سردرگمی ترامپ در مواجهه با برجام/ از مکانیسم ماشه تا مکانیسم لاشه

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- حنیف غفاری: شوی تبلیغاتی اخیر نیکی هیلی نماینده ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد و تلاش وی برای تشدید ایران هراسی در دنیا، نه تنها نتیجه ای برای کاخ سفید و دستگاه سیاست خارجی آمریکا نداشته است، بلکه به نماد و مصداق دومین شکست رسمی هیلی در تقابل با تهران تبدیل شد.

نیکی هیلی یکبار در جریان سفر به وین و دیدار با یوکیو آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، سعی کرد از اعلام رسمی پایبندی ایران به برجام توسط آژانس جلوگیری کند. حتی نماینده آمریکا در سازمان ملل در این خصوص مانور ویژه ای بر روی بند T  ضمیمه اول برجام داد و سعی کرد با استناد به آن، خواستار بازرسی از اماکن نظامی کشورمان شود.

اگرچه یوکیو آمانو نیز تاحدودی در این مسیر با کاخ سفید همراه شد، اما پس از مدتی کوتاه ضمن تایید دوباره پایبندی ایران به برجام، حداقل به صورت موقت از جوسازی بر سر بند T ضمیمه اول برجام عقب نشینی کرد.

شوی تبلیغاتی اخیر نیکی هیلی دومین شکست وی در این مصاف محسوب می شود. نباید فراموش کرد که ادعاهای موشکی هیلی علیه ایران، درست زمانی صورت گرفته است که کنگره آمریکا عملا پاسخی نسبت به درخواست ترامپ مبنی بر وضع دوباره تحریمها علیه ایران یا تغییر برجام نداده است.

طرح مشترک «کاتن – کورکر» نیز در سنا مورد پذیرش اکثر سناتورهای دموکرات و حتی برخی سناتورهای حزب جمهوریخواه قرار نگرفته است.

واقعیت امر این است که دونالد ترامپ دریافته است که استناد به «مکانیسم ماشه» در برجام و خروج یکجانبه از توافق هسته ای ، هزینه ها و تبعات سختی برای ایالات متحده خواهد داشت. حدود دو ماه قبل، ترامپ کنگره و شرکای اروپایی خود را تهدید کرد است که در صورت عدم اصلاح برجام (به سود منافع آمریکا)، به صورت یکجانبه از توافق هسته ای خارج خواهد شد.

ترامپ در این خصوص، دیگر اعضای ۱+۵ را عملا نسبت به استفاده خود از مکانیسم ماشه تهدید کرده است. در بندهای ۱۱ و ۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس، اگر یکی از اعضای دائمی شورای امنیت مخالف ادامه تعلیق تحریم ها (و اساسا مخالف برجام) باشد، می تواند با استفاده از حق وتوی خود، تحریم ها را علیه ایران باز گرداند.

در بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است: «اگر یکی از دولت‌های طرف برجام در خصوص هر مساله‌ای که مصداق عدم پایبندی اساسی به برجام است، اعلامیه‌ای صادر کند، ادامه اجرای بند ۷ یعنی ادامه اجرای لغو قطعنامه‌های لغو شده، باید ظرف ۳۰ روز مجددا در شورای امنیت به رای گذارده شود.

در ادامه و در بند ۱۲ نیز  تصریح شده است: اگر ظرف ۳۰ روز از اعلام رسمی دولت مزبور در خصوص نقض اساسی برجام، شورای امنیت نتواند به تصویب یک قطعنامه جدید مبنی بر ادامه لغو قطعنامه‌های قبلی برسد، آن‌گاه از روز سی و یکم تمام قطعنامه‌های قبلی مجددا جاری گردیده و اجرای آنها همان‌طور که قبل از صدور قطعنامه ۲۲۳۱ ساری و جاری بود، از سر گرفته می‌شود.

با همه این اوصاف، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در صدد است به هر نحو ممکن، نظر مساعد دیگر اعضای ۱+۵ را نیز در این خصوص جلب نماید. با این حال علی رغم همراهی نسبی تروییکای اروپایی و خصوصا دو کشور انگلیس و فرانسه با کاخ سفید، ترامپ همچنان قدرتی برای ریسک پذیری در این خصوص ندارد.

در چنین شرایطی ترامپ و نیکی هیلی ترجیح داده اند مکانیسم ماشه را فعلا به کناری نهاده و به تبلیغات روانی و رسانه ای علیه کشورمان روی بیاورند. لازم به ذکر است که ترامپ در جریان رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ آمریکا به اعضای ارشد لابی آیپک قول داده بود که در صورت ورود به کاخ سفید، بلافاصله با استناد به مکانیسم ماشه، توافق هسته ای با ایران را لغو خواهد کرد. با این حال، با گذشت بیش از یکسال از ورود رئیس جمهور جنجالی آمریکا به کاخ سفید، وی ترجیح داده است از مکانیسم ماشه عبور کرده و به مکانیسم لاشه استناد کند!