پیام اقبال، پیام اسلام است/ تأثیر افکار اقبال بر دکتر شریعتی

به گزارش خبرگزاری مهر، به مناسبت سالروز بزرگداشت علامه محمد اقبال لاهوری، کنفرانس «فکر اقبال، نیاز امروز» به همت دانشکده دولتی «تاون شپ لاهور» پاکستان و با همکاری خانه فرهنگ ایران در لاهور، با حضور شخصیت‌های برجسته علمی، ادبی و دانشگاهی ایالت پنجاب پاکستان، هیأت اعزامی از دانشگاه امام خمینی (ره) قزوین، پژوهشکده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و اساتید و دانشجویان پاکستانی، برگزار شد.

محمد اعجاز بت، رییس دانشکده دولتی تاون شپ لاهور در آغاز این کنفرانس با بیان اینکه برای درک فکر و اشعار علامه محمد اقبال، آموزش زبان فارسی بسیار ضروری است، گفت: پیام اقبال، پیام اسلام است و این مسئولیت ماست که پیام اقبال را به نسل نو منتقل کنیم. چون برای اتحاد امت مسلمه درک و فهم پیام اقبال لاهوری لازمه عصر حاضر است.

در ادامه برنامه سید مجید سادات کیایی، سرپرست خانه فرهنگ ایران در لاهور با ایراد سخنرانی خود درباره علامه اقبال لاهوری و شعر فارسی‌اش، گفت: علامه اقبال همانگونه که خود در یکی از نامه‌هایش نوشته، با تمرین و زحمت زبان فارسی را آموخت. با این حال می‌توان گفت که او مقلد سبک و شاعر خاصی به طور کامل نیست و سبک خاص خود را دارد که ترکیبی از سبک‌های مختلف است.

وی سپس با گفتن اینکه اقبال معتقد است که اگر فکر و اندیشه با جذبه همراه نشود شعر نیست، افزود: به عقیده اقبال، شعر وقتی حاصل می‌شود که اندیشه با خون جگر آمیخته شود. شعر اقبال از سر بی‌کاری و تفنن نیست؛ بلکه سراسر حیات و سرّ زندگی است. یکی از مشخصه‌های شعر اقبال این است که او به مسایل روز توجه بسیار داشت و شعر او از دین و فلسفه و سیاست و غیره نیز خالی نبود.

سرپرست خانه فرهنگ ایران در لاهور تأکید کرد: آن چه از خواندن اشعار علامه اقبال درمی‌یابیم این است که جهان‌بینی حاکم بر ذهن و اندیشه اقبال از پنج مؤلفه توحید، آیین اسلام، کتاب (قرآن)، رسالت (پیامبر (ص)) و دعا و راز و نیاز که مسلما  توحید هسته مرکزی آن است، تشکیل شده است. همچنین دستگاه فکری او هم از چهار اصل تفکر فلسفی اسلامی، تفکر فلسفی عربی، فرهنگ و تمدن قوم پارس (عرفان ایرانی و زبان فارسی) و امور سیاسی، توأم یافته است.

حمید طاهری، استاد اعزامی از دانشگاه امام خمینی (ره) قزوین، دیگر سخنران این کنفرانس هم با طرح این سؤال که چه دلیلی بود که علامه محمد اقبال لاهوری اشعار خود را به زبان فارسی سرود و سروده‌های وی در تمامی جهان شهره گرفتند؟ گفت: در باورهای گذشته ما آمده است که هر شاعر فرشته‌ای بر دوش دارد که شعر را به او الهام می‌کرد. علامه محمد اقبال لاهوری می‌گوید: «شعر به زبان فارسی بر من الهام می‌شوند».

وی افزود: شعر، بخشی از هنرهای زیباست و شعر گفتن یکی از سخت‌ترین و دشوارترین هنرهاست. این با این هنر استعداد و صلاحیت خدادادی است. زبان فارسی یکی از زبان‌های توانمند جهان است؛ پس علامه محمد اقبال لاهوری در این زبان غنی شعر سروده است. اگر بر زبان دیگری می‌سرود به این اوج و بلندی نمی‌رسید.

در ادامه برنامه نصرالله پورمحمدی‌املشی، از اساتید اعزامی از دانشگاه امام خمینی (ره) قزوین بیان کرد: اگر ما دغدغه‌های اقبال را مورد بررسی قرار دهیم، باید تعدادی از کتب معروف چون «فرهنگ و غرب از نظر اقبال»، «مثنوی مولوی از دیدگاه اقبال»، «بازگشت به خویشتن از نگاه اقبال»، «جایگاه علم از دیدگاه اقبال» و از همه مهم‌تر «صلح و آرامش در جهان اسلام از دیدگاه اقبال»، را مدنظر داشته باشیم. این گونه افکار در اندیشه‌های شخصیت‌های برجسته ایرانی دیده می‌شود و تأثیر افکار اقبال در یک شخصیت متفکر معروف ایران، دکتر علی شریعتی به خوبی دیده می‌شود.