شمه‌ای از انتظار را می‌توان در اربعین دید

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی است که توسط محمد علی کمالی کارشناس مسائل مذهبی و دینی به مناسبت نیمه شعبان، میلاد باسعادت مهدی موعود ( عج) نوشته شده است:

یکی از سازنده‌ترین معارف دین مبین اسلام مسئله انتظار و ظهور حضرت حجت (عجل الله‌تعالی فرجه الشریف) است، که متأسفانه برداشت‌های ناصحیح از مهدویت و نداشتن بینش صحیح بین غالب منتظران آن حضرت، سبب شده است که این اندیشه ناب تنها در ذهن‌ها باقی بماند و ظهور و بروز مناسب اجتماعی نداشته باشد، حال آنکه با نگاه دقیق به معارف شیعه می‌توان از این موضوع، بستری آمده کرد برای یک حرکت مفید اجتماعی که در ادامه تلاش می‌کنیم به بخشی از آن بپردازیم.

روایات متعددی در مورد غیبت امام زمان (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف) به دست ما رسیده که موضوعات مختلفی در آن مطرح شده است که توجه به هرکدام می‌تواند در جای خویش بخشی از نیاز جامعه را پاسخ دهد، اما پرداختن به تمام آنها در این نوشتار ممکن نیست؛ لذا از میان تمام معارفی که در این زمینه وجود دارد تنها به یک مورد از آنها اشاره کرده و آن را مورد تحلیل و واکاوی قرار می‌دهیم.

معرفت به حضرات معصومین و توسل به آنان

ائمه اطهار (علیهم‌السلام) برای در امان ماندن شیعیان و پیروان خویش از فتنه‌ها و آسیب‌های آخر الزمان توصیه‌های زیادی کرده‌اند که یکی از مهم‌ترین آنها توسل به ولایت اهل بیت (علیهم‌السلام) است آنچنان که امام رضا (علیه‌السّلام) از پدران بزرگوارش از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نقل می‌‏کند که فرمودند: «… در دوران غیبت، جز دینداران ناب که یقین در جانشان رسوخ کرده و خداوند از آنان بر ولایت ما پیمان گرفته و ایمان را در جانشان ثابت کرده و به دم الهی یاریشان نموده است، کسی بر اعتقاد خود، استوار نخواهد ماند .»[۱]

البته این ولایت پذیری در بستر شناخت صحیح از امام شکل می‌گیرد به همین خاطر در روایتی دیگر امام سجاد (علیهم‌السلام) از «شناخت امام» به عنوان یک عامل مهم در محفوظ ماندن در دوران غیبت یاد می‌کند و می‌فرماید: «… مدت غیبت آن‌قدر طول می‌‏کشد که بیشتر معتقدان به حضرت، از اعتقاد خود دست برمی‌دارند، مگر آنان که دارای یقینی محکم و شناختی درست باشند .»[۲]

از سوی دیگر بنابر معارف بلندی که از اهل بیت (علیهم‌السلام) برای ما به یادگار مانده است حقیقت امام تنها در تن خاکی ایشان خلاصه نمی‌شود آنچنان که در حدیثی که از ابی بصیر نقل شده است می‌توان شمه‌ای از این معارف را دید. ابوبصیر نقل می‌کند، با امام باقر (علیه‌السّلام) وارد مسجد شدیم و مردم نیز وارد و خارج می‌شدند. حضرت فرمود: از مردم بپرس آیا مرا می‌بینند؟ از هر کس که پرسیدم آیا ابوجعفر (علیه‌السلام) را دیده‌ای؟ می‌گفت: نه، در حالی که ایشان در کنار من ایستاده بود، تا اینکه ابوهارون مکفوف (نابینا) وارد شد، حضرت فرمود: از این بپرس. از وی پرسیدم: آیا ابو جعفر را دیدی‌؟ گفت: آیا ایشان نه ایستاده است!!؟؟ گفتم: از کجا فهمیدی‌؟ گفت: چگونه نفهمم در حالی که او نور درخشنده است .[۳]

به همین خاطر آنچه در دوران غیبت اهمیت دارد ارتباط با حقیقت امام است نه با جسم خاکی امام، زیرا که چه بسا افراد متعددی جسم خاکی معصومین (علیهم‌السلام) را مشاهده کرده‌اند ولی رستگار نشده‌اند.

امام سرمنشأ خیرات و برکات

با توجه به این نکته، زمانی که به زیارت جامعه کبیره توجّه می‌کنیم، حقیقت دیگری برای ما آشکار می‌شود و آن اینکه هر کار خیر و نیکی از امام آغاز می‌شود، به گونه‌ای که این زیارت پرمحتوا چنین عرضه می‌داریم: «إِنْ ذُکِرَ الْخَیْرُ کُنْتُمْ أَوَّلَهُ وَ أَصْلَهُ وَ فَرْعَهُ وَ مَعْدِنَهُ وَ مَأْوَاهُ وَ مُنْتَهَاه؛ اگر از خوبی یاد شود، آغاز و ریشه و شاخه و سرچشمه و جایگاه نهایتش شمایید .»[۴] از این‌رو از نگاه یک شیعه هر کار خوبی پیوند با امام زمان (علیه‌السلام) است.

البته گرچه کارهای نیک خیلی زیاد است و شامل حوزه‌های فردی و اجتماعی می‌شود ولی آنچه از روایات فهمیده می‌شود این است که کارهای خوب که سبب پیوند اجتماعی بین مؤمنین می‌شود از اهمیت بیشتری برخوردار است به گونه‌ای که زمینه ساز ملاقات با حضرت حجت (علیه‌السلام) است، آنچنان که امام زمان ( عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) خطاب به علی بن مهزیار می‌فرماید: «ای پسر مهزیار چرا دیر به دیدن ما آمدی؛ من صبح و شام منتظر آمدنت بودم؛ علی بن مهزیار در پاسخ می‌گوید: کسی نبود مرا خدمت شما بیاورد. حضرت به ایشان می‌فرماید: آیا کسی را نیافتی که تو را دلالت کند!!؟ بعد انگشت مبارک را به روی زمین کشیده، سپس فرمودند: نه لکن شماها اموالتان را فزونی بخشیدید، و بر بینوانان از مؤمنین سخت گرفته، آنان را سرگردان و بیچاره کردید، و رابطه خویشاوندی را از بین خود بردید ( صله رحم انجام ندادید) دیگر شما چه عذری دارید؟» [۵]

پس با توجه به مطالبی که گفته شد اگر جامعه دینی به این موضوع دقت داشته باشد که هر کار نیک پیوند با امام است و قبولِ ولایت امام است در این صورت هیچ کار نیکی را کوچک نمی‌شمارد و تمام تلاش خویش را برای برقرار کردن رابطه با مؤمنین که رابطه با امام است انجام می‌دهد، در این صورت جامعه‌ی منتظر یک جامعه فعال رو به تعالی است، آنچنان که شمه‌ای از آن را می‌توان در اربعین دید و در این صورت است که بستر جامعه برای ظهور امام زمان ( عجل‌‎الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) شکل خواهد گرفت.

پی‌نوشت ها:

[۱]. ظهور نور، آیت الله سعادت پرور، احیا کتاب‏، ۱۳۸۷ ش‏، ص: ۸۶.

[۲]. همان، ص ۸۶.

[۳]. الخرائج و الجرائح، شیخ قطب الدین‏ راوندی مؤسسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف‏، ۱۴۰۹ ق‏، ج ‏۲، ص: ۵۹۶.

[۴]. من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، جامعه مدرسین‏، ۱۴۱۳ ق‏، ج ‏۲، ص: ۶۱۶.

[۵]. دلایل الإمامة، طبری، بعثت‌، ۱۴۱۳ ق‏، ص: ۵۴۱.