به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب ترجمه و شرح رساله حقوق امام سجاد(ع) همراه با قصه ها و عبرت ها با ترجمه محمدحسین احمدیار و به همت انتشارات یاس بهشت منتشر شد.
رساله الحقوق عنوان حدیثی طولانی از امام سجاد(ع) است. این حدیث حاوی بیش از ۵۰ تکلیف و وظیفه مؤمن نسبت به دیگران است.
رساله حقوق همچون درس‌نامه اخلاقی مؤمن در حوزه روابط فردی و اجتماعی است. وظایف فرزند در برابر پدر، مادر، وظایف همسران نسبت به یکدیگر و فرزندان و نیز وظیفه همسایه، استاد، شاگرد، امام جماعت، حکومت از جمله موضوعات این رساله است.
فهرست کتاب رساله حقوق امام سجاد به شرح ذیل است:
بزرگترین حق خداوند
فصل اول :حق نفس
حق نفست ، حق زبان، حق شنوایی، حق بینایی، حق پاهایت، حق دست تو، حق شکم، حق عورت
فصل دوم:حق اعمال
حق نماز، حق روزه، حق صدقه، حق حج، حق قربانی
فصل سوم: حق سرپرستان
حق رهبر حکومت، حق استاد، حق مالک
فصل چهارم: حق زیردستان
حق زیردست،حق خدمتکار(غلام و کنیز)، حق کسی که تو را آزاد کرده، حق شاگردت
فصل پنجم:حق اقوام
حق همسرت، حق مادرت، حق پدرت، حق فرزندت، حق برادرت
فصل ششم سایر حقوق
حق بنده آزاد شده بر مولا، حق نیکی کننده بر تو، حق مؤذن، حق امام جماعت، حق همنشین، حق همسایه، حق هم صحبت، حق شریک، حق مال، حق طلبکار، حق معاشرت کننده، حق طرفی که بر تو مدعی است، حق طرفی که تو بر او ادعایی داری، حق کسی که از تو مشورت می‌خواهد، حق کسی که به تو مشورت می‌دهد، حق نصیحت شونده، حق نصیحت کننده، حق بزرگسال، حق خردسال، حق سائل و نیازمند، حق کسی که چیزی از او خواسته می‌شود، حق کسی که خدا او را سبب خوشحالی تو قرار داده، حق کسی که به تو بدی کرده است، حق هم کیشان، حق اقلیت‌های دینی
در ادامه مقدمه این کتاب از نظرمی گذرد:
بسم الله الرحمن الرحیم
والعصر
إن الإنسان لفی خسر
إلا الذین امنوا وعملوا الصالحات وتواصوا بالحق وتواصوا بالصبر
به نام خداوند بخشنده مهربان
به عصر سوگند، که انسانها همه در زبانند.
مگر کسانی که ایمان آورده، و اعمال صالح انجام داده اند و یکدیگر را به حق سفارش کرده و یکدیگر را به شکیبایی و استقامت توصیه نمودند.
رساله حقوق عنوان حدیثی گران‌بها از حضرت سید الساجدین و زین العابدین امام علی بن الحسین(ع) است.در این رساله آن چه ابتدا به ذهن انسان خطور می کند معنای حق است. حق یکی از کلمانی است که معنای وسیع و گسترده ای دارد.با مراجعه به آیات قرآن کریم و روایات گهربار معصومین (ع) متوجه می شویم که حق معانی و اصطلاحات مختلفی دارد.کلمه حق ۲۴۷ بار در قرآن کریم بکار رفته است و در احادیث نورانی ائمه اطهار(ع) درباره شناخت حق، استواری در راه حق و تقابل آن با باطل مطالب بسیاری آورده شده است.بر مبنای روایات اسلامی شناخت حق از نشانه های بصیرت و دانایی است.کمال عقل آدمی در پیروی از حق و تواضع در برابر آن است.
حضرت امام علی(ع) می فرماید: دایره حق در توصیف و گفتارگسترده ترین چیزهاست ولی در عمل تنگترین دایره هاست.حقوق جمع حق است و حق اسم مصدر و به معنای ثابت، آنچه ثابت و مطابق واقع است، روا، شایسته، ضدباطل. بعبارت دیگرحق چیز ثابتی است که انکار آن روا نباشد.
در رساله حقوق امام سجاد(ع) حقوق به ۳ دسته کلی تقسیم شده است.
۱.حق الله
۲.حق النفس
۳. حق الناس
۴.حق الله
بر اساس کلمات نورانی معصومین(ع) منشا تمامی حقوق حق خدا بر بندگان است، تمام احکام واجب یا حرام حق الله هستند.به عبارتی احکام عبادی که تنها برای تقرب به خداوند انجام شده و آثار حقوقی برای دیگران ندارد حق الله هستند.
حق النفس
حقی است که نفس و جان انسان بروی دارد و رعایت آن بسیار ضروری است.در این باره امام سجاد(ع) می فرماید : وأما حق نفسک علیک فان و تستؤفیها فی طاعه الله عزوجل
حق نفس بر تواین است که او را در راه اطاعت خداوند بکارگیری مهم ترین حق بر عهده انسان بعد از حق الله، حق النفس است. نفس ما محل اتصال ما به خداست مشروط بر اینکه بندگی او را بپذیریم. همه آنچه با ما ارتباط دارد اعم از اعضا و جوارحمان اعمال و رفتار ما دارای حقند.
حق الناس
به حقوتی گفته می شود که در ارتباط با دیگران است و شامل حفظ جان و مال و آبروی افراد است.حق الله و حق الناس از مسایلی است که در قرآن جایگاه ویژه ای دارد و در بسیاری از آیات نماز بعنوان نماد حق الله در کنار زکات بعنوان نماد حقوق مردم ذکر شده است.طولانی ترین آیه قرآن کریم نیز راجع به حق الناس است. برخی روایات اهمیت حق الناس را از حق الله مهم تر دانسته اند زیرا حق الناس حق الله هم هست ولی حق الله حق الناس نیست، هرکس گناهی بکند فقط طرفش خداست و دیگر برکسی بدهکار نیست اما اگر کاری کند که حق مردم ضایع شود خدا هم مدعی است.
امامان شیعه(ع) عبادتی را برتر از ادای حق مومن ندانسته و مدیون ماندن و خیانت در حق دیگران را دور از شان مومن معرفی کرده اند.در شب عاشورا امام حسین(ع) به اصحاب خود فرمود: کسانی که حق الناس برگردنشان است در لشکرگاه او نمانند. در نتیجه کسانی که به مردم بدهی داشتند از سعادت ابدی برای همیشه محروم شدند.
در حدیثی از رسول اکرم(ص) آمده است:کسی که قدرت پرداخت حق دیگران را دارد ولی امروز و فردا کند، هر روز در پرونده اش معادل گناه یک داروغه ظالم ثبت می شود.
شدیدترین حال انسان در قیامت را وقتی می دانند که مستحقین زکات و خمس جلوی انسان را گرفته و بگویند: خداوندا! این شخص خمس یا زکات مالش را به ما نپرداخته، پس خداوند از حسنات این شخص به آنها عوض می دهد.
از منظر دین حق الناس اختصاص به مال مردم نداشته و جان و آبروی افراد نیزدر بر می گیرد. حتی ترساندن یا ناراحت کردن بیجای مردم نیز حق الناس شمرده شده است که مجازات سختی در قیامت به دنبال دارد و از طعنه زدن یا بردن آبرو یا افشای اسرار او نیز به شدت نهی شده است.ظلم بر مردم و حق الناس از عوامل مستجاب نشدن دعاها در دنیاست.تصریح امام علی(ع) عظیم ترین حقی که خداوند بر انسانها واجب کرده است متقابل حاکم و مردم است و مهم ترین حق در حق الناس براساس این رساله و فرموده رهبر عالی جامعه اسلامی و مردم است.
سند رساله حقوق
منابع حدیثی که به طور کامل، رساله حقوق امام سجاد(ع) را ثبت کرده اندعبارتند از:
تحف العقول، از ابن شعبه حرانی(م ۳۸۱ ه. ق)
الخصال، شیخ صدوق (م ۳۸۲ ه. ق)
وسائل الشیعه، شیخ حرعاملی (م ۱۱۰۴ ه. ق)
الوافی، ملا محسن فیض کاشانی (م ۱۰۹۰ ه. ق)
این ترجمه از کتاب شریف «الخصال» است که از جهت نسخه و سند از مابقی است.
ثابت بن دینار مشهور به ابوحمزه ثمالی (متوفی سال ۱۵۰ هجری) راوی رساله حقوق است و یکی از چهره‌های معروف و با عظمت عرفانی و معنوی شیعه است.ابوحمزه محضر نورانی چهار امام معصوم(ع) یعنی امام سجاد(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) را درک کرده و از ایشان درس آموخته است.فضل بن شاذان از امام رضا(ع) روایت کرده که ابوحمزه در زمان خود مانند سلمان یا لقمان درزمان خودش بوده است.اندکی تامل درباره شخصیت این دو بزرگوار مانند سلمان ولقمان که ابوحمزه به آنان تشبیه شده، عظمت وی را بیش از پیش آشکار می سازد و این سخن امام(ع) نشان از کمال و حکمت ابوحمزه دارد.ابوحمزه ثمالی اهل کوفه بوده و علاوه بر رساله حقوق و تفسیر قرآن به نام «النوادر» ودعای ابوحمزه ثمالی که در شب های نورانی ماه مبارک رمضان خوانده می شود از او روایت شده است.
سند این روایت به این شرح است:
علی بن احمد موسی(ع)، از محمد اسدی، از جعفر بن محمد بن مالک فزاری، از خیران بن داهر، از احمدبن علی بن سلیمان جبلی، از پدرش، از محمدبن علی، از محمد بن فضیل، از ابی حمزه ثمالی نقل کرده که این رساله از علی بن حسین(ع) است که آن را بیان فرمود.
ویژگی‌های این کتاب
در این کتاب متن اصلی حدیث را از کتاب شریف «الخصال»، شیخ صدوق آوردیم که از جهت نسخه و سند کامل تراز مابقی است.این کتاب بر اساس کتاب «قصص و عبر من رساله الحقوق»، تدوین شده است ولی این کتاب تنها ترجمه کتاب فوق نیست، بلکه ترجمه و تالیف است و جنبه تالیفی کتاب بیشتر است.قسمت هایی از کتاب که با عنوان شرح آمده و برخی از داستان ها، از نویسنده کتاب یعنی اشرف الزهیری است که توسط فاضل ارجمند محمد حسین احمدیار ترجمه شده است، ولی سایر مطالب و احادیث توسط این ناچیز محمدرضا کمالی از منابع مختلف انتخاب و در اینجا آورده شده است.
در ترجمه متن حدیث سعی زیادی صورت گرفته که ترجمه ای روان و سلیس در اختیار خوانندگان قرار گیرد و موجب بهره‌مندی همه خوانندگان فراهم شود.
کتاب ترجمه و شرح رساله حقوق امام سجاد(ع) همراه با قصه ها و عبرت ها یا قیمت ۴۵ هزار تومان روانه بازار فروش شد.
نظر شما