خبرگزاری مهر، گروه جامعه: نوای این شهر نوای شادی نیست. تصاویر این شهر روی دور تند است. مثل زمانی که درهای مترو باز می شود و به چشم زدنی واگن ها پر و خالی می شود. ساکنان خسته اما پر شتاب این شهر انگار که خنده یادشان رفته باشد لب ها مثل خط صاف است و سخت می شود آنها را شاد کرد. اما در نزاع و درگیری رکورد دار هستند. شهر هم با آنها مهربان نیست.
در این شهر برای سینمارفتن باید بروی در دل جنگل مغازه ها. برای رفتن به شهربازی باید جانت را بگذاری کف دستت، شاید قربانی امسال وسایل فرسوده بازی تو باشی.
در این شهر فقط سفره خانه اش رونق دارد. دور یک قلیان ۳۰ هزار تومنی جمع می شوند و زندگی را دود می کنند. همه چیز برای شاد نبودن در این شهر آماده است. تبعیض ها که حتی در شکل و شمایل محله های شهر هم هست.
نگرانی از شاد نبود مردم شهر به مسئولان هم رسیده است. محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران می گوید: جامعه ما باید به سمت شادی پیش برود. جامعه ما نیاز به شادی دارد چراکه متاسفانه ایران در این زمینه رتبه نامناسبی را در بین سایر کشورهای دنیا دارد، دستگاه‌های فعال در حوزه فرهنگی به خصوص مدیریت شهری باید فکری برای ارتقای سطح شادی در جامعه انجام دهند، چراکه منحصرکردن به غم جامعه را افسرده می‌کند و باید برای گسترش شادی در جامعه چاره‌اندیشی کرد.
شهر شلوغ و کثیف نشان دهنده مردمی غمگین است
محمدمهدی عابدی، طراح شهری و مدرس دانشگاه معتقد است نشاط اجتماعی احساس رضایتی است که ساکنان یک شهر از محل زندگی شان دارند. در تهران فضاهای شهری به دلیل آنکه کمتر تعاملات اجتماعی در آن دیده شده این حس رضایت را به شهروندان نمی دهد. باید در فضاهای عمومی شهر مردم امکان این را داشته باشند که تعاملات اجتماعی داشته باشند و به گفته پیتر هال، دیدن آدمها یک نوع تفریح پنهان است. خودمان هم می گوییم برویم بیرون، چرخی بزنیم تا دلمان باز شود. این نشان می دهد تعاملات اجتماعی نشاط آور است. در دنیا در فضاهای شهری حتی فضایی برای اعتراضات سیاسی پیش بینی شده است. همه اینها باعث نشاط اجتماعی در یک شهر می‌شود اما تهران شهر سیمان و دود و آهن است.
سیاست های شهری ما در راستای نشاط اجتماعی نیست. می بینیم خیابان زنده ای مانند ولی عصر با ایجاد یک خط بی آر تی از یک خیابان اجتماعی به یک خیابانی با دید کاملا ترافیکی تبدیل می‌شوداو ادامه می دهد: حتی نما و منظر خوب نیز می تواند بر روح و روان مردمان این شهر تاثیر بگذارد. ترافیک یا پوشش گیاهی ای که در این شهر وجود دارد نیز به مردم حال خوب نمی دهد. رنگ هم در ایجاد شادی در شهر موثر است و می تواند بر روان شهروندان تاثیرات مثبت بگذارد. کمتر در شهر تهران فضاهایی برای مکث می بینید اما این فضاها می تواند شادی آور باشد. مردم در این فضاها با هم حرف بزنند و تعامل کنند. در حال حاضر بیشتر تعاملات اجتماعی در مکان های سربسته است. مثل قهوه خانه ها و کافه هادر حالی که پیش از این مردم در خیابان به این حال خوب می رسیدند. مانند بلوار کشاورز یا سر پل تجریش. اما سیاست های شهری ما در راستای نشاط اجتماعی نیست. می بینیم خیابان زنده ای مانند ولی عصر با ایجاد یک خط بی آر تی از یک خیابان اجتماعی به یک خیابانی با دید کاملا ترافیکی تبدیل می‌شود. شهرسازی ما به نظر سیاست زده می آید. منظر هر شهری بازتاب فرهنگ آن شهر است. یک شهر شلوغ و کثیف نشان دهنده مردمی غمگین است که مردم آن سرحال نیستند؛ شهری سبز و آرام نشان دهنده ساکنان باصفا و با حال خوش است.
به گفته این استاد دانشگاه شما این حال خوش را در میدان نقش جهان اصفهان می بینید. در بیشتر میدانهای دنیا نیز همینطور است. شاید ساعت ها در یک میدان وقت صرف کنید. افرادی هستند که در میدان ساز می زنند یا فضاهایی برای خرید و نشستن فراهم است. وقتی کسی جرمی مرتکب می‌شود او را در زندان می کنند تا ارتباط با جامعه را از او بگیرند و ما در حال حاضر فضای شهری را به گونه ای طراحی کرده ایم که شهروندان کمترین ارتباط را با هم داشته باشند و می توانیم بگوییم یک زندان بزرگ طراحی کرده ایم. بنابراین در این شهر چطور به دنبال افزایش نشاط اجتماعی هستیم.
آموزش و پرورش فرهنگ شادی را آموزش دهد
حسن خلیل آبادی عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران هم معتقد است: نشاط اجتماعی ضرورت ایجاد تعادل روانی در جامعه است. متاسفانه در حال حاضر سبک زندگی ما به سمت غم و اندوه است. آموزش و پرورش باید در خصوص فرهنگ شادی و نشاط به دانش آموزان آموزش دهد. رسانه ها نیز بیشتر گرایش به اخبار ناگوار دارند و شادی کمتر در رسانه ها مطرح می‌شود. در حالی که باید برای برنامه های شادی آور اعتبار بیشتری در نظر گرفت.
این عضو شورای شهر تهران اضافه می کند : آمار افسردگی و مشکلات روحی-روانی و مصرف داروهای آرامش بخش بیشتر از نرم جهانی در میان جامعه ما معمول است. ما در شورای شهر راهبردهای نشاط بیشتر در جامعه را برای گروه های سنی مختلف دنبال می کنیم. همچنین فضاهای تفریحی بیشتری در شهر باید ایجاد شود. متاسفانه در برنامه های بلند مدت شهر، این موارد پیش بینی شده اما در حد همان برنامه ها بر روی کاغذ باقی مانده است.
شادی تنها خندیدن نیست
سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی هم معتقد است: وقتی ما از نشاط حرف می زنیم منظورمان تنها خندیدن نیست. شادی می تواند از مقدمات نشاط باشد. شادی زودگذر است اما نشاط پایدار و یکی از مولفه های جامعه سالم. دیگر اینکه وقتی از نشاط اجتماعی حرف می زنیم باید مولفه های تعیین کننده حوزه نشاط اجتماعی مورد توجه قرار بگیرد مانند شایسته سالاری، سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شفافیت و سلامت روانی اجتماعی. همچنین سبک زندگی، نوع رفتار شهروندان، احساس تعلقی که به جامعه دارند یا ندارند می تواند در ایجاد یا فقدان نشاط تاثیرگذار باشد.
او ادامه می دهد: مسائل اقتصادی نیز تعیین کننده است. فقر، اشتغال، مسکن از دیگر عواملی است که می تواند بر نشاط اجتماعی تاثیرگذار باشد. مسائل سیاسی مانند فعالیت های آزاد احزاب و سازمان های غیردولتی نیز بر ایجاد نشاط اجتماعی تاثیرگذار هستند.
ما می توانیم شهری شادتر داشته باشیم در صورتی که مدیریت شهری با نگاهی علمی تر نشاط و شادابی شهروندان را مورد توجه قرار دهد و همانطور که روی موضوع پسماند کار می کند روی سلامت روانی جامعه نیز کار و تحقیق کندبه گفته این مدد کاراجتماعی مولفه های شهری مانند آلودگی هوا، آلودگی صوتی، ترافیک، معماری خانه ها، حمل و نقل نیز از دیگر عوامل ایجاد نشاط اجتماعی هستند. ما می توانیم شهری شادتر داشته باشیم در صورتی که مدیریت شهری با نگاهی علمی تر نشاط و شادابی شهروندان را مورد توجه قرار دهد و همانطور که روی موضوع پسماند کار می کند روی سلامت روانی جامعه نیز کار و تحقیق کند. می توان از ظرفیت فضاهای عمومی مانند سراهای محله، پارک ها و بوستانها برای ایجاد شادی بیشتر استفاده کرد. فراموش نکنیم که در تهران اقوام مختلفی زندگی می کنند. بهره گیری از هویت فرهنگی هر قوم می تواند در ایجاد حس تعلق خاطر به جامعه و نشاط اجتماعی کمک کند. همچنین سنجش دائمی شادی و نشاط در شهربه برنامه ریزان شهری کمک می کند که برنامه ریزی مبتنی بر واقعیت های جامعه داشته باشند. آنطور که وزارت بهداشت اعلام کرده از هر ۴ نفر یک نفر مبتلا به یکی از اختلالات روانی است که گفته می شد در تهران این آمار بالاتر است. بنابراین توجه به نشاط در این شهر بسیار لازم است. خلق شادی های گروهی، بسترسازی برای ایجاد این شادی ها می تواند به سلامت روانی جامعه کمک کند. شادی و نشاط حق شهروندان است و مدیریت شهری نمی تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد هر چند که مسئولیت آن تنها بر عهده مدیریت شهری نیست و نهادهای مختلفی در این حوزه نقش آفرینی می کنند. مردم ناشاد و شادی گریز کیفیت زندگی را در شهر پائین خواهند آورد.
مریم محمدی جامعه شناس هم معتقد است شادی های دست جمعی می تواند حال شهروندان تهرانی را بهتر کند. او می گوید: شادی در فضای عمومی می‌تواند نتایج خیلی بزرگی داشته باشد، می‌تواند انسجام اجتماعی را تقویت کند. بر عکس شادی در فضاهای خصوصی موجب انفکاک اجتماعی خواهد شد. مثلا به جای جلوگیری کردن از برگزاری مراسمی مانند چهارشنبه‌سوری، بهتر است که در گوشه‌های مختلف فضاهای شهری، برنامه استقبال از نوروز تعریف شود، گروه‌های موسیقی سنتی ایرانی بیایند و در فضاهای عمومی تعریف شده، موسیقی بنوازند و مردم تماشا کنند و عده‌ای نقل بگویند. نمایشگاه‌های مربوط به موضوع از طرف استان‌های مختلف کشور برگزار شود. منظورم نوعی فستیوال است. طبیعتا وقتی که در فضای عمومی قرار است موسیقی نواخته شود ترکاندن ترقه کمتر و فرد خاطی با واکنش عمومی مواجه خواهد شد. به هر حال برای مدیریت موضوع می‌توان جلسات کارشناسی داشت و با کمک همه نهادها برنامه مشخصی تعریف کرد.
نشاط شهروندی عنصری گمشده در مدیریت شهری است و برنامه ریزی شهری به دنبال این عنصر گمشده در فضاهای عمومی شهر است. بنابراین وجود شهروندانی افسرده، بی رمق و با عدم احساس شادابی و سرزندگی، بزرگترین معضل شهرها به شمار می آید. اگرچه بخش عمده ای از این رویکرد را می توان ناشی از شرایط سخت زندگی شهری و مدرنیته به شمار آورد. اما نبود یک فضای عمومی شهری با امکانات تفریحی و شادی آفرین در این حوزه نیز بی تاثیر نبوده است. از دیدگاه برنامه ریزی شهری ایجاد چشم اندازهای زیبا در فضاهای عمومی شهر نقش بسزایی در سلامت روحی روانی و نشاط عمومی شهروندان دارد.
نظر شما