بیگانگان در حیاط خلوت سلطان نشین عمان/زنگ خطر به صدا درآمده است

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- فرزاد فرهادی: تحرکات فزاینده سعودی‌ها و اماراتی‌ها در استان المهره در شرق یمن و در مرزهای سلطان نشین عمان بحث و جدل های زیادی را به دنبال داشته است در حالی که برخی آن را دارای مخاطراتی بر همزیستی اجتماعی و دینی در منطقه ای می دانند که شعله های جنگ یمن به آن نرسیده است برخی دیگر دیدگاه متفاوتی دارند.

استان المهره دروازه شرقی یمن و دومین استان بزرگ یمن پس از حضرموت محسوب می شود و مساحت آن ۸۲۴۰۵ کیلومتر مربع معادل مساحت امارات است. این استان از شمال و غرب با استان حضرموت و در نوار مرزی گسترده ای با سلطان نشین عمان محدود می شود.

این استان المهره حیاط خلوت عمان و عمق امنیت ملی آن محسوب می شود استان حیاط خلوت عمان و عمق امنیت ملی آن محسوب می شود و از اهمیت راهبردی برای مسقط برخوردار است. این استان بر یکی از تنگه های دریایی مهم یعنی تنگه هرمز میان خلیج فارس از یک سو و دریای عمان و بحر العرب و اقیانوس هند در سوی دیگر قرار دارد و ۴۰ درصد از نفت دنیا از طریق این تنگه منتقل می شود و هر که بر این استان مسلط شود به طور کامل بر این گذرگاه آبی دارای اهمیت راهبردی فراوان مسلط در بخش جنوبی مسلط می شود. عمان این منطقه را امتداد و دنباله استراتژیک خود می داند زیرا منطقه ای است که از نظر تاریخ، جغرافیایی و خانوادگی پیوند عمیقی با سلطان نشین عمان دارد.

رسانه های سعودی و اماراتی، تحرکات این دو کشور در المهره را در راستای توسعه منطقه و ممانعت از قاچاق سلاح از ایران برای حوثی ها از طریق مرز با عمان می دانند موضوعی که سلطان نشین عمان بارها آنرا رد کرده است. این رسانه ها بر اساس گزارش های اطلاعاتی آمریکایی ها این ادعاها را مطرح می کنند موضوعی که مسقط بارها کذب بودن آنرا اعلام کرده است.

واقعیت این است که امارات و عربستان به دنبال گذرگاه زمینی میان سلطان نشین عمان و یمن برای رسیدن به دریای عرب هستندامارات و عربستان به دنبال گذرگاه زمینی میان سلطان نشین عمان و یمن برای رسیدن به دریای عرب هستند. عمان به اهمیت استان المهره برای امنیت ملی اش واقف است و از سال ۱۹۹۰ و پس از وحدت دو یمن در راستای ایجاد پلهای استوار با قبایل و شخصیت های سیاسی این استان گام برداشته و طرح های توسعه و سرمایه گذاری را دنبال کرده و امتیازات خاصی به ساکنان آن داده است.

با وجود اینکه المهره خارج از جنگ یمن است اما اماراتی ها در راستای طرح گسترش نفوذ و سیطره خود بر جنوب یمن دست به تحرکاتی نظامی زده اند آنهم در استانی که عمق استراتژیک عمان به شمار می رود.

برخی رسانه های وابسته به کشورهای حوزه خلیج فارس درباره حضور امارات در استان المهره اعلام کرده اند که یکماه پس از جنگ ضد یمن، اماراتی ها تحرکات خود را در این استان یمن شروع کرده اند. این در شرایطی است که سلطان نشین عمان به شدت نگران امنیت خود با توجه به مرز گسترده ای که با استان المهره دارد، است. مسقط از افزایش نفوذ ابوظبی در یمن به شدت نگران است.

در کنار تحرکات امارات، سعودی ها نیز به این استان به بهانه آنچه مبارزه با قاچاق از عمان به المهره نامیده می شود وارد شده اند و آنگونه که روزنامه الشرق قطر اعلام کرده، هدف افزایش فشارها بر عمان به ویژه با توجه به موضع مسقط در قبال بحران یمن و خلیج فارس است.

بر اساس آنچه رسانه های عرب زبان اعلام کرده اند؛ سعودی ها با هماهنگی «راجح باکریت» استاندار المهره به دنبال ایجاد مرکز دینی برای گروههای سلفی در شهر «قشن» دومین شهر بزرگ این استان هستند و دیدارهایی با رهبران گروههای سلفی افراطی در المهره با هدف ایجاد این مرکز دینی سلفی به عمل آمده است. اقدامی که هشدار شخصیت های اجتماعی المهره را به دنبال داشته است.

الاخبار لبنان این اقدامات سعودی را به مثابه زنگ خطری دانسته که برای سلطان نشین عمان به صدا درآمده استاقدامات سعودی به مثابه زنگ خطری است که برای سلطان نشین عمان به صدا درآمده است. این روزنامه لبنانی می نویسد: «علت ورود سعودی ها به المهره، شکست تلاش های امارات است. مرکز ملک سلمان ویژه کمک های انسان دوستانه با هدف جذب نیازمندان این استان با دادن کمک به دنبال اهداف خاص است. در کنار آن سعودی ها آمبولانس، اتوبوس، خودروهای ویژه نظافت به این استان داده اند و در راستای آسفالت کردن خیابان های داخلی و ایجاد روشنایی در این خیابان ها و نیز افتتاح واحدهای درمانی جدید و تجهیز آنها به امکانات پزشکی حرکت می کنند و به ساکنان المهره وعده نوسازی چاههای آب، ایجاد تاسیسات آب شیرین کن، آوردن ژنراتورهای برق، ترمیم مدارس و افتتاح سه دانشکده را داده اند.

الاخبار نوشته است: این در شرایطی است که عدن مرکز دولت وابسته به ائتلاف سعودی همچنان از نظر خدمات رسانی به ویژه برق، بهداشت و نظافت از فقر خدماتی رنج می برد. هدف این کرم ورزی سعودی ها به ساکنان المهره در واقع مقابله با عمان که در میان ساکنان المهره وجهه خوبی دارد، است. این فقط به ابعاد انسانی مربوط نمی شود بلکه ابعاد نظامی را نیز شامل می شود و گواه تحولات سیاهی در داخل المهره پس از ثبات نسبی و آرامش نسبی این استان است. نیروهای وابسته به سعودی ها به شهر «الغیضه» مرکز استان وارد شده اند. این در کنار ورود تجهیزات نظامی گسترده اعم از تانک و خودرو زرهی و دیگر ادوات نظامی است. نکته نگران کننده تلاش استاندار المهره برای جذب نیرو است. این در سایه اخباری است که تجهیز قبایل «بوقی بن حمید» و «سموده» به مقادیر زیاد سلاح به بهانه مبارزه با قاچاق از عمان به یمن است. این راستای نظامی کردن استان و نسخه برداری عدن است».

سخنان سفیر سابق آمریکا درباره منافع کشورش در یمن

 نکته قابل تامل همراهی آمریکایی ها با همپیمانان منطقه ای خود یعنی ریاض و ابوظبی در یمن است نکته ای که «استیون سش»، سفیر سابق آمریکا در یمن در گفتگویی با بی بی سی به آن اذعان کرده است.

وی گفت: «آمریکا اقدامات عربستان در یمن را با منافع خود همخوان می‌داند و گمان نمی‌رود فشاری بر این کشور برای صلح وارد کند. با توجه به روابط خوبی که آمریکا با سران ریاض داشته است، تصمیم بر این بود که به آنان برای حرکت به سوی راه حلی صلح آمیز فشاری وارد نشود، زیرا از نظر ما آنچه سعودی‌ها در یمن انجام می‌دهند به سود ماست، زیرا باعث می‌شود اقداماتی علیه ایران و نیز القاعده انجام گیرد. گمان نمی‌رود آمریکا در حال حاضر تصمیم خود را در قبال یمن تغییر دهد».

دیدگاه کارشناسان

«عبدالباقی شمسان» استاد علوم سیاسی دانشگاه صنعا به روزنامه الشرق قطر گفت: «امارات به دنبال سیطره بر همه گذرگاههای دریایی بین المللی است. عمان روابط قوی با المهره دارد که این موضوع امارات را که هم اکنون بر همه بنادر و فرودگاهها، میادین نفتی و جزایر از طریق نیروهای نظامی یا نیروهای وابسته به خود مسلط است، نگران می کند.

وی افزود: هماهنگی میان امارات با انگلیس و آمریکا که این دو طمع حضور مستقیم در جزایر یمن به ویژه جزایر میون و سقطرا را دارند، وجود داردهماهنگی میان امارات با انگلیس و آمریکا که این دو طمع حضور مستقیم در جزایر یمن به ویژه جزایر میون و سقطرا را دارند، وجود دارد. امارات زمینه را برخی عملیات های ساختگی القاعده یا ایجاد فضای لازم برای این عملیات ایجاد می کند».

«فتحی بن لرزق» مدیر مسئول روزنامه عدن الغد گفت: «کشمکش کنونی در المهره در واقع کشمکش میان امارات و سلطان نشین عمان است. امارات به دنبال گسترش نفوذ خود به سوی المهره و سیطره بر این استان مشابه دیگر استانهایی است که بر آنها مسلط شده است و عمان نیز به دنبال دفاع از موجودیت خود در این استان است. اماراتی ها به دنبال گول زدن ساده لوحان مبنی بر آزادسازی این استان هستند اما نیازی به وجود آزادسازی نیست. متاسفانه آنچه المهره از دست می دهد امنیت آن است».

پیتر سالیسبری عضو ارشد برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده "چتم هاوس" اعلام کرد: «دخالت امارات متحده عربی و عربستان سعودی در منازعات داخلی قدرت «موضوعی عجیب و پیچیده» به شمار می آید. با این حال «امارات مدت ها بود که به دنبال فردی تحت حمایت خود برای تصدی مقامی ارشد در دولت هادی بود و سعودی ها نیز در اصول با این موضوع مشکلی ندارند.

وی درباره تحولات یمن می افزاید: علیرغم تقسیمات آشکار بین مناطق مختلف، انتقال درون مرزی کالاهای اساسی (نظیر غذا و سوخت) با سهولت انجام می گیرد. تجارت اسلحه و دیگر کالاهای غیرقانونی نیز آن قدر وسیع است که قیمت مهمات و تفنگ از زمان آغاز جنگ در کل کشور کاهش یافته است.

سالیسبری بیان کرد: مدارک فراوانی حاکی از آن است که بازیگران اصلی سیاسی و بازیگران مسلح، بطور قابل توجهی از اقتصاد جنگی سود برده اند و منافع اقتصادی آنها در گرو تداوم جنگ سراسری است. در نتیجه، آنها فاقد انگیزه برای توافق با فرایند صلحی هستند که موقعیت اقتصادی فعلی آنها را به خطر می اندازد.

وی می افزاید: در کوتاه-مدت، هیچ راه ساده ای برای گذار یمن به دولتی کارآمد و دوستدار غرب وجود ندارد. هر نوع توافق بین طرفین خاص که با پادرمیانی سازمان ملل انجام بگیرد، اگر مفاد آن با دقت شامل یک فرایند سیاسی فراگیری نباشد که همه گروه های یمنی را دربرمی گیرد ( و ازجمله گروههایی که تا به حال در فرایند صلح به رهبری سازمان ملل گنجانده نشده اند)، با تخریب سایر طرف ها مواجه شده و به درگیری های جدید دامن خواهد زد.

سالیسبری بیان کرد: رویکردی که نقش و ماهیت بازیگران خارجی و منافع آنها در یمن  را نادیده بگیرد، موفقیت آمیز نخواهد بود. فرایند میانجیگری باید انگیزه هایی برای طرفین ثالث درگیر در این جنگ درنظر گیرد تا با حسن نیت از مذاکرات حل و فصل سیاسی حمایت کنند و در صورت امتناع آنها، اقدامات مجازاتی برای آنها در نظر گیرد.

وی نوشته است: سیاست ها و طرح های فعلی برای ایجاد صلح در یمن بر اساس الگوی ساده ی جنگ بین دو طرف ارائه شده اند که شباهت چندانی به واقعیت جنگ یمن نداشته و اغلب به جای تحلیل های دقیق، بیانگر افکار واهی و پوچ هستند. سیاستمداران و میانجیگران باید از تحولات ۲۰۱۴-۲۰۱۲ درس گرفته و اولویت های خود را بر همین اساس تعدیل کنند. بویژه آنکه، به جای فرایندهای فرمایشی بالا-به-پایین به ابتکارات پایین-به-بالا اهمیت بیشتری دهند».

 به هر حال ساکنان استان المهره که تاکنون ثبات را تجربه کرده اند از این تحرکات به شدت نگران هستند. قدر مسلم آن است که در کنار تلاش های عمان برای سلامت و در امان نگه داشتن استان المهره از جنگ در مقابل سعودی ها و اماراتی ها در راستای متشنج کردن و نظامی کردن این استان  آرام یمن گام بر می دارندسعودی ها و اماراتی در راستای متشنج کردن و نظامی کردن این استان آرام یمن گام بر می دارند.

المهره از اهمیت به سزایی برای امنیت ملی عمان برخوردار است و نگران تحرکات ائتلاف تحت سرکردگی سعودی در یمن و سرایت جنگ به شرق یمن است که سبب می شود امنیت عمان و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با چالش جدی روبرو شود. سرایت جنگ به المهره موجب تحت الشعاع قرار گرفتن عمان بیش از قبل می شود.

واقعیت این است که سعودی ها از جنگ یمن به دنبال از بین بردن کشور یمن با هدف سیطره بر منطقه خلیج فارس و گسترش نفوذ خود هستند و اینکه در این منطقه کشوری مغایر سیاست های آنها نباشد و اماراتی ها از جنگ یمن به دنبال سیطره بر ثروت های منطقه خلیج فارس از نظر اقتصادی هستند و اینکه همه  مسیرهای انرژی را به تملک خود درآورند. آنها به دنبال همان اهدافی هستند که اشغالگران انگلیسی در جنوب یمن به دنبال آن بودند. در شرایطی که اماراتی ها نگاه توسعه طلبانه دارند اما عمانی ها نگاهی کاملا متفاوت دارند و بر این باورند که جزیره العرب دیر زمانی فقط به یمن و عمان خلاصه می شده است و تاریخ و جغرافیا گواه این مدعاست. با توجه به این شرایط امارات به دنبال نابودی کشورهای اصیل و تسلط بر آنها به همراه سعودی هاست.

کاربران فضای مجازی تصاویری منتشر کرده اند که نشان می دهد درخت های منحصر به فرد جزیره سقطرا یمن آماده انتقال به کشوری دیگر هستند. «ترکی الشهلوب» خبرنگار و  یکی از کاربران منتقد دولت عربستان در صفحه توییتر خود نوشته که این درخت ها از جزیره سقطری یمن ربوده شده و همراه با پرندگان کمیاب و سنگ های قیمتی به امارات منتقل می شود.

وی تأکید کرده است که امارات تحت پوشش بازگرداندن دولت قانونی یمن در حال دزدی از فرهنگ و تمدن و ثروت های ملی یمن و جزایر و بنادر این کشور است.

در پایان باید گفت که علاوه بر توسعه طلبی امارات و عربستان و تلاش آنها برای تسلط بر یمن، فشار به عمان به شیوه های مختلف اعم از اتهام زدن به قاچاق سلاح به استان المهره و شیوه های دیگر است تا به خاطر موضع این کشور در قبال جنگ یمن، بحران میان دوحه و چهار کشور عربی و رابطه اش با ایران از آن انتقام بگیرند. به هر حال این تحرکات عربستان و امارات در راستای تحرکات برای تسلط بر یمن به ویژه عدن، حضرموت، لحج، شبوه و المهره است.