اردوغان جنگ در شمال سوریه را طولانی نخواهد کرد

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل– فاطمه محمدی پور: عصر روز چهارشنبه (۱۷ مهر) رجب طیب اردوغان به طور رسمی طی یک پیام توئیتری از آغازعملیاتی در شمال سوریه تحت عنوان «چشمه صلح» خبر داده و هدف از این عملیات را مبارزه با پ-ک-ک/ ی-پ-گ و ایجاد منطقه امن برای بازگشت پناهندگان سوری در ترکیه عنوان کرد.

قطعا مبارزه با تروریسم اقدامی درست است اما نه اینکه به بهانه مبارزه با تروریست و پیاده کردن نقشه منطقه امن که متضرر شدن یکپارچگی سوریه را در پی دارد وارد خاک کشور دیگری شد.

هر چند آمریکا اعلام کرد که در این عملیات از ترکیه حمایت نخواهد کرد اما سپردن سرنوشت اسرای داعشی به دست ترکیه اقدامی در راستای منافع ترکیه بود. زیرا از منظر برخی تحلیلگران یک آورده اطلاعاتی جدیدی نصیب ترکیه می کند و از این به بعد کردها نخواهند توانست از این مساله همچون یک عامل فشار علیه ترکیه استفاده کنند.

واقعیت این است که با گذشت تقریبا یک هفته از حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه، ارتش سوریه وارد عمل شده و تحولات در شمال و شمال شرق سوریه به دنبال ورود نیروهای مقاومت سوریه به این محور وارد فاز تازه ای شده است؛ بدون شک در جریان وقوع هرگونه درگیری نظامی احتمالی میان نیروهای مقاومت سوری و نظامیان ارتش ترکیه در شمال سوریه، این نیروهای مقاومت خواهند بود که دست برتر را خواهند داشت و اجازه نخواهند داد تا رؤیاهای اردوغان در کشورشان به واقعیت تبدیل شود.

در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با دکتر «احسان یاری» رئیس مرکز مطالعات راهبردی خلیج فارس و استادیار روابط بین الملل دانشگاه شیراز تنظیم نموده که در ادامه می آید.

 *اهداف واقعی ترکیه از حمله به کردهای سوریه چیست؟

 هدف اعلامی ترکیه از حمله به شمال سوریه پاکسازی منطقه از گروههای مخالف دولت ترکیه (گروههای مبارز کردی) و همچنین ایجاد یک منطقه امن حائل در شمال سوریه برای اسکان آورگان سوری -که جمعیتی بیش از دو میلیون نفر دارند- می باشد.

اما به نظر می رسد اهداف واقعی ترکیه از حمله به شمال سوریه شامل تضعیف قدرت شبه نظامیان کرد و مهمتر از آن مهندسی و تغییر ترکیب جمعیتی در این منطقه است. ترکیه در نظر دارد ترکیب جمعیتی این منطقه را با اسکان آورگان سوری در مناطق کردنشین تغییر داده و همگونی و تجانس جمعیت کردی این مناطق را از بین برده و پیوستگی فضایی مناطق کردنشین در این نواحی را از هم بگسلاند.

البته در کنار اینها اهداف دیگری نیز مد نظر ترکیه است که از درجه اهمیت کمتری به نسبت اینها برخوردار است؛ اهدافی مانند پر رنگ کردن بیش از پیش تهدیدات گروههای مبارز کردی برای مصرف داخلی در مبارزات سیاست داخلی ترکیه جهت پیروزی بر سایر احزاب و جریان های سیاسی در ترکیه که در سال های اخیر اردوغان از آن استفاده کرده است. همچنین ایجاد فضای بازیگری بیشتر در سوریه با قدرت گیری گروههای همسو با ترکیه از جمله ارتش آزاد که در همپیمانی با ترکیه در این جنگ مشارکت دارد از دیگر اهداف مدنظر ترکیه می باشد.

*پیامدهای سیاسی و امنیتی حمله ترکیه به کردهای سوریه چیست؟

در نظام بین الملل پیچیده امروز هرگونه بحران یا ناامنی در یک کشور بر امنیت سایر کشورهای منطقه تاثیر گذاشته و کل منطقه را درگیر می کند. حمله ترکیه و تجاوز نظامی آن کشور به کردهای سوریه، پیامدهای امنیتی و سیاسی متعددی برای منطقه در بر خواهد داشت.

قطعا در پی این حمله گروههای تروریستی مانند داعش و ... بیش از پیش تقویت شده و امنیت سوریه را با خطر مواجه خواهند کرد. البته این امکان نیز وجود دارد که کردهای سوریه به سمت دولت مرکزی آن کشور سوق پیدا کنند و جهت گیری سیاسی آنها از مخالفت با دولت مرکزی به همسویی با آن تغییر پیدا کند که در این صورت شرایط میدانی طرف های درگیر در سوریه را متحول خواهد کرد. در صورت ادامه بحران و ورود ارتش دمشق به آن، همپیمانان دمشق و آنکارا  نیز وارد جنگ شده و این بحران تشدید خواهد شد.

علاوه بر این وقوع بحران هایی مانند حمله ترکیه به سوریه یا حمله عربستان به یمن باعث می شود نقش قدرتهای مداخله گری مانند امریکا و روسیه در منطقه بیشتر شود و این مهم بر امنیت منطقه تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت.

*نقش ایالات متحده امریکا در این حمله را چگونه ارزیابی می کنید؟

 ایالات متحده امریکا خواهان خروج نیروهای خود از سوریه بوده بنابراین مشتاق است جایگزینی برای نیروهای خود در سوریه داشته باشد و نیروهای ترکیه جایگزین مناسبی هستند. همانطور که می دانیم در پی اعلام تصمیم واشنگتن مبنی بر خارج کردن نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه روز چهارشنبه ۱۷ مهر از آغاز حمله ارتش کشورش به خاک سوریه تحت نام «عملیات چشمه صلح» خبر داد.

باید گفت با چراغ سبزی که آمریکایی‌ها به اردوغان دادند، ترکیه به سوریه حمله کرد. از طرف دیگر آمریکا با امید به اینکه این حرکت به تقویت گروههای مخالف بشار اسد در سوریه منتهی شود همراه شده و همچنین با این همراهی رضایت نسبی ترکیه را نیز فراهم کرده و از فشارها و درخواست های این کشور در ارتباط با موضوع کردهای شمال سوریه می کاهد.

*آیا ایران از طریق میانجیگری می تواند این بحران را حل کند؟

بلافاصله بعد از حمله تهران آمادگی خود را برای میانجیگری بین آنکارا و دولت سوریه اعلام کرد و خواستار حل و فصل مشکلات بین ترکیه و سازمان های کُرد مسلح شد.

ایران یک کشور بزرگ و تاثیر گذار در منطقه خاورمیانه است و بخصوص با توجه به اشتراکات نژادی، فرهنگی و تاریخی خود با کردها و همینطور روابط حسنه و تاریخی نزدیک با دولت ترکیه و همگرایی ها و جهت گیری های غالبا مشترک استراتژیک با دولت ترکیه در موضوعات مختلف منطقه ای، می تواند میانجی خوبی برای طرفین باشد و با میانجیگری به حل و فصل بحران پیش آمده کمک کند.

البته به نظر می رسد ترکیه توانایی ها و امکانات و ابزارهای لازم برای تحقق اهداف ذکر شده را در مقطع کنونی ندارد و زمینه ها و شرایط لازم برای تحقق بخشیدن به آنها فراهم نیست و لذا به نظر می رسد ترکیه جنگ را تداوم نبخشد و خود را وارد باتلاق جنگ با گروههای شبه نظامی -باتلاقی های از آن نوع که عربستان سعودی با حمله به یمن وارد آن شد- نخواهد کرد و سعی در تحقق بخشی از اهداف مدنظر نماید.