چیلله گجه‌سی،آیینی کهن درخطه آذربایجان/دورهمی که ارزش بیشتری دارد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – آناهیتا رحیمی : گویی فصل پاییز از رقص برگ‌های زرد و نارنجی خود به تنگ آمده و آغاز فصل زمستان را به انتظار نشسته است. طولانی‌ترین شب زمستان که در خطه آذربایجان به چیلله گجه‌سی معروف است؛ همان شبی که یک دقیقه برای با هم بودن، بیشتر وقت داریم تا پاسی از شب، کنار عزیزان خود باشیم و شیرینی خوردنی‌های این شب را به شیرینی ایام پیوند زنیم.

وقتی که بچه بودم مادربزرگم در این شب، انار را دانه دانه می‌کرد و برایم از گذشته‌هایی می‌گفت که در سوز سرما، همه در خانه ریش سفید فامیل جمع می‌شدند؛ چیزی که برای همه مهم بود یک دورهمی به بهانه طولانی ترین شب زمستان بود؛ یک کرسی که روی میز آن پر بود از تنقلات و میوه تا کام همه شیرین شود.

شب یلدا یکی از مهم‌ترین و اصیل‌ترین رسوم ایرانی است که با گذشت زمان، همواره دور هم جمع شدن در این شب را کسی از یاد نبرده است و این رسوم کهن از دیرباز پا بر جا مانده است. این شب فرصت خوبی برای یک دورهمی پر از حس صداقت و صمیمیت است که می‌توان آن را به خاطره‌ها پیوند زد.

چیلله گجه‌سی در خطه آذربایجان، رنگ و لعاب بیشتری دارد بدین گونه که مردم با صرف شام، به خوردن آجیل، خشکبار، میوه و شیرینی مشغول می‌شوند.

در آذربایجان رسم بر این است که مردم در شب یلدا، هندوانه یا همان ( چیلله قارپوزی ) بخورند و باور بر این دارند که با خوردن هندوانه، سوز و سرما بر آنها تأثیری نخواهد گذاشت.

شب چله نیز بهانه‌ای شد تا برای تهیه گزارش از وضعیت بازار، سری به مغازه‌هایی بزنیم که چند روزی مانده به شب چله، بازارشان حسابی رونق گرفته است.

فقط کافی است سری به بازار بزنی؛ صدای چیلله قارپوزی در جای جای شهر می پیچد؛ وارد یک مغازه میوه فروشی می‌شوم که اکثر مشتری‌های این مغازه، خریدار هندوانه شب یلدا و انار هستند. از صاحب مغازه، سراغی از قیمت میوه‌ها می‌گیرم که در این میان قیمت هندوانه قدری نسبت به قیمت انار، خوب است که صاحب مغازه قیمت انار را ۸ هزار تومان و قیمت هندوانه را  نیز ۴ هزار تومان می‌گوید.

در این میان، پدربزرگی نیز مشغول انتخاب هندوانه برای شب یلدا بود؛ همین بهانه‌ی خوبی شد تا فرصت گفت و گو با شهروندان را نیز از دست ندهیم.

شب یلدا از رسوم کهن آذربایجان است

 فرخی صاحب ۳ نوه پسر و ۲ نوه دختر است که در گفت و گو با خبرنگار مهر می‌گوید : شب یلدا یکی از قدیمی‌ترین جشن‌هایی است که از دیرباز در بین ایرانی‌ها به خصوص آذربایجان، مرسوم بوده است؛ از روزی که فرزندانم، راهی خانه بخت شده‌اند میهمان همیشگی شب یلدا در منزل ما هستند.

در این شب، نیازمندان را فراموش نکنیم

وی ادامه می‌دهد : وقتی شب یلدا از راه می‌رسد خدا را شکر می‌گویم که بار دیگر، همه فرزندانم دور هم جمع شده‌اند اما تنها چیزی که در این ایام فراموش نمی‌کنم، کمک به نیازمندان در حد توانم است.

قدری از تجملات خود کم کنیم

فرخی بیان می‌کند : به عنوان یک ریش سپید توصیه‌ای به تمامی خانواده‌ها در شب یلدا  دارم که اگر قدری تجملات را کنار بگذاریم می‌توانیم دور هم جمع شویم و باید قدر این لحظه‌ها را بدانیم.

مهری خانم یکی دیگر از خریدارانی است که برای چند دقیقه‌ای هم که شده با من صحبت کرد.

دور هم جمع شدن در شب یلدا، ارزش بیشتری دارد

وی به خبرنگار مهر می‌گوید : اینکه همه در این روزها، صحبت از گرانی می‌کنند را انکار نمی‌کنیم اما اگر کمی فکر کنیم به این نتیجه می‌رسیم که در این روزها که همه غرق در مشکلات و دل مشغولی‌ها هستند یک ساعت دور هم جمع شدن، ارزش بیشتری دارد.

مهری خانم ادامه می‌دهد : من بچه خردسال دارم و با اینکه در مدارس، برای آنان جشن می گیرند اما باز هم سعی می‌کنم در این شب یلدا، قدری خرید کنیم تا برای فرزندم کمبودی وجود نداشته باشد چرا که فرزندان، چیزی از قیمت بالا نمی‌فهمند و دلشان می‌خواهد طعم هر چیزی را بچشند.

آجیل یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که در این شب یلدا خریداری می‌شود؛ به سراغ یک مغازه آجیل فروشی رفتیم تا سراغی از قیمت‌ها بگیریم.

قیمت آجیل نسبت به سال گذشته کاهش یافته است

نوری به خبرنگار مهر می‌گوید : قیمت آجیل شور، ۱۸۵ هزار تومان و قیمت آجیل خام نیز ۱۴۶ هزار تومان است که نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.

صاحب این مغازه بیان می‌کند : یکی دیگر از آداب و رسوم در این شب، فرستادن خونچا یا چیلله لیق برای عروس و داماد است که همین پای شما آجیل و تنقلات مخصوص خونچا برای عروس فروختم.

وی در پایان  می‌گوید : در شب یلدا، سنجد، آلو و خرما نیز خریداری می‌کنند که قیمت آلو نیز از ۲۴ تا ۶۰ هزار تومان متغیر است.

یلدا فرصتی است برای با هم بودن، فرصتی برای دورهمی و صحبت کردن از خاطرات خوبی که گذشتگان ما بر جای گذاشته‌اند.