از مصاحف شریف با روایت‌های مختلف تا فعالیت‌های کاروان قرآنی نور

به گزارش خبرنگار مهر، این روزها شهر مدینه و مکه پذیرای خیل عاشقان و حج گزاران است. بسیاری از زائران قبل از شروع اعمال حج به شهر مدینه مشرف شده و بعد از چند روز اقامت کوتاه در مدینه منوره، محرم شده و به مکه مکرمه مشرف می‌شوند. مدینه منوره و مسجد پیامبر هر روز نسبت به روز قبل شلوغ تر و پر شورتر می‌شود.

در موسم حج اوضاع فرهنگی در این دو شهر به علت ورود اقوام و فرهنگ های مختلف از چند صد کشور جهان بسیار متنوع است. اما نقطه ثقل هر گروه با هر سنت و آدابی ارادت و اعتقاد به نبی اکرم اسلام و قرآن کریم است. در هرکجای مسجدالنبی و مسجدالحرام از هرگروه و فرقه ای را می توان در حلقه های قرآن خوانی مشاهده نمود.

در این میان وجود قرآن هایی با روایت های گوناگون نیز در مسجد النبی به چشم می خورد. قرآنی هایی با خط های گوناگون و متونی متفاوت که استفاده آن برای همگان میسر نیست.

روایت حفص از عاصم در متن قرآن در دست مسلمانان ایرانی و یا مصری و شمال آفریقا به کار می رود، ولی روایت قرآن ورش از نافع نیز در بین دیگر مسلمانان رواج دارد.

این تفاوت در روایات مختلف در بعضی از کلمات خود را نشان داده و اختلاف سند تاریخی را در بین کتابت قرآن نشان می دهد. امری که شاید اکثریت حج گزاران نسبت به آن آگاهی نداشته باشند. چهارده قرائت متفاوت از قرآن است که بر پایه قرائت قاریان هفت‌گانه نقل شده است. تا قرن چهارم هجری به عللی چون قرآن‌های متفاوت میان مسلمان‌ها، ابتدایی‌بودن خط عربی و اِعمال سلیقه قاریان قرآن (کسانی که قرآن را آموزش می‌دادند) قرائت‌های گوناگونی از قرآن میان مسلمانان رواج داشت. در این قرن ابن مجاهد، استاد قرائت‌شناسان بغداد هفت قرائت را از میان همه قرائت‌ها برگزید که قاریان آنها به قُرّاء سبعه مشهور شدند. بعد از آن قرائت‌شناسان از میان روایت‌هایی که از هر یک قرائت‌های هفت‌گانه موجود بود، دو روایت را که نسبت به دیگر روایت‌ها دقیق‌تر بود، انتخاب کردند و بنابراین چهارده روایت از قرآن میان مسلمانان رواج یافت.

گفته‌اند روایت های چهارده‌گانه در حدود ۱۱۰۰ مورد با هم اختلاف دارند. اهل سنت و شیعیان هر چهارده روایت را معتبر می‌دانند. امروزه روایت حفص از قرائت عاصم میان مسلمانان رواج دارد. در قرآن‌های چاپی این روایت ضبط شده است. برخی معتقدند که عاصم این قرائت را با یک واسطه از امام علی(ع) گرفته است. حافظ شاعر ایرانی، چهارده‌روایت را از بر داشته و در بیتی این مطلب را آورده است. «قرآن ز بر بخوانم در چهارده روایت»

در این میان برخی از زائران مسجدالحرام به منظور کسب اجر و ثواب، نسخه‌هایی از قرآن کریم را که بعضاً دارای اشتباهات چاپی در تقدم و تأخر آیات قرآن یا جابه‌جایی برخی صفحات است، وارد مسجدالحرام کرده‌اند. از این‌رو اداره امور مصحف‌ها و کتب مسجدالحرام اقدام به جمع‌آوری این نسخه‌ها کرده‌است.

مأموران اداره امور مصحف ها روزانه تعدادی از نسخه‌های دارای اشتباهات چاپی را از مسجدالحرام جمع‌آوری می‌کنند. همچنین روزانه حدود ۱۰۰۰ نسخه قرآن ترجمه‌ شده به ۶۵ زبان زنده دنیا طی ایام ماه رمضان و موسم حج بین حجاج توزیع می‌شود.  یک بسته شامل CD تلاوت قرآن کریم با صدای امامان جماعت حرمین شریفین و یک سجاده و جزوات آموزش مناسک حج بین حجاج توزیع می‌شود. همچنین نسخه هایی از مصحف شریف نیز به صورت بریل در اختیار نابینایان قرار می گیرد.

 در این میان جمهوری اسلامی ایران با اعزام گروهی از قاریان و حافظان و اساتید قرانی سعی در فعالیتی در این حوزه دارد، اما با وجود منازعات سیاسی دولت سعودی عربستان فعالیتهای این گروه جز برای ایرانیان در داخل هتل ها و مکان های مشخص تحت نظارت بعثه مقام معظم رهبری میسر نیست.

با این حال  کاروان قرآنی با ورود به مکه مکرمه برنامه‌های خود را به اجرا گذاشته و  همه اعضای کاروان با حضور در مسجدالحرام محفل و حلقه‌ای قرآنی تشکیل دادند. کریم منصوری قاری بین المللی کشورمان ایران از جمله تلاوت کنندگان این محفل بود. همچنین از آنجایی که کعبه قبله گاه مسلمین جهان است گروه تواشیح و مدیحه سرایی حاضر در کاروان قرآنی نور با حضور در طبقه دوم مسجدالحرام روبروی ناودان طلا به همخوانی تواشیح اسماء الله پرداختند.

حضور ایرانیان حاضر در موسم حج در کنار قاریان و حافظان و استقبال از آنها نشان دهنده پتانسیل بالای ظرفیت های این سفر عظیم معنوی است.