزار و ۶۰۰متری پیش رفتند و از خارج استان انتقادات بسیاری را برای تخریب شاهوار وارد می‌کنند که چطور این‌همه حجم تخریب وجود دارد و مسئولان آن‌ها رانمی ببیند متأسفانه صدای ما به‌جایی نمی‌رسد.
وی بابیان اینکه آخرین بار سه ماه پیش به شاهوار صعود کردم اما آن‌قدر حجم تخریب‌ها گسترده است که برای کوهنوردان رغبتی وجود ندارد که بخواهند به این منطقه سفر کنند، افزود: در حال حاضر برای همدردی با زخم‌های شاهوار از سراسر کشور پیمایش صعود به شاهوار در برنامه گنجانده‌شده است.
نظر شما