به گزارش خبرگزاری مهر، برنامه تلویزیونی «شب روایت» سه‌شنبه شب ۲۶ شهریور با موضوع تاریخ شفاهی و همچنین بررسی کتاب «نقاشی قهوه‌خانه» که مربوط به دادگاه میکونوس و ترور ۹نفر در رستورانی در برلین بود، از آنتن شبکه چهار سیما پخش شد.
محسن کاظمی پژوهشگر تاریخ شفاهی و نویسنده کتاب نقاشی قهوه‌خانه در این‌برنامه گفت: تاریخ شفاهی یک ژانر جذاب است که این امکان را می‌دهد که تاریخ‌نگاری از انحصار نخبگان و الیت‌ها خارج شود و به دست توده مردم بیفتد. تاریخ شفاهی با خاطره، ذهن، بوئییده‌ها و با همه درون ریخت‌های ذهنی ارتباط دارد که برون‌ریخت آن تاریخ شفاهی است.
این پژوهشگر درباره تفاوت تاریخ‌نگاری شفاهی و خاطره‌نگاری گفت: تاریخ شفاهی را نباید با خاطره‌نگاری اشتباه گرفت. گرچه وجوه مشترک بسیاری دارند اما خاطره‌نگاری خود را به ادبیات نزدیک می‌کند و تاریخ شفاهی خود را به تاریخ. در تاریخ شفاهی اعتبار سنجی و پژوهش، منزلت بالایی دارد اما در خاطره‌نگاری این‌گونه نیست. در خاطره‌گویی فضایی مونولوگ داریم در حالی‌که در تاریخ شفاهی فضای دیالوگ داریم. تاریخ شفاهی یک تاریخ‌نگاری دموکراتیک است. در زمانی گفته می‌شد تاریخ را سلاطین و درباریان می‌نوشتند اما حالا مردم خودشان می‌توانند تریبون داشته باشند به دلیل اینکه تاریخ شفاهی تاریخ طبقات ساکت جامعه است.
کاظمی گفت: آن‌چه که برآیند تاریخ شفاهی است، باید از یک فرآیند پیچیده عبور کند. فرآیند پیچیده این است که حتی مصاحبه‌گر باید فعال و خلاق باشد. خود مصاحبه‌گر باید یک سند پرسا باشد و به این توجه کند که با یک سند گویا مواجه است که در انتها برآیندش یک سند مکتوب است که همان تاریخ شاهی است. بدون تحقیق و شناخت نباید وارد حوزه تاریخ شفاهی شد و باید روایی و پایایی و اعتبار یک تحقیق در نظر گرفته شود.
نویسنده کتاب «نقاشی قهوه‌خانه» درباره اینکه تحقیق و مطالعه روایت‌های پیشین چه‌قدر می‌تواند این اطمینان را به وجود بیاورد که پژوهشگر با ذهن و شکل یافته وارد مصاحبه نشود، گفت: باید حتما میدان تحقیق و جامعه آماری داشته باشیم تا جایی تحقیق کنیم تا کفایت تحقیق اعلام شود. هرچه که هست باید وجاهت و وزانت تاریخی حفظ شود. تاریخ‌نگاری کارکرد جمعی دارد تا بتواند حوائج اجتماعی ما را مرتفع کند و در انتها بتواند منجر به آزادسازی انباشت اطلاعات شود. یکی از ضعف‌های بزرگ تاریخ‌نگاران نداشتن نظریه و روش تحقیق است. ما پس از پایان جنگ به یک‌باره به دامن تاریخ شفاهی افتادیم و قبل از اینکه سراغ کارهای نظری برویم، کارهای عملی را آغاز کردیم و یکی از دلایلش این است که دانشگاههای ما منفعل هستند. درحالی‌که دانشگاه‌ها مسئولیت زیادی در قبال این قضیه دارند اما ساکت هستند.
وی درباره شیوه‌نامه ویرایش تاریخ شفاهی گفت: ما یک‌سری اصول داریم و قطعا وقتی داریم در خصوص یکی از راویان صحبت می‌کنیم، حتما باید بدانیم که آهنگ صدای این آدم و لهجه و لحن‌اش چیست و این‌ها را فقط با کارکردهای زبانی می‌توانیم نشان دهیم. در حال حاضر سازمان اسناد و کتابخانه ملی در آستانه چاپ کتابی با قلم خانم پیمانه صالحی فشمی است که شاید بتواند مشکلات طیف دوستان تاریخ‌نگار را درباره چارچوب‌بندی تاریخ شفاهی حل کند.
کاظمی درباره کتاب «نقاشی قهوه‌خانه» گفت: در ۲۶ شهریور سال ۱۳۷۱ یک اتفاق نامیمون و بسیار ناراحت‌کننده در برلین اتفاق افتاد که ۹ نفر مورد حمله تروریستی قرار گرفتند. ۴نفر آنها درجا کشته شدند و در سال‌های بعد به تبعه این اتفاق، کاظم دارابی مدیر آن رستوران با جنگ رسانه‌ای ترور شد و در دادگاه محکوم شد. «نقاشی قهوه‌خانه» یک اثر ۱۰۰۰ صفحه‌ای و نتیجه بررسی ۱۰ ساله پرونده ۵۰۰۰صفحه‌ای و ۱۸۲ماه زندان کاظم دارابی است. این کتاب به دلیل اینکه درباره مهم‌ترین مسائل روابط بین‌المل است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به واسطه قضیه میکونوس، اپوزوسیون در یک موضوع به وحدت رسیدند تا بتوانند قدرت ایران را بخوابانند.
نویسنده کتاب «خاطرات عزت شاهی» در پایان گفت: «نقاشی قهوه‌خانه» می‌تواند آغاز خوبی برای پژوهشگران در زمینه موضوعات بر زمین مانده تاریخ جمهوری اسلامی باشد.
نظر شما