نمایشگاه مجازی کتاب تهران، گامی در عدالت توزیعی کتاب است

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «هماهنگی رئیس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با مدیران کل و معاونان فرهنگی ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ها» با حضور ایوب دهقانکار رییس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران و مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، علی غیاثی‌ندوشن مدیرکل هماهنگی امور استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران ‌کل و معاونان فرهنگی ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌های مختلف به‌صورت وبینار برگزار شد.

در ابتدای این‌نشست علی غیاثی‌ندوشن گفت: بحث نمایشگاه کتاب در فضای مجازی موضوع جدیدی است و اولین نمونه آن در جنوب کرمان به صورت آزمایشی برگزار شد که نتایج خوبی نیز داشت. امکان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب در استان‌های دیگر پس از اجرای نمایشگاه مجازی کتاب تهران با همین شیوه وجود دارد.

وی افزود: برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب که تجربه و شکل‌ جدیدی است و می‌تواند برای ما دستاورد خوبی داشته باشد. شاید کرونا سبب خیری باشد تا در آینده بتوانیم هزینه‌های خود را از جهاتی کم کرده، شکل و ماهیت نمایشگاه را تغییر دهیم تا به سمت فضای مجازی برود و مدت نمایشگاه‌ها بیشتر شود. همچنین دسترسی مردم به کتاب و منابع مکتوب متفاوت از گذشته تعریف شود و توزیع عادلانه امکانات و دسترسی کتاب برای همه مردم جامعه و کشور را داشته باشیم.

نمایشگاه تهران برای حفظ سلامتی مردم برگزار نشد

در ادامه دهقانکار گفت: افتخار ما این است که نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب در این دولت برگزار می‌شود و ما در پی استمرار آن در سال‌های آینده و اثربخشی هرچه بیشتر نمایشگاه خواهیم بود. خانه کتاب و ادبیات ایران به عنوان مجری نمایشگاه‌های مختلف، از بهمن ماه سال ۱۳۹۸ مقدمات و برنامه‌های لازم برای اجرای سی‌وسومین دوره نمایشگاه‌ بین‌المللی کتاب تهران را انجام داده بود و حتی محموله‌های کتاب‌های خارجی نیز از گمرک ترخیص شده بود؛ ولی متاسفانه شیوع ویروس کرونا مانع از برگزاری این دوره از نمایشگاه شد.

وی افزود: کرونا پدیده جدیدی است و اطلاعی از زمان ریشه کن شدن آن در دسترس نیست اظهار کرد: شورای سیاست‌گذاری به دلیل بزرگی و اهمیت و تاثیرگذاری نمایشگاه کتاب تهران از لحاظ ابعاد اقتصادی، بین‌المللی، اجتماعی و فرهنگی در برگزاری آن به صورت مجازی تعجیل نکرد تا بتوان این دوره را نیز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌صورت فیزیکی اجرا کرد. البته طی جلسات مختلف با سخنگوی سابق ستاد ملی مبارزه با کرونا، بنا بود تا سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در مرداد ماه به صورت فیزیکی برگزار شود اما به دلیل موج دوم و سوم کرونا در کشور و برای حفظ سلامتی مردم امکان برگزاری نمایشگاه به صورت فیزیکی فراهم نشد. به نظر من تصمیم درستی بود از این رو که این نمایشگاه بزرگترین گردهمایی فرهنگی کشور و جهان است.

معتقدیم نمی‌توان با برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به همه اهداف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رسید. اما نمایشگاه مجازی فرصت‌هایی را به ما می‌دهد که شاید در نمایشگاه فیزیکی محقق نمی‌شد؛ در نمایشگاه مجازی کتاب تهران با احتساب همه عوامل همانند نیروی انسانی، پشتیبانی و غیره هزینه‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است و حدود ۹۰ درصد نسبت به نمایشگاه فیزیکی صرفه‌جویی می‌شودرئیس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران ادامه داد: پس از اطمینان از برگزاری نشدن نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دستور دادند سازوکار برگزاری نمایشگاه کتاب به صورت مجازی در دستور کار قرار بگیرد. در این راستا طی ابلاغیه از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خانه کتاب و ادبیات ایران مجری برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران شد و ما نیز از همان تاریخ فعالیت در این حوزه را به‌صورت عملیاتی و اجرایی آغاز کردیم. ما نمایشگاه‌های کتاب دنیا را که به صورت مجازی برگزار شد، رصد کرده و در ۱۰ نمایشگاه مجازی کتاب دنیا چون بولونیا، چین، فرانکفورت و غیره که صرفا محلی برای نمایش کتاب بود، به‌صورت فعال شرکت کردیم.

دهقانکار درباره نمایشگاه‌های کتابی که در دنیا برگزار شد، گفت: برخی ادعا کردند که به اهداف خود نرسیدند، برخی کنسل کردند و عده‌ای تغییر دوره دادند. اگر چه نمایشگاه کتاب فیزیکی موفقی در دنیا داریم اما هیچ کدام از آن‌ها در برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران حتی به ۵۰ درصد اهداف خود نرسیدند. کشور ما متاثر از شیوع ویروس کرونا بود و خسارت‌هایی به صنعت نشر وارد شده بود؛ ما در صدد جبران آن بودیم. از این رو برای رسیدن به این هدف باید بخش فروشگاهی برای نمایشگاه مجازی کتاب در نظر می‌گرفتیم و انجام چنین کاری برای ما بسیار خطیر بود. گرچه معتقدیم نمی‌توان با برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به همه اهداف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رسید. اما نمایشگاه مجازی فرصت‌هایی را به ما می‌دهد که شاید در نمایشگاه فیزیکی محقق نمی‌شد؛ در نمایشگاه مجازی کتاب تهران با احتساب همه عوامل همانند نیروی انسانی، پشتیبانی و غیره هزینه‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است و حدود ۹۰ درصد نسبت به نمایشگاه فیزیکی صرفه‌جویی می‌شود.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب درباره محدودیت‌های نمایشگاه فیزیکی گفت: در مصلی امام خمینی (ره) و شهر آفتاب که محل برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بود مشکل محدودیت فضا را داشتیم، از این رو ضوابطی را برای حضور ناشران تعیین می‌کردیم، ولی در نمایشگاه مجازی چنین محدودیتی را نداریم و اعلام کردیم هر ناشری که در چهار سال اخیر دارای پروانه نشر فعال بوده و حتی یک اثر را منتشر کرده باشد می‌تواند غرفه مجازی درخواست کند؛ خب این امر گام بسیار بزرگی در عدالت توزیعی است. درواقع تمام محدودیت‌هایی که اجرای فیزیکی داشت در نمایشگاه مجازی از بین رفته است.

وی گفت: طراحی سایت به گونه‌ای انجام شده که همزمان ظرفیت بازدید یک‌ونیم میلیون نفر را دارد بیان کرد: تمام کتاب‌هایی که در نمایشگاه مجازی کتاب به نمایش در می‌آیند با احتساب قیمت پشت جلد ۲۰ درصد تخفیف دارند. کتاب‌های داخلی با تخفیف 20 درصد و کتاب‌های خارجی با تخفیف ۵۰ درصد عرضه می‌شود. همچنین ارسال کتاب برای بازدیدکنندگان در اقصی نقاط کشور رایگان است و تمام فرآیند خرید در یک سایت انجام می‌شود. درواقع زمانی که مخاطب وارد سایت شد تمام فرآیند بازدید و خرید از همان سایت انجام می‌شود.‌ لازم به ذکر است که بازدید از نمایشگاه در ۲۴ ساعت شبانه‌روز امکان‌پذیر است که یکی از مزیت‌های این نمایشگاه به شمار می‌رود.

دهقانکار با اشاره به بازدید از دفتر پستی شهید یوسفیان گفت: طبق سخنان مدیرعامل شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران، بناست تا کتاب‌های خریداری شده در نمایشگاه مجازی کتاب بین ۳تا ۷ روز به دست مردم برسد. باتوجه به این که در این ایام با حجم بالای ترافیک پستی روبه رو خواهیم بود ممکن است در زمان ارسال کتاب کمی تاخیر ایجاد شود. در نمایشگاه مجازی کتاب تهران شرایط کم‌نظیری فراهم شده که در هیچ فروشگاه اینترنتی دیده نمی‌شود اظهار کرد: تا این لحظه، ۱۵۰۰ ناشر برای حضور در این نمایشگاه ثبت‌نام کردند؛ در این نمایشگاه غرفه و پنل مجازی برای ناشران رایگان است و پس از پایان فرآیند خرید از طرف مخاطبان، شرکت پست کتاب‌ها را جمع‌آوری می‌کند. ما در بخش نمایشگاه مجازی کتاب مشکلی نداریم اما در بخشی که مربوط به فروش کتاب است نیاز به همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همه استان‌ها داریم. با توجه به این که زمان زیادی تا برگزاری نمایشگاه باقی نمانده انتظار ما این است که تمام امکانات را به‌کار گیرند تا نسبت به اطلاع‌رسانی حق مطلب ادا شود؛ یعنی مردم کشور در جریان زمان و نحوه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب و امکانات و ویژگی‌ که برای آن‌ها فراهم شده است قرار گیرند. موفقیت نمایشگاه مجازی کتاب تهران در درجه اول منوط به آگاهی مردم از نحوه حضور، شرایط، امکانات و زمان برگزاری آن است.

رئیس نمایشگاه مجازی کتاب تهران در بخش دیگری از سخنانش گفت: تعمدا از واژه نخستین برای برگزاری این دوره از نمایشگاه مجازی کتاب تهران استفاده کردیم از این جهت که استمرار آن جزو مطالبات ما است؛ از این رو بهتر است برگزاری این نمایشگاه به خوبی اطلاع‌رسانی شود تا مردم در هرجایی از کشورمان از شرایط، امکانات و نحوه برگزاری اولین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران آگاه شوند.

پر کردن خلا حوزه کتاب و فرهنگ از طریق نمایشگاه مجازی

وی ضمن گفت: در این شرایطی که همه به آسیب‌های فضای مجازی آگاه هستیم، بستری فراهم شده تا مردم از این نمایشگاه مجازی کتاب بازدید کنند. باتوجه به وجود بیماری کرونا و توصیه برای حضور در خانه سعی کردیم خلا حوزه کتاب و فرهنگ را از طریق نمایشگاه در آن ایام پر کنیم. حتی ترافیک سایت برای شهروندان ۵۰ درصد است یعنی نصف هزینه‌ای که از حضور در دیگر صفحات وب و فضای مجازی می پردازند را با حضور در این نمایشگاه پرداخت می‌کنند. از هجدهم دی‌ماه ثبت‌نام بن دانشجویی، طلاب و اساتید حوزه و دانشگاهی آغاز می‌شود. این یارانه امسال ۲۵ درصد افزایش یافته است و به همت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سقف خرید دانشجویان به ۲۰۰ هزارتومان رسیده است. انتظار ما از مدیران کل استان‌ها این است که در این زمینه نیز اطلاع‌رسانی خوبی انجام دهند تا همه دانشجویان، طلاب و استادان به ویژه در مناطق کمتر برخوردار از آن بهره ببرند. امیدواریم همانطور که شاهد هفته کتاب پر رونقی در سراسر کشور بودیم، در نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیز شاهد استقبال خوب مردم باشیم.

اهالی قلم نیازی به ثبت‌نام یارانه ندارند

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به این که امکان برگزاری نشست‌های مختلف به صورت مجازی فراهم شده است اظهار کرد: این امکان برای استان‌ها نیز فراهم شده است و هر استان می‌تواند یک یا دو برنامه ضبط شده را برای ما ارسال کند که به صورت آفلاین در ایام نمایشگاه در بخش جنبی به نمایش درآید. همچنین استان‌ها می‌توانند به صورت مستقیم با رادیو نمایشگاه ارتباط بگیرند. اهالی قلم نیازی به ثبت‌نام برای دریافت یارانه ندارند؛ از بانک اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران اطلاعات مورد نیاز را استخراج کرده و بر اساس رتبه‌بندی اهل قلم به صورت اتوماتیک بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزارتومان یارانه روی کدملی آن‌ها شارژ می‌شود. 

دهقانکار ضمن بیان این که تخفیف ۲۰ درصدی برای همه کتاب‌ها یکسان است و ناشر نمی‌تواند تخفیف بیشتر یا کمتری اعمال کند، گفت: شیوه ارسال کتاب به دو صورت انجام می‌پذیرد؛ ناشر اگر کتاب‌ها را از طریق پست ارسال کند مشمول یارانه می‌شود که از ۲۵ تا ۷۵ درصد است. از طرفی ناشر می‌تواند کتاب را با مسئولیت به دست مخاطب ارسال کند منتها تسویه حساب با ناشر زمانی صورت می‌گیرد که مطمئن شویم کتاب‌های خریداری شده به دست مردم رسیده است. همچنین ارسال کتاب از طریق پست برای خرید زیر پنجاه هزارتومان بسته به قیمت فاکتور برای ناشر رایگان است.

در نمایشگاه مجازی کتاب تنها کتاب‌هایی امکان ارائه دارند که ناشر اعلام وصول آن را از خانه کتاب و ادبیات ایران گرفته است. همچنین ناشر باید تعداد عناوینی که به صورت چاپ شده موجود دارد را در سایت اعلام کند در غیر این صورت به عنوان متخلف محسوب می‌شود و امکان حذف او نیز وجود داردوی با تاکید بر تفاوت در برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران با سایر استان‌ها گفت: در نمایشگاه مجازی کتاب تهران تنها طلاب، دانشجویان و استادان و اهالی قلم از یارانه بهره‌مند می‌شوند اما در نمایشگاه مجازی کتاب در سایر استان‌ها تمام مردم استان می‌توانند از آن یارانه استفاده کنند و این امر در سایت نمایشگاه نیز تعبیه شده است. در ایام برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران غرفه ناشران از ۶ صبح تا ۹ شب باز است و مسئول غرفه هر نشر باید در غرفه حضور داشته و پاسخگوی سوالات مخاطبان باشد اما مردم به صورت ۲۴ ساعته می‌توانند از نمایشگاه دیدن کرده و خرید کنند.

کتاب‌های اعلام وصول شده امکان ارائه در نمایشگاه مجازی کتاب را دارند

رئیس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران همچنین بیان کرد: ممکن است شخصی چند کتاب متفاوت از ناشران مختلف تهیه کند اما امکان تجمیع همه این کتاب‌ها برای ارسال همزمان وجود ندارد، یعنی اگر فرد پنج کتاب از پنج ناشر مختلف خرید کرده است در چند نوبت ارسال می‌شود. اما در عین حال مشتری یک سبد خرید دارد و یک پرداخت انجام می‌دهد.

وی گفت: در نمایشگاه مجازی کتاب تنها کتاب‌هایی امکان ارائه دارند که ناشر اعلام وصول آن را از خانه کتاب و ادبیات ایران گرفته است. همچنین ناشر باید تعداد عناوینی که به صورت چاپ شده موجود دارد را در سایت اعلام کند در غیر این صورت به عنوان متخلف محسوب می‌شود و امکان حذف او نیز وجود دارد. در واقع نشر باید ظرف کمتر از ۲۴ ساعت کتاب را تحویل پست دهد و سایت این ویژگی را دارد که با هر خرید از تعداد عناوین کتاب کم کند تا به صفر برسد، کتابی که به صفر برسد امکان نمایش برای مخاطب ندارد.

دهقانکار گفت: اداره پست جعبه‌هایی را برای ارسال کتاب تعبیه کرده که ناشران برای جلوگیری از صدمه به کتاب، مرسوله را در آن قرار دهند؛ درواقع ناشر و پست موظف هستند کتاب سالم و بدون عیب و نقص به دست مردم برسانند. همچنین اگر کتاب مخدوشی به دست مخاطب برسد و مشخص شود که این خطا از سوی ناشر بوده مخاطب امکان مرجوع کردن را دارد و ناشر موظف به تعویض کتاب است.